Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV
Phẩm Bà La Môn: Tích Trưởng Lão Sundarasamudda
“Yodha kāme pahatvāna
Anāgāro paribbaje
Kāmabhavaparikkhīṇaṃ
Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ”.
“Ai ở đời đoạn dục
Bỏ nhà sống xuất gia
Dục hữu được đoạn tận
Ta gọi Bà la môn”.
Đức Thế Tôn Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến Trưởng lão Sundarasamudda, thuyết lên kệ ngôn nầy.
Tương truyền rằng: Trong thành Sāvatthī có một thiện gia tử là Sundarasamudda, là con Trưởng giả có đại tài sản là 40 koṭi.
Một hôm công tử Sundarasamudda trông thấy chư Thánh đệ tử tay mang vật thơm, dược phẩm… đi đến Tịnh xá nghe Pháp, công tử hỏi rằng:
– Nầy các vị, các vị đi đâu thế?
– Chúng tôi đi đến Tịnh xá nghe Pháp từ Bậc Đạo Sư.
– Thế tôi cũng sẽ đi nghe Pháp nữa.
Bậc Đạo Sư thấy được duyên lành xuất gia của công tử, nên thuyết lên tuần tự Pháp. Công tử nghe pháp xong suy nghĩ:
– Theo lời Bậc Đạo Sư, người sống tại gia khó có thể thực hành Phạm hạnh viên mãn được, ví như vỏ ốc đánh bóng mà thôi. Vậy ta hãy xuất gia đi.
Công tử đợi đại chúng ra về hết, đi đến bạch xin Đức Thế Tôn cho mình được xuất gia. Theo thông lệ, chư Phật sẽ không cho người xuất gia nếu chưa có lịnh cha mẹ.
Thế là, công tử Sundarasamudda trở về xin cha mẹ cho mình được xuất gia và công tử cũng thực hiện biện pháp tuyệt thực như công tử Ratthapāla… Khi thành đạt ước nguyện xuất gia rồi, Tỳ khưu Sundarasamudda suy nghĩ:
– Ta ở đây chẳng lợi ích chi, ta hãy rời khỏi nơi đây vậy.
Tỳ khưu Sundarasamudda rời kinh thành Sāvatthī đi đến kinh thành Rājagaha, Ngài trì hạnh khất thực.
Vào ngày lễ hội, tại kinh thành Sāvatthī, ông bà Trưởng giả trông thấy bạn bè của con mình vui vẻ trong lễ hội với y phục sang trọng, lộng lẫy, chợt nhớ đến con, ông bà ngồi than thở rằng:
– Trò chơi vui như thế nầy mà con ta chẳng còn có cơ hội hưởng thụ được nữa.
Bấy giờ, có nàng kỹ nữ đi ngang dinh của ông bà Trưởng giả, thấy mẹ Ngài Sundarasamudda đang nhớ con than khóc như vậy, nàng ngạc nhiên hỏi rằng:
– Thưa bà! Vì sao ông bà lại than khóc như thế?
– Nầy cô, vì ta nhớ con của ta.
– Thế công tử đi đâu rồi?
– Nó đã đi xuất gia rồi, nó xuất gia với Sa môn Gotama.
– Vậy thì, ông bà hãy bảo công tử hoàn tục đi.
– Nầy cô, con chúng ta không chịu điều nầy đâu, nó đã lìa bỏ Sāvatthī đến trú tại Rājagaha rồi.
– Nếu tôi quyến rũ được công tử hoàn tục, bà sẽ đối xử với tôi như thế nào?
– Nếu được như thế, tôi sẽ giao cô cai quản hết gia sản nầy.
– Vậy bà hãy cho tôi trước một món tiền để làm lộ phí đi.
Nàng kỹ nữ nhận lấy món tiền lớn cùng với tùy tùng đến kinh thành Rājagaha. Biết rõ con đường Trưởng lão Sundarasamudda hằng đi khất thực, nàng cho kiến tạo ngôi biệt thự 7 tầng ở trên con đường đó, rồi nàng cho chuẩn bị những loại vật thực thượng vị để cúng dường Trưởng lão từ mờ sáng. Khi Trưởng lão ngự đi khất thực, nàng cung kính đặt bát Ngài, được đôi ba ngày thì nàng bạch:
– Thưa Ngài! Xin thỉnh Ngài hãy ngồi nơi hành lang của tòa lâu đài nầy thọ thực đi.
Nàng kỹ nữ cúng dường đến Trưởng lão những loại vật thực thượng vị, bạch với Trưởng lão rằng:
– Bạch Ngài! Xin Ngài hãy thường xuyên đến đây thọ thực đi, việc khất thực ở nơi đây thật là bất tiện lắm.
Trưởng lão nhận lời, qua đôi ba ngày, nàng kỹ nữ cho các đứa trẻ tiền, và dặn rằng: “Nầy các em! Khi Trưởng lão ngự đến đây, các em hãy nô đùa, làm cho cát bụi tung lên. Nếu ta có la thì các em vẫn nô đùa hăng lên nữa”.
Sáng hôm sau, khi Trưởng lão đang dùng vật thực, bọn trẻ đùa giỡn làm tung cát bụi lên, nàng kỹ nữ giả vờ la hét thì chúng càng nô đùa thêm lên nữa. Hôm sau, nàng bạch với Trưởng lão rằng:
– Bạch Ngài! Những đứa bé nầy làm tung bụi cát, dù tôi có la rầy chúng vẫn ngang bướng không nghe. Vậy xin Ngài hãy ngự bên trong nhà đi.
Trưởng lão nghe lời nàng thỉnh nên vào ngồi thọ thực bên trong nhà. Trải qua vài ngày, nàng lại bảo bọn trẻ rằng: “Khi Trưởng lão đang thọ thực, dù chị có la rầy, các em hãy làm nhộn lên nhé”. Và đám trẻ đã làm theo lời dặn của nàng kỹ nữ. Hôm sau, nàng bạch với Trưởng lão rằng:
– Bạch Ngài! cho dù tôi có la rầy, nhưng bọn trẻ vẫn cứ làm nhộn lên. Vậy thỉnh Ngài hãy lên lầu đi.
Khi Trưởng lão lên tầng một rồi, nàng kỹ nữ đóng các cửa sổ lại, đóng các cửa lớn rồi lên sau.
Trưởng lão là người trì hạnh khất thực để sống, nhưng vì tham đắm vào vị ngon của vật thực, đã lần lượt rơi vào mưu kế nàng kỹ nữ, đi đến tầng lầu thứ bảy.
Khi Trưởng lão ngồi vào nơi đã được soạn sẵn nơi lầu bảy, bây giờ nàng kỹ nữ đã khiêu gợi dục tình nơi Trưởng lão, biểu lộ những cách gợi dục của nữ nhân rằng:
– Hỡi chàng có khuôn mặt đẹp như trăng rằm…
Được biết rằng: Nữ nhân hằng quyến rũ nam nhân bằng 40 cách (có giải rõ trong Bổn sanh Kuṇā jātaka) là:
1- Nũng nịu
2- Cúi xuống
3- Ẻo lả người
5- Khảy móng tay
7- Dùng cây vẽ trên đất
9- Thả trẻ xuống đùa
11- Cho trẻ đùa
13- Cho trẻ hôn
15- Cho trẻ ăn
17- Xin lại nhà
19- Nói lớn tiếng
21- Nói ngắn gọn
4- Giả e thẹn
6- Đạp chân nhau
8- Bồng trẻ thơ
10- Tự đùa cợt
12- Tự hôn mình
14- Ăn uống
16- Cho đồ trẻ em
18- Giả ngây thơ
20- Nói êm dịu
22- Nói múp mở
23- Múa hát, hòa tấu, than khóc và trang điểm
24- Cười khúc khích
26- Lắc đầu
28- Dang chân
30- Hở ngực
32- Hở bụng
34- Nhíu mày
36- Le lưỡi
38- Mặc áo vào
40- Cột tóc lại
25- Nhìn thẳng
27- Lắc mông
29- Khép đùi
31- Hở nách
33- Chớp mắt
35- Cắn môi
37- Cởi áo ra
39- Xõa tóc
Nàng kỹ nữ trổ hết bốn mươi cách khêu gợi, nàng có đôi chân nhuộm hồng, mang dép xinh đẹp đứng trước mặt Trưởng lão Sundarasamudda nói rằng:
– Chàng là nam tử xinh đẹp của em, em là nữ xinh đẹp của chàng. Cả hai chúng ta sẽ xuất gia khi tuổi đã xế chiều.
Nghe như vậy, Trưởng lão Sundarasamudda khởi dục tầm rằng:
– Ôi! Sự nguy hại đã sanh lên với ta rồi, do vì ta không quán xét kỹ.
Bấy giờ, cách nơi ấy 25 do tuần, Bậc Đạo Sư đang trú tại Jetavana, Ngài mỉm cười. Thấy thế, Trưởng lão Ānanda bạch hỏi rằng:
– Bạch Thế Tôn! Do nhân chi, duyên chi mà Thế Tôn lại mỉm cười?
– Nầy Ānanda! Tỳ khưu Sundarasamudda cùng nàng kỹ nữ đang có trận thư hùng quyết liệt với nhau, trận chiến đang diễn ra trên lầu bảy, ở thành Rājagaha.
– Bạch Thế Tôn! Trong cuộc thư hùng ấy, ai sẽ thắng? Ai sẽ bại?
– Nầy Ānanda! Tỳ khưu Sundarasamudda là kẻ thắng trận, nàng kỹ nữ thua trận.
Đức Thế Tôn sau khi tuyên bố như thế rồi, từ nơi Hương thất Ngài phóng hào quang đến trước mặt Trưởng lão Sundarasamudda, phán dạy rằng:
– Nầy Tỳ khưu! Hãy cắt đứt ái luyến, hãy thoát ly cả hai loại dục đi.
Rồi Ngài thuyết lên kệ ngôn rằng:
“Ai ở đời đoạn dục. Bỏ nhà sống xuất gia. Dục hữu được đoạn tận. Ta gọi Bà- la-môn”.
Trên thế gian nầy, người đã dứt bỏ được hai loại dục, đã từ bỏ đời sống tại gia trở thành người không nhà. Người đã tuyệt trừ dục lạc và hữu, người ấy Như Lai gọi là Bà la môn.
Dứt kệ ngôn, Trưởng lão chứng đạt A La Hán, Ngài dùng thần thông trổ nóc nhà bay lên hư không, tán dương oai lực Đức Phật, từ hư không đi xuống đảnh lễ dưới chân Bậc Đạo Sư.
Chiều đến, chư Tỳ khưu ngồi lại Giảng đường bàn luận cùng nhau rằng:
– Nầy chư Hiền! Tỳ khưu Sundarasamudda do tham đắm vị, suýt nữa làm mất đời sống Phạm hạnh. Nhưng có Bậc Đạo Sư là nơi nương nhờ cho vị ấy.
Bậc Đạo Sư ngự đến phán dạy rằng:
– Nầy chư Tỳ khưu! Ta là nơi nương nhờ cho Tỳ khưu ấy chẳng phải là bây giờ đâu, mà trong quá khứ ta cũng thường là nơi nương nhờ cho vị ấy rồi.
Chư Tỳ khưu thỉnh cầu Thế Tôn thuyết giảng Bổn Sanh, Ngài nhân đó thuyết lên Bổn Sanh Vātamiga chi tiết rằng:
– “Được nghe rằng: Không có điều đê tiện hơn các vị, người giữ vườn tên là Sañjaya đã bắt được con nai rừng, cũng do các vị ấy ”.
Rồi Ngài nhận diện Bổn sanh rằng:
– Trong thời ấy, Tỳ khưu Sundarasamudda là con nai, Quan đại thần nói lên bài kệ để người giữ vườn thả nai chính là Như Lai vậy.
Dịch Giả Cẩn Đề
Mỹ Hải một lòng quyết xuất gia,
Tu xong, hành đạo chỗ xa nhà,
Bị cô kỹ nữ đem trần vị,
Dụ đến lầu riêng, giở nguyệt hoa,
Đại Đức cảm kinh dạ rối bời,
Kỳ Viên, Đức Phật tự nhiên cười,
Phóng quang tiếp độ kêu: Mỹ Hải!
Hãy lắng nghe ta dạy mấy lời,
Ai ở đời nầy, bỏ dục đi,
Bỏ nhà, chuyên sống hạnh xả ly,
Đoạn trừ hữu ái, thành vô lậu,
Ta gọi Bà la môn chánh quy.
DỨT TÍCH TRƯỞNG LÃO SUNDARASAMUDDA
