Nội Dung Chính
- Chánh Tinh Tấn (Sammāvāyāma)
- (1) Tinh tấn chế ngự những khuynh hướng bất thiện đã khởi lên.
- (2) Tinh tấn tránh những khuynh hướng bất thiện chưa phát sanh.
- (3) Cố gắng làm những điều thiện mà bạn vẫn chưa làm cũng là chánh tinh tấn.
- (4) Cũng là chánh tinh tấn khi chúng ta cố gắng để củng cố và hoàn thiện các thiện pháp đã có mặt.
Chánh Tinh Tấn (Sammāvāyāma)
Chánh tinh tấn là đối nghịch của tà tinh tấn. Nó là sự cố gắng tích cực trong việc bố thí, trì giới, và tu thiền. Có bốn loại chánh tinh tấn, đó là:
(1) Tinh tấn chế ngự những khuynh hướng bất thiện đã khởi lên.
Chẳng hạn nếu bạn đã từng giết những con muỗi,…thì việc tránh giết chúng trong tương lai hoàn toàn tuỳ thuộc vào bạn. Nếu trước đây bạn đã nói dối, bạn sẽ cố gắng tránh nói dối trong tương lai.
(2) Tinh tấn tránh những khuynh hướng bất thiện chưa phát sanh.
Nếu bạn thấy những người khác sát sanh, trộm cắp hay nói dối, bạn nên tìm cách tránh những hành động bất thiện ấy cũng giống như bạn tìm cách tránh mắc phải một chứng bệnh mà bạn thấy đang hành hạ người khác vậy.
(3) Cố gắng làm những điều thiện mà bạn vẫn chưa làm cũng là chánh tinh tấn.
Bạn nên nên bố thí và giữ giới nếu bạn chưa làm những điều này. Bạn nên tôn kính Đức Phật với chín ân đức như một chúng sanh cao quý nhất và nguyện có đức tin với ngài, thực hành theo lời dạy của ngài, và đọc ba lần phép thọ Tam Quy (‘Buddhaṁ saranaṁ gacchāmi… Con đem hết lòng thành ính xin quy y Phật…). Tương tự, đối với Pháp (Dhamma) và Tăng (Saṅgha) bạn cũng nên nguyện như vậy. Chúng ta nên giữ ngũ giới hoặc bát giới và nếu có thể được nên trở thành một vị sư sa-di hay Tỳ-kheo và sống theo giới luật đã được Đức Phật ban hành cho các vị. Việc trở thành một vị Tỳ-kheo suốt đời không dễ tí nào nhưng một số người vẫn có thể gia nhập Tăng Đoàn một cách tạm thời (tu gieo duyên). Khi tu gieo duyên như vậy, các bạn có thể có những thiện sự khác để làm như cung kính các vị đáng kính, phục vụ các vị đáng kính, và nghe pháp,…
Chúng ta cũng nên hành thiền trên các đề mục khác, như niệm ân đức Phật, niệm tâm từ, quán bất tịnh, niệm hơi thở vô-ra,…để có được định và phát triển tâm. Sau đó chúng ta nên hành thiền minh sát. Cho dù chúng ta đã từng hành minh sát, chúng ta cũng phải tiếp tục thực hành nếu chúng ta chưa phát triển được các minh sát trí đặc biệt. Đặc biệt ở đây có nghĩa là chúng ta phải làm sao để có được tuệ sanh-diệt (udayabbabhayañāṇa), Hành xả tuệ (saṅkhārupekkhāñāṇa). Những thiện pháp trên Thánh Đạo là những thiện pháp chưa từng xuất hiện đối với kẻ phàm phu. Chúng ta nên tìm cách trau dồi những thiện pháp này trên thánh đạo và sự cố gắng của chúng ta để trau dồi hay phát triển những thiện pháp mới này là chánh tinh tấn.
(4) Cũng là chánh tinh tấn khi chúng ta cố gắng để củng cố và hoàn thiện các thiện pháp đã có mặt.
Điều này không cần phải nói thêm chi tiết.
Vì thế người hành thiền đang thực hành minh sát ở đây trong từng sát na chánh niệm cố gắng để chế ngự những bất thiện pháp đã sanh; cố gắng để tránh những bất thiện pháp chưa sanh; cố gắng để trau dồi những thiện pháp chưa sanh, nghĩa là cố gắng để đạt đến các minh sát trí cao hơn và thánh đạo, thánh quả; và cố gắng để củng cố và hoàn thiện những thiện pháp thuộc thiền minh sát đã sanh.
Bốn chánh tinh tấn này cũng được gọi là tứ chánh cần (sammappadhāna).
