Pamāda Và Tham Dục
Có một loại phóng dật khác, đó là sự phóng túng đối với ngũ dục (năm dục trần). Dục trần là những đối tượng của tham dục. Chúng tạo thành căn bản của sự hấp dẫn giữa người nam và người nữ. Những đối tượng của nam dục (tham muốn của người nam) phần lớn được tìm thấy nơi người nữ và ngược lại. Những đối tượng này là sắc, thinh, hương, vị và xúc. Trong đó, vị cũng có nghĩa là vị của món ăn đã nấu nướng cũng như của quần áo, giường chiếu,…. Và các dục trần cũng được đồng nhất với những tài sản vật chất như vàng, bạc, nhà cửa, xe cộ, áo quần, … , mà một người cần phải có để hoàn thành những tham dục của mình.
Những ý nghĩ không kiềm chế về các dục trần, tham muốn thả ga đối với chúng và sự hưởng thụ vô độ các dục trần ấy có nghĩa là phóng dật (pamāda). Nó cũng giống như không kiểm soát đàn bò là đã thả lỏng cho chúng muốn làm gì thì làm trên đồng cỏ vậy. Nếu như bạn buông lỏng cho những tham muốn nhục dục thay vì kiềm chế chúng bằng sự tu tập tâm (bhāvanā) chắc chắn bạn sẽ quên làm những điều thiện. Sự ám ảnh với những tham muốn nhục dục như vậy có thể được xem như cấp độ phóng dật (pamāda) trung bình, nghĩa là nó không nghiêm trọng như loại phóng dật đưa đến những việc làm có hại.
Người không tu tập tâm luôn luôn bị ô nhiễm với cấp độ trung bình của phóng dật này. Ngay từ sáng sớm thức dậy họ đã ý nghĩ về các dục trần và những dục tầm này ám ảnh họ suốt cả ngày. Họ không bao giờ cảm thấy chán đối với các dục trần. Họ thích thú trong những ý nghĩ ấy và chỉ dừng lại khi rơi vào giấc ngủ. Họ có thể nghĩ về các dục trần cả ngày, cả đêm, cả năm, hay có thể nói, nó là mối bận tâm trong suốt cuộc đời của họ. Điều này khiến cho họ quên đi các pháp (dhammas) ở bên trong. Vì thế buông lỏng cho các dục vọng không tự kiềm chế là phóng dật (pamāda) hay quên các việc thiện.
Phóng dật là bất tỉnh (tình trạng không còn ý thức hay vô thức) nhưng nó không phải là sự bất tỉnh do rơi từ một độ cao, chết đuối hay đau đớn với một căn bệnh. Người ta hoàn toàn bất tỉnh (vô thức) khi họ đi đây đi đó, khi đang ăn hay khi đang chìm đắm trong các dục lạc. Buông thả cho những ác dục dưới hình thức làm điều ác, nói lời ác hoặc ý nghĩ ác là phóng dật ở mức tồi tệ nhất của nó. Ít nghiêm trọng hơn là sự ám ảnh với các dục trần. Và còn có một loại phóng dật (pamāda) khác vi tế và nhẹ nhàng hơn.
