Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV
Phẩm Chánh Đạo: Tích Năm Trăm Tỳ Khưu Quán Vô Thường
“Sabbe saṅkhārā aniccāti
Yadā paññāya passati
Atha nibbindati dukkhe
Esa maggo visuddhiyā”.
“Các hành là vô thường
Nhờ trí quán xét vậy
Sẽ nhàm chán thống khổ
Chính là đạo thanh tịnh”.
Kệ Pháp cú này Đức Bổn Sư thuyết ra khi Ngài trú tại Jetavana, đề cập đến 500 vị Tỳ khưu.
Tương truyền rằng: Sau khi thụ huấn đề mục thiền (Chỉ – Quán) nơi Đức Thế Tôn, nhóm Tỳ khưu này đã vào rừng hành đạo, nhưng dầu tinh tấn cách nào cũng không đắc quả A La Hán, nên tự nghĩ rằng:
– Chúng ta nên trở về học đề mục khác thích hợp hơn.
Rồi chư Tăng lên đường trở về bái yết Đức Thế Tôn, Ngài quán xét rằng: “Ta nên chọn đề mục nào thích hợp với duyên lành của chư Tỳ khưu nầy?”.
Ngài thấy rằng: Trong thời Đức Phật Kassapa chư Tỳ khưu nầy đã từng chú niệm án xứ Vô thường tướng suốt hai mươi ngàn năm. Bởi vậy, ta nên thuyết về Pháp môn Vô thường tướng là thích hợp.
Suy xét xong, Đức Thế Tôn dạy rằng:
– Này các Tỳ khưu! Trong các cảnh giới, nhất là Dục giới, tất cả các pháp hữu vi là không có thật, là không vững bền, là vô thường.
Rồi Ngài thuyết lên kệ ngôn rằng:
“Sabbe saṅkhārā aniccāti,
Yadāpaññāya passati;
Atha nibbindati dukkhe,
Esa maggo visuddhiyā”.
“Các hành là vô thường,
Nhờ trí quán xét vậy,
Sẽ nhàm chán thống khổ,
Chính là đạo thanh tịnh”.
CHÚ GIẢI:
Sabbe saṅkhārā: Trong các cõi nhất là cõi Dục, các uẩn sanh lên tại đâu thì diệt tại nơi đó, nên nói: “Các hành là vô thường”. Nhờ Minh sát tuệ (Vipassanāñaṇa) thấy được như vậy, mới sanh tâm nhàm chán trong khổ vì bảo dưỡng thân ngũ uẩn này.
Người đang nhàm chán do sự từng trải kinh nghiệm cái khổ mà thấu triệt các lẽ thật (của Thánh nhân).
Esa maggo visuddhiyā: Chính đó là con đường để Thánh hóa, làm cho trở nên trong sạch thanh tịnh vậy.
Cuối thời Pháp, cả nhóm Tỳ khưu ấy đều đắc quả A La Hán. Tứ chúng hiện diện cũng hưởng được lợi ích của thời pháp
Dịch Giả Cẩn Đề
Năm trăm Tăng lữ quán vô thường,
Thấy rõ thân sanh đáng chán chường,
Giác ngộ đầu tiên chân lý khổ,
Xả ly ngã chấp, khỏi sầu thương.
DỨT TÍCH NĂM TRĂM TỲ KHƯU QUÁN VÔ THƯỜNG
