Tevīsatimo paricchedo
4. Nibbānavibhāgo
23. Mūlavisuddhikathā
895.
Itthaṃ cittaṃ cetasikaṃ, rūpañcevāti saṅkhatā;
Vuttā asaṅkhataṃ dāni, nibbānanti pavuccati.
896.
Sīlavisuddhi ādimhi, tato cittavisuddhi ca;
Diṭṭhivisuddhināmā ca, kaṅkhāvitaraṇāpi ca.
897.
Tato paraṃ maggāmagga-ñāṇadassananāmikā;
Tathā paṭipadāñāṇa-dassanā ñāṇadassanaṃ.
898.
Iccānukkamato vuttā, satta honti visuddhiyo;
Sattamānuttarā tattha, pubbabhāgā cha lokiyā.
899.
Saṃvaro pātimokkho ca, tathevindriyasaṃvaro;
Ājīvapārisuddhi ca, sīlaṃ paccayanissitaṃ.
900.
Iti sīlavisuddhīti, suddhametaṃ pavuccati;
Catupārisuddhisīlaṃ, dhutaṅgaparivāritaṃ.
901.
Kasiṇāni dasāsubhā, dasānussatiyo pana;
Appamaññā ca saññā ca, vavatthāruppakāti ca.
902.
Samathakkammaṭṭhānāni, tālīsaṭṭhakathānaye;
Pāḷiyaṃ tu vibhattāni, aṭṭhatiṃsāti vaṇṇitaṃ.
903.
Pathavāpo ca tejo ca,
Vāyo nīlañca pītakaṃ;
Lohitodātamākāsaṃ ,
Ālokakasiṇanti ca.
904.
Kasiṇāni dasetāni, vuttānaṭṭhakathānaye;
Aṭṭheva pāḷiyaṃ hitvā, ante tu kasiṇadvayaṃ.
905.
Uddhumātaṃ vinīlañca, vipubbakaṃ vikhāyitaṃ;
Vicchiddakañca vikkhittaṃ, hatavikkhittalohitaṃ.
906.
Puḷavakaṃ aṭṭhikañceti, asubhā dasa desitā;
Rūpakāyavibhāgāya, dasakāyavipattiyā.
907.
Buddhe dhamme ca saṅghe ca, sīle cāge ca attanā;
Devatopasamāyañca, sattānussatiyo kamā.
908.
Maraṇassati nāmekā, tathā kāyagatāsati;
Ānāpānassaticcevaṃ, dasānussatiyo matā.
909.
Mettā karuṇā muditā, upekkhāti catubbidhā;
Vuttā brahmavihārā ca, appamaññāti tādinā.
910.
Ekāhāre paṭikkūla-saññā nāmekameva tu;
Catudhātuvavatthānaṃ, catudhātupariggaho.
911.
Ākāsānañcāyatanaṃ, viññāṇañcamathāparaṃ;
Ākiñcaññaṃ tathā neva-saññānāsaññanāmakaṃ.
912.
Iccānukkamato vuttā, arūpajjhānikā pana;
Arūpakammaṭṭhānāni, cattāropi pakittitā.
913.
Kasiṇāsubhakoṭṭhāse, ānāpāne ca sabbathā;
Disvā sutvā phusitvā vā, parikammaṃ tu kubbato.
914.
Uggaho nāma sambhoti, nimittaṃ tattha yuñjato;
Paṭibhāgo tamārabbha, tattha vattati appanā.
915.
Sādhu sattā sukhī hontu, dukkhā muccantu pāṇino;
Aho sattā sukhappattā, hontu yadicchakāti ca.
916.
Uddissa vā anodissa, yuñjato sattagocare;
Appamaññā panappenti, anupubbena vattikā.
917.
Kasiṇugghāṭimākāse, paṭhamāruppamānase;
Tasseva natthibhāve ca, tatiyāruppaketi ca.
918.
Yuñjantassa panetesu, gocaresu catūsupi;
Appenti anupubbena, āruppāpi catubbidhā.
919.
Ānāpānañca kasiṇaṃ, pañcakajjhānikaṃ tahiṃ;
Paṭhamajjhānikā vuttā, koṭṭhāsāsubhabhāvanā.
920.
Sukhitajjhānikā tisso, appamaññā ca heṭṭhimā;
Upekkhāruppakā pañca, upekkhājhānikāti ca.
921.
Ekā dasekā dasa ca, tayo pañceti sabbathā;
Parikammavasā tiṃsa, cha koṭṭhāsā yathākkamaṃ.
922.
Pañcakādisukhopekkhā, jhānabhedā catubbidhā;
Ekaccatupañcajhāna-vasena tividhā siyuṃ.
923.
Rūpārūpavasā dve ca, appanāto punekadhā;
Iccevamappanā kamma-ṭṭhānabhedā samissitā.
924.
Dve ca saññāvavatthānā, aṭṭhānussatiyoti ca;
Sesā dasa pavuccanti, upacārasamādhikā.
925.
Parikammopacārānulomagotrabhuto paraṃ;
Pañcamaṃ vā catutthaṃ vā, javanaṃ hoti appanā.
926.
Appanājavanaṃ sabbaṃ, lokuttaramahaggataṃ;
Tihetukaparittāni, purimāni yathārahaṃ.
927.
Āvajjanā ca vasitā, taṃsamāpajjanā tathā;
Adhiṭṭhānā ca vuṭṭhānā, paccavekkhaṇa pañcamā.
928.
Vasitāhi vasībhūtā, iti katvāna pañcahi;
Bhāventassa panappenti, uparūpari appanā.
929.
Yuñjantassa tu vuṭṭhāya, kasiṇajjhānapañcamā;
Pañcābhiññā hi appenti, rūpasaddādigocare.
930.
Lokuttarā panappenti, sabbe nibbānagocare;
Aniccadukkhānattāti, bhūmidhamme vipassato.
931.
Tattha ca pādakajjhānaṃ, sammaṭṭhajjhānameva vā;
Ajjhāsayo ca vuṭṭhāna-gāminī ca vipassanā.
932.
Maggānaṃ jhānabhedāya, yathāyogaṃ niyāmatā;
Yathāsakaṃ phalānaṃ tu, maggā honti niyāmatā.
933.
Maggānantaramevātha, bhūmidhamme vipassato;
Phalasamāpattiyampi, appeti phalamānasaṃ.
934.
Anupubbasamāpattiṃ, samāpajjissa vuṭṭhito;
Jhānadhamme vipassitvā, tattha tattheva paṇḍito.
935.
Catutthāruppamappetvā, ekadvijavanāparaṃ;
Nirodhaṃ nāma phusati, samāpattimacittakaṃ.
936.
Arahā vā anāgāmī, pañcavokārabhūmiyaṃ;
Yathāsakaṃ phaluppādo, vuṭṭhānanti tato mato.
937.
Appanāpariyosāne, siyā sabbattha sambhavā;
Bhavaṅgapāto taṃ chetvā, jāyate paccavekkhaṇā.
938.
Iti vuttānusārena, appanānayasaṅgahaṃ;
Yathāyogaṃ vibhāveyya, tattha tattha vicakkhaṇo.
939.
Cittavisuddhi nāmāyaṃ, cittasaṃklesasodhano;
Upacārappanābhedo, samatho pubbabhāgiyoti.
Iti nibbānavibhāge mūlavisuddhikathā niṭṭhitā.
Tevīsatimo paricchedo.
