ĐỪNG TUÂN THEO HAM MUỐN CỦA BẠN (phần 2)
Ở Singapore này hay ở Nhật, người ta nghĩ rằng họ phải làm việc quá nhiều, họ đang tin tưởng sai lầm rằng nếu không có công việc thì không có thức ăn, không có cuộc sống. Đó là lý do tại sao họ không thể sống mà không làm việc, họ đang sử dụng sự hiểu biết không trọn vẹn, đó là lý do hành động của họ không trọn vẹn. Chúng ta nên làm khi chúng ta phải làm, chúng ta phải có khả năng làm khi chúng ta nên làm. Chúng ta phải có khả năng không làm khi chúng ta không nên làm, chúng ta phải ăn khi chúng ta nên ăn, chúng ta không được ăn khi không nên ăn. Tất cả mọi hành động cũng cần phải được làm và phải được buông bỏ. Nếu cứ hiểu rằng hành động cần phải được làm, chúng ta sẽ có sự dính mắc mạnh mẽ vào việc làm và theo đó, chúng ta lúc nào cũng sẽ bận rộn.
Hầu hết mọi người trong xã hội họ quan tâm đến giáo dục, kinh doanh, thể thao, chính trị,… nhưng họ rất ít khi hứng thú đến thiền và sự thực hành chánh niệm, xả ly cũng như không chú ý đến lời dạy của đức Phật. Đó là vì sao sự hiểu biết của họ không trọn vẹn, tâm họ không trọn vẹn, cuộc sống của họ cũng không trọn vẹn. Chúng ta có thể học hành, làm kinh doanh hay chính trị nhưng chúng ta cũng cần có khả năng thiền tập, làm các thiện pháp cũng như từ chối các bất thiện pháp và mỗi chúng ta cũng cần phải thanh lọc tâm. Có rất nhiều vấn đề trong tâm con người, vì họ không quan tâm, không hứng thú đến việc thanh lọc tâm. Họ chỉ chú ý đến tiền tài, công việc, sự thành công, đó là lý do tâm họ không thanh tịnh và đưa đến đời sống khổ đau. Quý vị cần cố gắng hành thiền mỗi ngày, ít nhất một tiếng vào buổi sáng. Theo cách này, quý vị đang cố gắng xả ly khỏi các công việc hàng ngày; nếu không hành thiền, quý vị lúc nào cũng sẽ bận rộn với công việc. Nhờ hành thiền hàng ngày, quý vị có khả năng xả ly khỏi công việc trong vòng một giờ; theo cách này, quý vị phải tiếp tục buông bỏ trong khoảng thời gian nhiều hơn. Nếu quý vị có thể xả ly khỏi xã hội, khỏi công việc, thì không cần thiết phải làm như những người khác. Do dính mắc, con người luôn bận rộn với công việc; cũng như thế, loài vật cũng bận rộn với công việc của chúng. Các loài vật không thể hiểu về chánh niệm và xả ly, vì vậy, chúng không có lựa chọn nào khác là tiếp tục làm theo cách đó. Nhưng con người có trí thông minh và chúng ta có thể hiểu về Phật, Pháp, Tăng; thế nên, chúng ta có thể thay đổi hành động của mình, thay đổi cuộc sống của mình và thay đổi chính bản thân mình. Chúng ta nên cố gắng đại diện cho sự thật là bản chất vô thường luôn luôn đổi mới, không phải là ai đó hay cái gì đó.
Ý niệm về một ai đó gây phiền toái cho chúng ta trong mọi lúc. Chúng ta luôn nghĩ về bản thân mình, gia đình mình, vấn đề của mình và sức khỏe của mình. Nguyên nhân là do sự dính mắc vào ai đó hoặc cái gì đó. Đó là lý do sự thực hành chánh niệm và xả ly là cần thiết với tất cả mọi người; nhưng hầu hết mọi người không hiểu, khiến chúng ta không muốn chánh niệm và không muốn xả ly. Ở Myanmar, có rất nhiều thiền sinh. Tôi lập ra một trung tâm thiền thường xuyên, mọi người có thể đến và trú ngụ cả đời. Đầu tiên, chỉ có vài người thích thú với việc hành thiền toàn thời gian bởi vì họ không muốn mất gia đình hay công việc của mình. Mặc dù họ hành thiền nhưng họ vẫn tiếp tục đời sống gia đình và công việc của họ, đó là lý do vì sao những chỉ dạy của tôi nhấn mạnh vào sự xả ly. Về sau, ngày càng có nhiều người có khả năng xả ly, từ đó có rất đông người ở trường thiền của tôi, hơn 2.000 người. Ngày càng có nhiều người hứng thú với việc làm thiện pháp toàn thời gian và đầu tư cuộc sống, trí thông minh và năng lực của họ vào Phật, Pháp, Tăng.
Làm thiện, không làm ác và thanh lọc tâm là những công việc quan trọng nhất. Đầu tiên, chúng ta cần phải cố gắng làm như thế và rồi chúng ta có thể dạy người khác làm thế nào để xả ly khỏi bản thân và xả ly khỏi hành động của họ. Nếu có thể xả ly khỏi bản thân, quý vị sẽ không cần phải lo lắng và không còn ham muốn. Ham muốn đến từ ý niệm về ai đó: quý vị muốn làm, quý vị muốn đi, quý vị muốn ăn, quý vị muốn biết; những điều này đến từ ý niệm về một ai đó. Nếu quý vị có thể xả ly khỏi ý niệm về một ai đó hay một cái gì đó, sẽ không còn ham muốn nữa. Nếu không có ham muốn, đó sẽ là ba la mật, sẽ có tự do, tự do khỏi ham muốn, tự do khỏi sợ hãi, tự do khỏi lo lắng, và cũng tự do khỏi xã hội.
Giờ đây quý vị đang nhìn từ khía cạnh của con người, quý vị đang đại diện cho con người, quý vị đang sử dụng trí thông minh của một con người. Nhưng cái mà quý vị đang sử dụng thì chưa trọn vẹn. Nếu quý vị nghĩ như thế, quý vị sẽ tin rằng không cần hành thiền, không cần xả ly. Đối với loài người, “cái gì đó”, “của tôi”, “của bạn”, “ai đó”, “tôi”, “bạn” là thiết yếu; cái gì đó là cần thiết, cái gì đó chúng ta sở hữu, cuộc sống của chúng ta, hay tài sản của chúng ta, nơi chốn của chúng ta, gia đình của chúng ta, những điều đó là cần thiết cho loài người. Hiểu biết như thế là hiểu biết chưa trọn vẹn. Lại nữa, chúng ta thường tin tưởng mạnh mẽ rằng “tôi đúng”, “như thế là đúng”, “cái gì đó đúng”, “ai đó đúng”, và chúng ta luôn tin tưởng chắc chắn như thế. Và niềm tin đó là niềm tin sai lầm.
Nếu nhìn từ quan kiến sai lầm rằng chánh niệm và xả ly chẳng có ý nghĩa gì, quý vị sẽ thấy không cần xả ly, không cần chánh niệm. Để tự do khỏi ý niệm về ai đó hoặc cái gì đó, quý vị cần phải xả ly khỏi ý niệm về ai đó hoặc cái gì đó. Quý vị sẽ không bao giờ có thể hiểu về sự thật rằng không có ai đó, không có cái gì đó nếu chỉ nhìn từ quan điểm của một ai đó hoặc một cái gì đó. Bên cạnh đó, quý vị phải có khả năng không chú ý đến bản thân và việc mình đang làm. Chúng ta có thể nói, có thể đọc, có thể học do sự dính mắc vào cái gì đó tức chúng ta đang chú ý đến hành động của mình. Rất nhiều người cũng đang học, rất nhiều người cũng đang nói, rất nhiều người cũng đang nghĩ, chúng ta có thể làm nhưng chú ý đến một hành động là sai. Có rất nhiều người trên thế giới này nhưng chúng ta đặc biệt chú ý đến bản thân mình và bạn bè của mình, đó là đang sử dụng với ý niệm về một cái gì đó. Và ý niệm về một cái gì đó là sai, ý niệm về một người nào đó là sai. Tại sao chúng ta lại chú ý đến một ai đó? Tại sao chúng ta lại chú ý đến một cái gì đó? Tại sao chúng ta lại chú ý đến một hành động nào đó? Có rất nhiều hành động: nói, ăn, suy nghĩ… có rất nhiều hành động như thế nhưng trong khi làm các hành động đó, chúng ta không nên chú ý đến một hành động. Đó là sự thực hành xả ly.
Để tự do khỏi dính mắc, chúng ta phải buông bỏ thói quen của mình, thói quen của một ai đó. Nếu nắm giữ thói quen, có nghĩa chúng ta đang sử dụng sai lầm cuộc sống của mình, sử dụng sai lầm ý niệm “của tôi”, “của bạn”. Thực tế, cuộc sống chỉ là để sử dụng mà thôi. Chúng ta có thể già hay trẻ, khỏe hay yếu, đàn ông hay đàn bà; tất cả cuộc sống chỉ để sử dụng mà thôi, chỉ để kinh nghiệm mà thôi, không phải để dính mắc cũng không phải để chối bỏ. Dính mắc là nguyên nhân của mọi vấn đề; thế nên, tâm chỉ nên là tâm mà thôi. Nhưng tâm con người không được tự do bởi chúng ta luôn chú ý đến các chúng sinh do dính mắc đến các chúng sinh. Chúng ta học về vũ trụ do dính mắc vào nơi chốn, và sử dụng với sự dính mắc là sai lầm. Sử dụng như thế sẽ không bao giờ kết thúc được.
Nếu có thể xả ly khỏi thời gian, nơi chốn, chúng sinh hữu tình hay chúng sinh vô tình, tâm chúng ta sẽ được thanh tịnh và trọn vẹn. Do chẳng có gì là ổn định, thậm chí thế giới cũng không ổn định, con người cũng không ổn định nên nếu tâm chúng ta chú ý đến một ai đó, tâm chúng ta sẽ dễ bị lung lay. Chúng ta không thể ngăn bản chất của mọi thứ, bản chất của các chúng sinh nhưng chúng ta có thể xả ly khỏi chúng. Đó là sự thực hành xả ly liên quan đến tâm.”
Thiền sư Ottamathara
Tháng 3/2014 – Wat Ananda, Singapore
Xin cảm ơn quý đạo hữu đã thực hiện bản dịch
Nguồn: FB Thiền sư Ottamathara
