Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV
Phẩm Bà La Môn: Tích Trưởng Lão Ni Khemā
“Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ
Maggāmaggassa kovidaṃ
Uttamattham anuppattaṃ
Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ”.
“Người trí tuệ sâu xa
Khéo biết đạo phi đạo
Chứng đạt đích vô thượng
Ta gọi Bà-la-môn”.
Đức Thế Tôn ngự tại Gijjhakūṭā, đề cập đến Trưởng lão Ni Khemā thuyết lên
Pháp thoại nầy.
Tương truyền rằng: Một lần nọ, Thiên Vương Đế Thích cùng chư thiên tùy tùng đi đến yết kiến Đức Thế Tôn vào cuối canh đầu. Sau khi đảnh lễ Bậc Đạo Sư rồi, cùng Thiên chúng ngồi vào một bên.
Bấy giờ, Tỳ khưu ni Khemā suy nghĩ rằng:
– Ta sẽ đến yết kiến Bậc Đạo Sư.
Trưởng lão Ni đi đến đứng trên hư không, thấy Thiên chúng đang tụ hội quanh Thế Tôn, Trưởng lão Ni Khemā đảnh lễ Đức Thế Tôn xong rồi quay về.
Đức Thiên Vương thấy Trưởng lão Ni Khemā bạch hỏi.
– Bạch Thế Tôn! Vị Nữ Ni ấy là ai thế? Đứng trên hư không đảnh lễ Ngài rồi
quay về ấy.
– Nầy Thiên Vương! Đó là Tỳ khưu Ni Khemā, con gái của Như Lai có nhiều trí tuệ, thấu hiểu đạo và phi đạo.
Rồi Ngài nói lên kệ ngôn rằng: “Người trí tuệ sâu xa. Khéo biết đạo phi đạo. Chứng đạt đích vô thượng. Ta gọi Bà-la-môn”.
CHÚ GIẢI:
Gambhīrapaññaṃ…: là người có trí tuệ thâm sâu, biết rõ sự diễn tiến các Pháp như Uẩn, xứ… là người có trí tuệ sáng chói trong Pháp, gọi là người thấu hiểu Đạo và Phi đạo, tức là biết rõ đây là đường dẫn đến Níp Bàn. Đây là đạo, đây là phi đạo. Người đã thành đạt được lợi ích tối thượng tức là A La Hán, người ấy Như Lai gọi là Bà La môn.
Dịch Giả Cẩn Đề
Nữ Thánh Thinh Văn tên Khê Ma,
Đầu hôm, về đảnh lễ Phật Đà,
Thiên Vương mới gặp, chưa quen mặt,
Bà ấy là ai? Thấy lạ xa,
Phật rằng: Lậu tận ấy con Ta,
Đã chứng đạo, phi đạo sâu xa,
Là bậc Bà la môn vô thượng,
Biết rành giải thoát với Mada.
DỨT TÍCH TỲ KHƯU NI KHEMĀ
