Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển III
Phẩm Pháp Trụ: Tích Người Dân Chài Tên Ariya
“Na tena ariyo hoti
Yena pāṇāni hiṃsati
Ahiṃsā sabbapāṇānaṃ
Ariyo’ti pavuccati”.
“Còn sát hại chúng sanh
Đâu được gọi Hiền Thánh
Không hại mọi chúng sanh
Xứng danh bậc Hiền Thánh”.
Pháp Cú nầy Đức Bổn Sư đã thuyết khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến người dân chài tên Ariya. Một hôm, quán thấy Ariya nầy có duyên lành đắc quả Tu Đà Hườn. Đức Bổn Sư dẫn chư Tỳ khưu đi khất thực trong làng ở phía Bắc thành Sāvatthī rồi trở về chùa.
Ngay lúc bấy giờ, người dân chài đang lo câu cá. Khi trông thấy Tỳ khưu Tăng có Đức Phật dẫn đầu, người ấy buông bỏ cần câu và đứng im.
Đức Bổn Sư dừng chân không xa chỗ Ariya đứng và quay lại hỏi Đại Đức Sāriputta và các vị khác rằng:
– Thầy tên gì?
Chư Tỳ khưu lần lượt đáp tên mình như là: “Con là Sāriputta, con là Moggallāna…”.
Người câu cá nghĩ rằng: “Đức Thế Tôn hỏi tên các vị Tỳ khưu, có lẽ Ngài sẽ hỏi đến tên ta chẳng sai”.
Đức Thế Tôn biết được tâm ý của y, liền hỏi rằng:
– Nầy thiện nam, ông tên là chi?
– Bạch Ngài! Con tên Ariya (Thánh nhân)
Nghe vậy, Đức Bổn Sư cải chính rằng:
– Nầy Thiện nam, sát sanh như ông không xứng danh là Ariya. Bậc Ariya thì tâm đầy đủ từ bi, không bao giờ có lòng não hại chúng sanh.
Nói rồi Ngài thuyết lên kệ ngôn:
“Na tena ariyo hoti
Yena pāṇāni hiṃsati
Ahiṃsā sabbapāṇānaṃ
Ariyo’ti pavuccati”.
“Còn sát hại chúng sanh
Đâu được gọi Hiền Thánh
Không hại mọi chúng sanh
Xứng danh bậc Hiền Thánh”.
CHÚ GIẢI:
Bằng sự vô não hại, như trên đã nói, người nào não hại chúng sanh thì vì lẽ đó không phải Ariya (Bậc Thánh Nhân). Còn người nào bằng cách vô hại, không dùng tau chân, gậy gộc… mà đối với tất cả chúng sanh, trú tâm trong thiền định nhất là niệm tâm từ mà xa lìa được não hại (bạo động), người ấy chính là bậc Ariya vậy. Cuối thời Pháp, người câu cá chứng quả Tu Đà Hườn, thính chúng hiện diện cũng được nhiều lợi ích.
Dịch Giả Cẩn Đề
Ariya là bậc Thánh Nhân
Giống như Vô Não đã dừng chân
Không còn sát hại sinh linh nữa
Bỏ kiếm quay về với Phật thân
Ariya nầy ném cá câu
Đứng im nghe Phật hỏi cơ mầu
Dứt liền niệm ác, tâm Vô não
Hiệp đủ nhân duyên, đắc quả đầu.
DỨT TÍCH NGƯỜI DÂN CHÀI TÊN ARIYA
