Tatiyo paricchedo
3. Vīthisaṅgahakathā
85.
Cakkhusotaghānajivhā-kāyāyatana pañcadhā;
Pasādā hadayañceti, cha vatthūni viniddise.
86.
Cakkhusotaghānajivhā-kāyadvārā ca pañcadhā;
Manodvāraṃ bhavaṅganti, cha dvārā cittavīthiyā.
87.
Rūpasaddagandharasa-phoṭṭhabbā pañca gocarā;
Dhammārammaṇapaññatti, cha dvārārammaṇakkamā.
88.
Nimittagatikammāni , kammamevātha gocarā;
Paṭisandhibhavaṅgānaṃ, cutiyā ca yathārahaṃ.
89.
Maraṇāsannasattassa, yathopaṭṭhitagocaraṃ;
Chadvāresu tamārabbha, paṭisandhi bhavantare.
90.
Ekacittakkhaṇā hoti, yāvajīvaṃ tato paraṃ;
Bhavaṅgaṃ pariyosāne, cuti cekakkhaṇā bhave.
91.
Duhetāhetucutiyā, kāmāvacarasandhiyo;
Tihetukāmacutiyā, sabbāpi paṭisandhiyo.
92.
Rūpāvacaracutiyā , sahetupaṭisandhiyo;
Āruppatopari kāme, tattha vāpi tihetukā.
93.
Paṭisandhi bhavaṅgañca, ekamevekajātiyaṃ;
Cuti cārammaṇañcassa, evameva yathārahaṃ.
94.
Rūpādārammaṇe cakkhu-ppasādādimhi ghaṭṭite;
Majjhe bhavaṅgaṃ chinditvā, vīthi nāma pavattati.
95.
Āvajjapañcaviññāṇasampaṭicchanatīraṇā;
Voṭṭhabbakāmajavanatadārammaṇanāmakā.
96.
Satteva ṭhānasaṅkhepā, pañcadvārikamānasā;
Catupaññāsa sabbepi, vitthārena sarūpato.
97.
Āvajjasabbajavanatadārammaṇanāmakā;
Sattasaṭṭhi sarūpena, manodvārikamānasā.
98.
Iṭṭhe ārammaṇe honti, puññapākāni sabbathā;
Aniṭṭhe pāpapākāni, niyamoyaṃ pakāsito.
99.
Tatthāpi atiiṭṭhamhi, tadārammaṇatīraṇaṃ;
Somanassayutaṃ iṭṭhamajjhattamhi upekkhitaṃ.
100.
Gocaretiparittamhi , atiappāyuke pana;
Bhavaṅgameva calati, moghavāroti so kato.
101.
Voṭṭhabbanaṃ parittamhi, dvattikkhattuṃ pavattati;
Tato bhavaṅgapātova, sopi moghoti vuccati.
102.
Javanañca mahantamhi, javitvāna tato paraṃ;
Na sambhoti tadālambaṃ, sopi moghoti vuccati.
103.
Gocaretimahantamhi, atidīghāyuke pana;
Sambhoti ca tadālambaṃ, sampuṇṇoti pavuccati.
104.
Gocaretimahantamhi, tadārammaṇasambhavo;
Pañcadvāre manodvāre, vibhūte pana gocare.
105.
Kāmāvacarasattānaṃ , kāmāvacaragocare;
Parittajavanesveva, tadārammaṇamuddise.
106.
Nātitikkhe nātisīghe, nātitejussade jave;
Samamandappavattamhi, tadārammaṇamicchitaṃ.
107.
Sukhopetaṃ tadālambaṃ, upekkhākriyato paraṃ;
Na hotupekkhāsahitaṃ, sukhitakriyato tathā.
108.
Na hoti domanassamhā, somanassikamānasaṃ;
Tadārammaṇamaññañca, bhavaṅgaṃ cuti vā tathā.
109.
Rajjanādivasenettha, javanākusalaṃ bhave;
Kusalaṃ pana sambhoti, saddhāpaññādisambhave.
110.
Tadeva vītarāgānaṃ, kriyā nāma pavuccati;
Avipākatamāpannaṃ, vaṭṭamūlaparikkhayā.
111.
Appanājavanaṃ sesaṃ, mahaggatamanuttaraṃ;
Chabbīsati yathāyogaṃ, appanāvīthiyaṃ bhave.
112.
Parikammaṃ karontassa, kasiṇādikagocare;
Susamāhitacittassa, upacārasamādhinā.
113.
Parikammopacārānulomagotrabhuto paraṃ;
Pañcamaṃ vā catutthaṃ vā, javanaṃ hoti appanā.
114.
Puthujjanāna sekkhānaṃ, kāmapuññatihetuto;
Tihetukāmakriyato, vītarāgānamappanā.
115.
Tatrāpi sukhitajavaṃ, sukhitadvayato paraṃ;
Upekkhitamhā sambhoti, upekkhekaggatāyutaṃ.
116.
Pañca vāre cha vā satta, parittajavanaṃ bhave;
Sakiṃ dve vā tadālambaṃ, sakimāvajjanādayo.
117.
Appanājavanañcekaṃ, paṭhamuppattiyaṃ pana;
Tato paraṃ vasībhūtaṃ, ahorattaṃ pavattati.
118.
Sakiṃ dve vā nirodhassa, samāpattikkhaṇe pana;
Catutthāruppajavanaṃ, tato cittaṃ nirujjhati.
119.
Nirodhā vuṭṭhahantassa, upariṭṭhaphaladvayaṃ;
Pañcābhiññā tathā maggā, ekacittakkhaṇā matā.
120.
Phalamekadvayaṃ tathā, tisso vā maggavīthiyaṃ;
Samāpattikkhaṇe tampi, ahorattaṃ pavattati.
121.
Pañcadvāre na labbhanti, lokuttaramahaggatā;
Vīthimuttamanodhātu, pañca cittāni antime.
122.
Parittāneva sabbāni, pañcadvāresu sambhavā;
Manodvāramhi voṭṭhabba-tadālambajavā siyuṃ.
123.
Ghānajivhākāyavīthi, tadārammaṇameva ca;
Rūpe natthi tathārūpe, cakkhusotāpi vīthiyo.
124.
Sabbāpi vīthiyo kāme,
Rūpe tisso pakāsitā;
Ekā vīthi panārūpe,
Natthāsaññīsu kācipi.
125.
Sattāpi vīthicittāni, kāme rūpe cha sambhavā;
Arūpe dve manodvārā-vajjanaṃ javananti cāti.
Iti cittavibhāge vīthisaṅgahakathā niṭṭhitā.
Tatiyo paricchedo.
