Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển III
Phẩm Lão: Tích Nhóm Tăng Thượng Mạn
“Yānimāni apatthāni,
Alāpūneva sārade;
Kāpotakāni aṭṭhīni,
Tāni disvāna kā rati”.
“Như trái bầu mùa thu,
Bị vứt bỏ quăng đi.
Nhóm xương trắng bồ câu,
Thấy chúng còn vui gì?”.
Kệ Pháp Cú này, Đức Bổn Sư thuyết lên khi ngự tại Jetavana Vihāra (Kỳ Viên Tự), đề cập đến các Tỳ khưu lầm tưởng mình đắc quả. Tương truyền rằng: Có năm trăm vị Tỳ khưu sau khi đã học đề mục Chỉ Quán của Bậc Đạo Sư truyền dạy bèn vào rừng cố gắng tinh tấn hành đạo, đắc thiền, nhưng chưa dập tắt hết các phiền não ngủ ngầm, lại tưởng lầm rằng: “Ta đã hoàn tất các phận sự của bậc Xuất gia”. Các vị ấy trở về chùa, định sẽ tường trình với Đức Bổn Sư về Đạo quả mà mình đã đắc.
Khi các Tỳ khưu về đến cửa Hương thất, Bậc Đạo Sư bảo với Trưởng lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda! Các tỳ khưu ấy không có việc gì cần phải vào giáp mặt Ta ngay.
Bảo họ đi đến bãi tha ma nọ, rồi khi trở về hãy yết kiến Ta sau! Trưởng lão ra đón các Tỳ khưu và cho biết chị thị của Đức Bổn Sư. Thay vì nói “Chúng ta đến thi lâm nọ để làm gì?”, Các vị ấy nghĩ thầm: “Đức Phật hằng thấy xa, chắc rồi đây cái lý do sẽ rõ rệt đối với chúng ta”. Các vị ấy bèn đi đến bãi tha ma nọ, nơi đó các vị ấy thấy những tử thi bỏ nằm dưới đất đã một hai ngày. Ngay sau khi được đến gần để quán các tử thi ấy, các hành giả gặp những xác chết mới bị bỏ, còn tươi, khiến các vị ấy khởi lòng tham ái, chừng đó mới nhận thức rằng tâm mình còn chứa phiền não.
Bậc Đại Sư đang ngồi trong hương thất, liền phóng hào quang, thị hiện như ngồi trước các hành giả ấy và thuyết dạy rằng:
– Này các Tỳ khưu! Có đẹp đẽ chăng, khi mà nhìn thấy những bộ xương như vậy, các thầy lại khởi lòng tham ái, thích thú?
Nói rồi Đức Bổn Sư ngâm kệ rằng:
“Yānimāni apatthāni,
Alāpūneva sārade;
Kāpotakāni aṭṭhīni,
Tāni disvāna kā rati”.
Trái hồ lô (trái bầu) về mùa thu thì khô tàn, thân này cũng vậy, khi đã hư hoại thì chỉ còn một đống xương màu lông hạc, rõ thật chẳng có gì vui?
CHÚ GIẢI:
Apatthāni = chadditāni: Những bộ xương bị vất bỏ.
Sārade: Trong mùa thu, những trái bầu trắng dài bị vất bỏ lung tung chỗ này, chỗ nọ hằng bị gió nắng làm cho tan hoại.
Kāpotakāni = Kapotakavaṇṇāni: Màu sắc trắng như lông chim bồ câu.
Tāni disvāna: Khi nhìn thấy những bộ xương như vậy, sao các thầy lại vui thích nỗi gì? Há chẳng nên tinh cần chế ngự tâm, đừng cho nó đam mê dục lạc hay sao? Cuối thời pháp, các Tỳ khưu đắc quả A La Hán ngay tại chỗ đang đứng. Các vị ấy tán thán ân đức của Đức Thế Tôn, rồi đến đảnh lễ Ngài.
Dịch Giả Cẩn Đề
Năm trăm Tăng lữ đến rừng xa,
Hành đạo, đắc thiền, ngộ nhận là:
Đắc quả Vô sanh, nên quyết định:
“Về trình hỷ tín với thầy ta!”.
Phật bảo: Chư Sư hãy bước vào,
Trong rừng thiêu xác thử xem sao?
Chư sư thấy xác tươi, Tâm động.
Mới biết mình chưa đắc quả cao!
Phật phóng hào quang thuyết dạy rằng:
Những que xương trắng đẹp gì chăng?
Các thầy hết thích khi nhìn nó,
Tất cả đều thành La Hán Tăng.
DỨT TÍCH NHÓM TĂNG THƯỢNG MẠN
