Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV
Phẩm Bà La Môn: Tích Chuyện Hai Vị Bà La Môn
“Chetvā naddhiṃ varattaṃ
Ca sandānaṃ sahanukkamaṃ
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ
Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ”.
“Bỏ đai da (sân hận) bỏ cương (luyến ái)
Bỏ dây (ngủ ngầm) đồ sở thuộc (vô minh)
Bỏ then chốt (Phật) sáng suốt
Ta gọi Bà-la-môn”.
Kệ ngôn nầy được Đức Đạo Sư thuyết ra khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến hai vị Bà la môn. Tương truyền rằng: Có hai vị Bà la môn, mỗi người có một con bò, tên là Mahārohita và Cūlarohita. Một hôm, hai vị Bàn môn ấy gặp nhau, họ tranh cãi nhau:
– Bò ta mạnh hơn bò của ngươi.
Sau một lúc tranh cãi, ai cũng cho bò của mình mạnh hơn. Cả hai đồng ý với nhau rằng: “Sự tranh cãi như vầy chẳng đưa đến kết quả chi cả. Vậy chúng ta hãy cho hai con bò thử sức với nhau thôi”.
Thế là, họ chất đầy xe cát ở bờ sông Aciravatī cho bò kéo đi. Bây giờ, chư Tỳ khưu cũng đến sông Aciravatī tắm, thấy hai con bò không thể kéo được xe đi, chỉ có đai da và cương bị đứt cả.
Chư Tỳ khưu trở về Tịnh xá, bạch trình lên Đức Thế Tôn sự việc nầy. Ngài phán dạy rằng:
– Nầy chư Tỳ khưu! Đai da và các loại dây ấy chỉ là bên ngoài, cũng có người chặt đứt được loại dây nầy. Nhưng còn vị Tỳ khưu cần phải chặt đứt đai da tức là sự sân hận và dây tức là ái luyến ở bên trong.
Rồi Ngài tuyên thuyết lên kệ ngôn rằng: “Bỏ đai da (sân hận) bỏ cương (luyến ái). Bỏ dây (ngủ ngầm) đồ sở thuộc (vô minh). Bỏ then chốt (Phật) sáng suốt. Ta gọi Bà-la-môn”.
CHÚ GIẢI:
(1) Hận, 2 (ái), (3) tà kiến, (4) tùy miên, (5) vô minh.
Naddhiṃ: tức là sân hận là vật trói buộc.
Varattaṃ: tức là ái, là vật trói buộc
Sandānaṃ sahanukkamaṃ… nghĩa là người đã chặt đứt mối nối là 62 tà kiến cùng với những tùy miên, gọi là người đã nhổ bỏ đuợc then chốt, tức là vô minh. Đã giác ngộ Tứ Diệu Đế, người ấy Như Lai gọi là Bà la môn.
Dứt thời Pháp cả 500 vị Tỳ khưu chứng đạt A La Hán. Pháp thoại mang lại lợi ích cho thính chúng.
Dịch Giả Cẩn Đề
Hai thầy thử sức của đôi bò,
Cho kéo cát đầy xe thật to,
Bò mạnh kéo xe không nhúc nhích,
Nhưng dây thừng đứt tợ dây nho
Theo dây, Phật nhắc các nhà Sư,
Phiền não ngủ ngầm phải tự tư,
Ráng bức dây thừng sân, dục, ái,
Bà la môn xưng với danh từ.
DỨT TÍCH CHUYỆN HAI VỊ BÀ LA MÔN
