Nội Dung Chính
Bài giảng Kinh Tương Ưng Tập 2
Chương 7: Tương Ưng Rahula
Chương Rāhula là toàn bộ nội dung Phật pháp trong mấy câu hỏi và câu trả lời: 6 căn, 6 trần, thức, tưởng, tư, xúc, thọ… nói chung là danh sắc, 5 uẩn.
Đức Phật hỏi ngài Rāhula. Với người hữu duyên, có trí tuệ thì chỉ mấy câu vấn đáp này đã quá đủ. Ngài không giải thích mà chỉ hỏi thôi. Đức Phật hỏi:
– Ngươi nghĩ thế nào, những cái ngươi thấy, ngươi nghe có đời đời nằm đó chờ ngươi thưởng thức hay không?
Rāhula đáp: Dạ không.
– Cái biết cái biết về 6 cảnh (6 thức) có nằm hoài đời đời không?
– Dạ không, luôn luôn sanh diệt.
– Sắc uẩn (vật chất) trong ngươi và ngoài ngươi có đời đời nằm đó không?
– Dạ không, luôn luôn vô thường.
– Tất cả những kinh nghiệm, cảm giác (tưởng uẩn) trong đời sống có nằm chờ mình thưởng thức, hưởng thụ hay không?
Đến đây thì ngài Rāhula đã hiểu.
Đức Phật kết luận: Tất cả những gì thuộc về vật chất hay tinh thần, tất cả những gì thuộc về 6 căn, 6 trần, 6 thức, tất cả những gì gọi là xúc, thọ, tưởng, tư đều do duyên mà có và đã có rồi thì nó phải lìa bỏ mình.
Với người hữu duyên, có trí thì chỉ bao nhiêu đó là đủ. Toàn bộ Phật pháp nằm trong pháp môn Tứ Niệm Xứ, toàn bộ Tứ Niệm Xứ đề nghị lối sống chánh niệm, quan sát những gì đang xảy ra qua thân tâm mình. Tùy người mà chú ý nhiều ở thân hay tâm. Có người chậm, chỉ quan sát được sắc pháp, biết rõ mình đang đi, không cần phải suy tư nhiều, biết rõ mình đang ngồi, biết rõ mình đang nhai, nuốt, tắm, rửa, cầm lên, đặt xuống, đang thở ra, đang thở vô v.v… Khi biết rõ như vậy sẽ duyên cho mình phát hiện ra nhiều thứ mà một người không phải hành giả thì khó hình dung được, thậm chí không thể hình dung vì sao pháp môn đơn giản vậy mà được xem là cốt lõi của Phật pháp. Bởi vì, toàn bộ vấn đề của thế giới này đi ra từ mỗi cá nhân. Chu vi của thế giới này là bốn mươi ngàn kilomet, dân số trên bảy tỷ, nhưng toàn bộ vấn đề của thế giới đi ra từ mỗi con người. Ví dụ, những đại nhân vật như giáo hoàng, tổng thống Mỹ, tổng thư ký LHQ, các vị nguyên thủ quốc gia v.v… gom lại khoảng chừng vài trăm; nếu đi sâu đi xa thì từng người ăn rồi xả rác thì cũng góp phần vào thế giới này. Mỗi lần mình quăng cái bao ny-lon lên mặt đấy hay miếng rác trên đường thì mình đã góp phần vào thế giới này theo hướng xấu. Nếu mỗi người đốn một cái cây trong miếng đất của mình thì bảy tỷ người đốn bảy tỷ cái cây, nếu vậy thì trái đất này trong mười năm nữa sẽ ra sao? Toàn bộ vấn đề của thế giới đều đi ra từ mỗi cá nhân. Vấn đề của mỗi cá nhân đi ra từ kiểu sống không chánh niệm, không biết mình đang làm gì – một kiểu sống thiếu quan sát, thiếu tỉnh táo.
Toàn bộ chương Rāhula này Đức Phật xác định hai điều:
1. Bản chất Tam tướng của thế giới.
2. Đề nghị kiểu sống chánh niệm.
Bản chất Tam tướng của thế giới là mọi sự ở đời do duyên mà có, có rồi thì phải mất. Đó gọi là vô thường. Cái gì vô thường thì dứt khoát là vô ngã. Mình ráng đi tìm cái tôi, thích thì cứ nói: của tôi, của ông A, bà B nhưng hãy nhớ vạn hữu do duyên mà có, có rồi thì mất. Sự sanh diệt của thân và tâm trong và ngoài mỗi người, nhanh không tưởng tượng được. Bà con nhìn một tấm ảnh chân dung thấy đẹp quá, nếu nhớ lại một chuyện thì sẽ nản đó là nguyên bức ảnh chỉ là sự kết hợp của vô số dấu chấm. Phóng lớn ra nhiều lần thì nó chỉ là những cái hạt. Khi quí vị coi phim thấy đấm đá, đua xe, hôn nhau, đâm chém… chỉ là sự kết hợp của ánh sáng, chưa kể xảo thuật điện ảnh. Nếu cắt rời ra từng thứ thì ở đời không có cái gì để mình thưởng thức cả. Cái toàn bộ là ngon, chỉ có trên một đoạn lưỡi, biết cảm nhận vị đắng, ngọt, chua, cay. Những món ngon chỉ tới cuống lưỡi thôi, từ đó về sau mình nuốt ực xuống, phần tiếp theo là bao tử chịu trách nhiệm; món đó có hại bao tử, có hại gan, hại thận, hay không, có cholesterol hay không, sẽ hại tim hay không, ảnh hưởng huyết áp hay không v.v… Chỉ ngon có một khúc lưỡi ở miệng thôi, chỉ vì một khúc này thôi mà đâm cha chém chú, giết người, đốt nhà, bán nước cầu vinh, chuyện gì cũng làm. Nhà cao cửa rộng mà đời sống tinh thần nghèo (không đức tin, không trí tuệ, không liêm sỉ…) thì dù có ở nhà một trăm tỷ cũng giống như con chuột sống trong hang vàng, chỉ là con chó nhà giàu.
