10. Dasamo paricchedo
Sesakammaṭṭhānavibhāgo
1298.
Byāpādādīnavaṃ disvā, khemabhāvañca khantiyaṃ;
Appamaññā tu bhāvento, vineyya paṭighaṃ kathaṃ.
1299.
Cetosantāpano kodho,
Sampasādavikopano;
Virūpabībhacchakaro,
Mukhavaṇṇappadhaṃsano.
1300.
Sīlakālussiyuppādo, cittavikkhepasambhavo;
Paññāpajjotaviddhaṃsī, paṭipattivibandhako.
1301.
Apāyekāyano maggo, pāpakaṇṭakabandhako;
Dhammamaggasamucchedī, maggadvārapidhānako.
1302.
Yasovaṇṇavisaṅkhāro, guṇamūlappabhañjako;
Dukkhadhammasamodhāno, byasanopaddavākaro.
1303.
Dunnimittamidaṃ jātaṃ, sabbasampattidhaṃsanaṃ;
Dhūmaketusamuppādo, sabbalokavināsako.
1304.
Sabbakalyāṇadhammānaṃ, avamaṅgalamuṭṭhitaṃ;
Hitārambhasamugghātī, antarāyasamāgamo.
1305.
Sabbākārapaṭikkūlaṃ, sabbaviddesakāraṇaṃ;
Vipattimukhamuppannaṃ, amittajanapatthitaṃ.
1306.
Sapattakaraṇaṃ ghoraṃ, sabbānatthavidhāyakaṃ;
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
1307.
Khuradhāraṃ lihantāva, gilantāva hutāsanaṃ;
Tittalābuṃva khādantā, gaṇhantādittamāyudhaṃ.
1308.
Byāpādamattasambhava-mattaghaññāya kevalaṃ;
Upalāḷenti dummedhā, ghoramāsīvisaṃ yathā.
1309.
Dosatejena rukkhova, susirāruḷhapāvako;
Antonudayhamānāpi, vipphandanti vighātino.
1310.
Nāvabujjhanti dummedhā, cetosaṅkappavāyunā;
Ukkāmukhāmivāditta-mujjalantā punappunaṃ.
1311.
Bhayamaggasamāruḷhā, khemamaggavirodhino;
Byāpannā kibbisākiṇṇā, atthadvayavirodhino.
1312.
Anāthā sallakāviddhā, visaṭṭā anusocino;
Andhā viya migāraññe, bhamanti hatacakkhukā.
1313.
Asaṃvihitakammantā, bālā kodhavasānugā;
Khippaṃ lakkhiṃ pariccattā, yasobhogehi dhaṃsare.
1314.
Duppaṭippāditārambhā, kodhasaṅkhobhamohitā;
Dhammāmatarasassādaṃ, na vindanti aviddasu.
1315.
Bahvādīnavamicceva-manto byādhimivuṭṭhitaṃ;
Jātānalamivucchaṅge, ajjhupekkhanti dujjanā.
1316.
Codayamānā dukkhehi, klesāciṇṇamalīmahā;
Pāpakammehi pūrentā, senti maccupathe ciraṃ.
1317.
Tamevaṃ paṭisaṅkhāya, paṭighaṃ pana yoniso;
Vāḷamigaṃva dhāvantaṃ, āvisantaṃva rakkhasaṃ.
1318.
Pāvakaṃva paribyuḷhaṃ, bhāyamānassa yogino;
Sotthibhāvāya khemanta-mupaññattaṃ mahesinā.
1319.
Mātā kalyāṇadhammānaṃ, khamā nāma mahiddhikā;
Samappavatti sattesu, sabbasampattisādhikā.
1320.
Kodhānalajalāseko ,
Sokopāyāsanāsanaṃ;
Āghātasallaniddhārī,
Upanāhavimocanaṃ.
1321.
Vaṇṇakittisamuṭṭhānaṃ, guṇamūlābhisevanaṃ;
Apārutamukhaṃveta-matthadvayasamiddhiyā.
1322.
Vighātapariyādāna-māsavānamasesato;
Paṭipassambhanaṃ ceto-pītikaraṇacandanaṃ.
1323.
Sabbadukkhasamugghāti, sukhupaṭṭhānamuttamaṃ;
Byasanodayavicchedo, bhayabheravaniggamo.
1324.
Cetopasādasandhāno, pāsādikaphalāvaho;
Pavaro bodhisambhāro, narānaranisevito.
1325.
Pāpakantāranitthāro, caturāpāyarodhako;
Dvārāvāpuraṇañcetaṃ, devalokūpapattiyā.
1326.
Paññāsīlasamādhānaṃ, paṭipattivisodhano;
Piyaṅkaro sommabhāvo, dullabho bahupatthito.
1327.
Klesasaṅkhobhavikkhepa-vipphandapaṭibandhanaṃ;
Titikkhāguṇamakkhāta-mārakkhavidhimattano.
1328.
Vihiṃsāratisārambha-paṭirodhavimocanaṃ;
Verikibbisaviddhaṃsī, lokānuggahakāraṇaṃ.
1329.
Dhammapajjotakaraṇaṃ , saṃyogamalasodhanaṃ;
Sammohatimiruddhāri, sampattipaṭipādanaṃ.
1330.
Iccattatthaṃ paratthañca, sampādetvā khamāparo;
Sādheti sabbasampatti-midha ceva parattha ca.
1331.
Titikkhāguṇasampanno , pāṇabhūtānukampako;
Anākulitakammanto, sorato sakhilo suci.
1332.
Nivāto samitācāro, subhago piyadassano;
Paṭisaṅkhābalappatto, dhitimā matipāṭavo.
1333.
Akkhobho adhivāsento,
Sabbānatthe parissaye;
Bhīmasaṅgāmāvacaro,
Hatthināgova sobhati.
1334.
Itthaṃ samantato bhaddaṃ, titikkhaṃ paccavekkhato;
Passambheti samuṭṭhāya, khamā byāpādasambhamaṃ.
1335.
Dibbosadhamivātaṅkaṃ, meghajjavaṃ hutāsanaṃ;
Khippamantaradhāpeti, titikkhā kodhamattano.
1336.
Tatonekaguṇopetaṃ, nekadosappabhañjanaṃ;
Khantidhammamadhiṭṭhāya, pasannadhīramānaso.
1337.
Bhāveyya paṭhamaṃ tāva, mettābhāvanamuttamaṃ;
Attānamupamaṃ katvā, sattesu hitavuḍḍhiyā.
1338.
Sabbe sattā ca pāṇā ca, bhūtā jīvā ca puggalā;
Abyāpajjā tathāverā, anīghā ca sukhedhino.
1339.
Vijjāsampattibhogehi, pavaḍḍhantu yasassino;
Parivārabalappattā, bhayopaddavavajjitā.
1340.
Sakhilā sukhasambhāsā, aññamaññāvirodhino;
Modantu suhitā sabbe, mā kiñci pāpamāgamā.
1341.
Saddhāpāmojjabahulā, dānasīlamahussavā;
Guṇabhūsitasantānā, āyuṃ pālentanāmayaṃ.
1342.
Sammādiṭṭhiṃ purodhāya, saddhammapaṭipattiyā;
Ārādhentu hitopāya-maccantaṃ sukhasādhanaṃ.
1343.
Iti nānappakārena, sattesu hitamānasaṃ;
Mātāva piyaputtamhi, pavatteyya nirantaraṃ.
1344.
Sinehaṃ parivajjento, byāpādañca vināsayaṃ;
Parisuddhena cittena, hitakāmova kevalaṃ.
1345.
Mettāya mitte majjhatte, verike ca yathākkamaṃ;
Karonto sīmasambhedaṃ, attani ca samaṃ phare.
1346.
Āsevantassa tassevaṃ, hitābhogasamāhitaṃ;
Sattapaññattimārabbha, samādhiyati mānasaṃ.
1347.
Tato anīgho ekaggo, upasantamanoratho;
Jhānattikaṃ catukkaṃ vā, mettācetovimuttiyā.
1348.
Bhūmidesadisāsatta-bhedabhinnesu odhiso;
Yathāsambhavamappeti, sabbasattesvanodhiso.
1349.
Tadevamekasattamhi, paricchedaniyāmato;
Bahukesu ca sattesu, sabbesu ca pavattati.
1350.
Tathāsevitasantāno,
Mettācetovimuttiyā;
Karuṇābhāvanāyoga-
Mārabheyya tato paraṃ.
1351.
Sattānaṃ dukkhitākāra-māvajjitvāna yoniso;
‘‘Aho dukkhā vimuccantu, sabbe sattā’’ti cintayaṃ.
1352.
Kathaṃ māṇavakoyañca, bhayabheravakampito;
Byasanopaddavāviddho, vipphandati vighātavā.
1353.
Tathā hete vimosāya, paṭipannā virodhino;
Sabyāpajjā vihaññanti, cetodukkhasamappitā.
1354.
Athaññe paridevanti, vipattivinipātikā;
Padhupāyikasaṅkappā, sokopāyāsabhāgino.
1355.
Athāpare parābhūtā, kāmaklesavasīkatā;
Mohandhakārapakkhantā, sattā gacchanti duggatiṃ.
1356.
Te tattha kaṭukaṃ ghoramanubhontā sakaṃ phalaṃ;
Dukkhasūlasamāviddhā, bāhā paggayha kandare.
1357.
Dīgharattādhimuttāya, devalokasamiddhiyā;
Devakāyā vihāyanti, akāmā parivattino.
1358.
Cirakālaṃ jalitvāna, sūriyova nabhantare;
Brahmānopi patanteva, brahmalokāparāyaṇā.
1359.
Khandhapañcakamiccevaṃ, dukkhāgāraṃ samubbahaṃ;
Nānāgatīsu vikkhittaṃ, pāṇajātaṃ vihaññati.
1360.
Anāthamanayāpannaṃ, parihānibhayākulaṃ;
Vātamaṇḍalikakkhittapakkhīva parivattati.
1361.
Iti disvāna sutvā vā, sambhāvetvāna vā puna;
Dukkhāpagamamicchanto, dukkhāpagama patthayaṃ.
1362.
Sukhitesu ca medhāvī, dukkhākāramanussaraṃ;
Pavatteyya dayāpanno, karuṇābhāvanappanaṃ.
1363.
‘‘Aho sattā vimuccantu, dukkhadhammehi sabbathā;
Sādhu samentupāyāsā, sokā ca paridevanā.
1364.
‘‘Khīyantu pāpadhammā ca, passambhentāmayā tathā;
Saṃklesā palibodhā ca, samucchijjantu pāṇinaṃ.
1365.
‘‘Byāpādā ca vihāyantu, vinivattantupaddavā;
Byasanāni vinassantu, vigacchantu vipattiyo.
1366.
‘‘Vihesā ca vighātā ca, khīyantu bhayabheravā;
Paṭikkamantu vissaṭṭhā, sotthiṃ passantu pāṇino’’.
1367.
Iccevamanukampanto, sabbasattepi sabbathā;
Sabbadukkhasamugghātaṃ, patthento karuṇāyati.
1368.
Sokuppattaṃ nivārento, vihiṃsaṃ dūrato haraṃ;
Mettāyamiva pāpeti, karuṇājhānamappanaṃ.
1369.
Karuṇānantaraṃ yogī, bhāveyya muditaṃ tato;
Sattānaṃ sukhitākāramāvajjetvāna yoniso.
1370.
Kathaṃ cirāya brahmāno, mahātejā mahiddhikā;
Pītibhakkhā subhaṭṭhāyī, pamodanti nirāmayā.
1371.
Devakāyā mahābhogā,
Mahesakkhā yasassino;
Accharāparivārehi,
Paricārenti nandane.
1372.
Rājābhisekasampattā, chattacāmarabhūsitā;
Ādhippaccamadhiṭṭhāya, sukhitā rājabhogino.
1373.
Yathopaṭṭhitabhogehi, tadaññepi ca pāṇino;
Yathākāmitanipphannā, modanti sukhapītikā.
1374.
Caturāpāyikā sattā, pāpakammaparikkhayā;
Tato cutābhinandanti, sukhaṭṭhāne patiṭṭhitā.
1375.
Sabbālayasamugghātaṃ, patvā lokuttaraṃ padaṃ;
Paṭipassaddhadarathā, sukhaṃ modantanappakaṃ.
1376.
Iti disvāna sutvā vā, sambhāvetvā punappunaṃ;
Sattānamadhivāsento, sukhākāraṃ pamodati.
1377.
‘‘Aho sādhu aho suṭṭhu,
Modanti vata pāṇino;
Aho suladdhaṃ sattānaṃ,
Samiddhimabhipatthitaṃ.
1378.
‘‘Pasannamukhavaṇṇā ca, paripuṇṇamanorathā;
Pītipāmojjabahulā, ciraṃ jīvantunāmayā.
1379.
‘‘Bhayamaggamatikkantā, dukkhasaṅghāṭanissaṭā;
Khemamaggamanuppattā, pītisampattiphullitā.
1380.
‘‘Samaggā suhitā cete, paṭisandhānapesalā;
Sampattimabhivedenti, kalyāṇaguṇabhūsitā’’.
1381.
Iti sammā pihāyanto, sukhādhigamasampadaṃ;
Sattānamabhirocento, muditāya samaṃ pharaṃ.
1382.
Hitvā palāsābhisaṅgaṃ, issāratiniraṅkato;
Mettāyamiva pāpeti, muditājhānamappanaṃ.
1383.
Muditaṃ pana bhāvetvā, bhāveyyupekkhamuttamaṃ;
Virodhānunayaṃ hitvā, hutvā majjhattamānaso.
1384.
Sabhāvabhūta lokassa,
Lābhālābhaṃ yasāyasaṃ;
Nindāpasaṃsaṃ passanto,
Sukhaṃ dukkhañca kevalaṃ.
1385.
Kathaṃ kammassakatattāyaṃ lokānuparivattati;
Lokadhamme parābhūto, attādheyyavivajjito.
1386.
Kiṃ nāmatthi samatthettha, pavattetuṃ yathāruci;
Kassa vā ruciyā honti, sukhitā vātha dukkhitā.
1387.
Yathāpaccayasambhūtā, sukhadukkhā hi pāṇino;
Na sakkā parivattetuṃ, aññena puna kenaci.
1388.
Micchāmaggamadhiṭṭhāya , vipajjanti ca mānavā;
Sammāmaggaṃ purodhāya, sampajjanti punattanā.
1389.
Tattha kāyavasenete, parivattanti aññathā;
Yathārucitakammantā, paccekavasavattino.
1390.
Niratthakavihesāyaṃ, maññe lokavicāraṇā;
Santametaṃ paṇītañca, yadidaṃ tatrupekkhanaṃ.
1391.
Ahaṃ ko nāma ke cete, kimaṭṭhānabudhantaro;
Paresupari pekkhanto, vihaññāmīti attano.
1392.
Sukhitā hontu vā mā vā, dukkhā muccantu vā na vā;
Samiddhā vā daliddā vā, kā mamettha vicāraṇā.
1393.
Attānaṃ parihārantu, yathākāmaṃ tu pāṇino;
Palibodho papañco vā, byāpādo vā na me tahiṃ.
1394.
Iti saṅkhāyupekkhanto, hitakāmopi pāṇinaṃ;
Apakkhapātupekkhāya, samaṃ pharati yoniso.
1395.
Aññāṇupekkhā nikkhanto, anurodhaṃ virājiya;
Mettāyamiva pāpeti, pañcamajjhānamappanaṃ.
1396.
Appamaññā catasseva-mācikkhi vadataṃ varo;
Mahāpurisadhorayho, hitakāmo mahāmuni.
1397.
Na liṅgavisabhāgamhi, ādikammikayoginā;
Bhāvetabbā matasatte, mettameva na sabbathā.
1398.
Pattabbasampadākāraṃ, dukkhākārañca pāṇisu;
Āvajjaṃ muditākāramanattādhīnataṃ tathā.
1399.
Attani duggate mitte, majjhatteti yathākkamaṃ;
Paṭhamaṃ bhāvanāyogamārabhitvā tato paraṃ.
1400.
Attani mitte majjhatte, veriketi catūsupi;
Karonto sīmasambhedaṃ, sabbattha samamānaso.
1401.
Bhūmikādippabhedehi , paricchijjodhiso tathā;
Aparicchijja vā cetā, bhāvetabbāti bhāsitā.
1402.
Asaṅkhotitasantānā, tāhi bhūtānukampakā;
Viharantuttamā brahmavihārāti tato matā.
1403.
Appamāṇālambaṇattā, tathā suppaṭipattiyā;
Sattesu appamāṇattā, appamaññāti sammatā.
1404.
Asampattahitā sattā, dukkhitā laddhasampadā;
Kammassakāti cintetvā, tato tesu yathākkamaṃ.
1405.
‘‘Sampattīhi samijjhantu,
Dukkhā muccantu pāṇino;
Aho sattā sukhappattā,
Hontu sattā yathā tathā’’.
1406.
Iccābhivuddhimicchanto, dukkhāpagamanaṃ tathā;
Samiddhe anumodanto, upekkhanto ca pīṇite.
1407.
Mātāva dahare putte, gilāne yobbane ṭhite;
Sakiccapasute ceva, catudhā sampavattati.
1408.
Itthaṃ catudhā sattesu, sammā cittapavattanā;
Sabbathāpi catuddhāva, tato vuttā mahesinā.
1409.
Iccetā pana bhāvento, pasannamukhamānaso;
Sukhaṃ supati suttopi, pāpaṃ kiñci na passati.
1410.
Paṭibujjhatanutrāso, jāgarova pamodati;
Cetaso ca samādhānaṃ, khippamevādhigacchati.
1411.
Parissayā pahīyanti, vigacchanti cupaddavā;
Devatāpi ca rakkhanti, amuyhantaṃ anākulaṃ.
1412.
Phullaṃva kamalaṃ kāle, candaṃva vimalaṃ jano;
Sommakomaladhammehi, piyacakkhūhi passati.
1413.
Asaṃhīro asaṃkuppo, sabbāvatthāsu paṇḍito;
Samaṃ pavattitārambho, lokamesonugaṇhati.
1414.
Khaṇamattopacārekā, pavattekamhi puggale;
Appamāṇā phalitveva, vaṇṇayanti mahesino.
1415.
Pageva sabbasattesu, appanāpattabhāvanā;
Catassopi samībhūtā, vasībhūtā nirantaraṃ.
1416.
Puññadhārābhisandantā, paripūrenti paṇḍitaṃ;
Appameyyamahoghova, sāgaraṃ vīcimālinaṃ.
1417.
Appamaññāmayānaṃ hi, puññānaṃ soḷasiṃ kalaṃ;
Sabbopadhikapuññāni, nāgghantīti pakāsitaṃ.
1418.
Avañjhā tassa pabbajjā, yassa hetāsu gāravo;
Sukhumodagyabahulo, tisso sikkhā susikkhati.
1419.
Amoghaṃ raṭṭhapiṇḍañca, bhuñjateso visesato;
Tampi mahapphalaṃ hoti, saddhādeyyaṃ patiṭṭhitaṃ.
1420.
Saddhādikusalā dhammā, pavaḍḍhanti akhaṇḍitā;
Sambuddhicariyānañca, mahattaṃ tassa pākaṭaṃ.
1421.
Akicchapaṭivedhāya, pādakajjhānamuttamaṃ;
Uju cekāyano maggo, brahmalokūpapattiyā.
1422.
Vāsanābhāgiyā cetā, bodhisambhārakūlikā;
Sovaggikā sukhāhārā, lokārakkhā niruttarā.
1423.
Appameyyānisaṃsevaṃ, appameyyaguṇodayā;
Appamaññā tato tāsu, na pamajjeyya paṇḍito.
1424.
Paṭikkūlaṃ panāhāre, bhāvento saññamuttamaṃ;
Kabaḷīkāramāhāra-mannapānādisaṅgahaṃ.
1425.
Asitaṃ khāyitaṃ pītaṃ, sāyitañca rahogato;
Paṭikkūlanti cinteyya, gamanādivasā kathaṃ.
1426.
Tapovanamidaṃ hitvā, ramaṇīyamanākulaṃ;
Āhārahetu gantabbo, gāmo gāmajanākulo.
1427.
Tatthāsuciparikliṭṭhe, dujjanāvārasaṅkare;
Dīnamesayatuttiṭṭhaṃ, gehe gehe tu bhojanaṃ.
1428.
Taṃ kheḷamalasaṃkliṭṭhaṃ, jivhaggaparivattitaṃ;
Dantacuṇṇitasambhinnaṃ, vaṇṇagandhaṃ vilissati.
1429.
Pittasemhaparibyuḷhaṃ, pubbalohitamissitaṃ;
Pavisantaṃ paṭikkūlaṃ, jegucchaṃ dhikkatāsivaṃ.
1430.
Kucchiyaṃ kuṇapākiṇṇe, duggandhaparibhāvite;
Suvānavamathākāraṃ, vantaṃva svānadoṇiyaṃ.
1431.
Tattacandanikāyaṃva , nānākimisamākule;
Tattha bubbuḷakacchannaṃ, kuthitaṃ paripaccati.
1432.
Saṃpaccantaṃ panetañca, sabhāvañca visevitaṃ;
Vaḍḍheti kesalomādiṃ, nānākuṇapasañcayaṃ.
1433.
Vipaccantamathopetamanekopaddavāvahaṃ;
Kuṭṭhagaṇḍakilāsādimahābyādhisatodayaṃ.
1434.
Pūtibhūtañca taṃ pakka-manekadvārasañcitaṃ;
Medapiṇḍaṃva kuthitaṃ, parissavati santataṃ.
1435.
Yena pūtigato kāyo, niccaṃ duggandhavāyiko;
Dhoviyantopi satataṃ, sucibhāvaṃ na gacchati.
1436.
Kucchito soyamāhāro,
Kāyāsucinisevano;
Nissandamalaniṭṭhāno,
Upaklesaphalāvaho.
1437.
Kāmarāgasamuṭṭhānaṃ, rogajātinibandhanaṃ;
Madappamādādhiṭṭhānaṃ, pāpakammamahāpatho.
1438.
Ahitodayamaggoyaṃ, bhayabheravasambhavo;
Byasanāgamanadvāraṃ, apāyāvahitaṃ mukhaṃ.
1439.
Carantattasamattāva, yatthodariyamucchitā;
Kliṭṭhakammāni dummedhā, karontā dukkhabhāgino.
1440.
Tattha cittavirāgāya, kiṃ pakkaphalasannibhe;
Rasassādapiyākāre, ghorādīnavasañcite.
1441.
Bhāventassa paṭikkūla-saññamevaṃ vibhāvino;
Upacārapathaṃ patvā, cittaṃ hoti samāhitaṃ.
1442.
Soyaṃ passambhitāhāra-
Visado so vicakkhaṇo;
Madappamādanikkhanto,
Rasassādanirālayo.
1443.
Limpento viya bhesajja-makkharabbhañjako yathā;
Puttamaṃsaṃva khādanto, āhāraṃ paribhuñjati.
1444.
Ariyavaṃsānupajāto,
Appicchādiguṇodito;
Kāmajālaṃ padāletvā,
Sotthiṃ pappoti paṇḍito.
1445.
Catudhātuvavatthānaṃ, bhāvento pana pañcadhā;
Dhātuyo parigaṇheyya, catassopi sabhāvato.
1446.
Saṅkhepena ca vitthārā, sambhārā ca salakkhaṇā;
Ajjhattañca bahiddhā ca, catudhā vibhaje kathaṃ.
1447.
Yaṃ kiñci kesalomādi, kakkhaḷattaṃ pavuccati;
Ajjhattaṃ pathavīdhātu, bahiddhā tu tatoparā.
1448.
Yūsabhūtanti yaṃ kiñci,
Āpova paripācakaṃ;
Tejo vāyoti gaṇheyya,
Vitthambhakamasesato.
1449.
Vitthāratopi sambhārā, kesalomādi vīsati;
Pathavīdhātu pittādi, dvādasāpoti bhāvaye.
1450.
Tejena yena kāyoyaṃ, santappati jirīyati;
Paridayhati sammā ca, paccanti asitādayo.
1451.
Tadetaṃ catukoṭṭhāsaṃ, kāyasambhavamattano;
Tejodhātūti gaṇheyya, vāyodhātūticāparaṃ.
1452.
Uddhañcādhogamāvātā, kucchikoṭṭhāsayā tathā;
Aṅgamaṅgānusārī ca, chadhānāpānamiccapi.
1453.
Taṃ taṃ lakkhaṇamārabbha, niddhāretvā salakkhaṇaṃ;
Parigaṇheyya sabbattha, catudhā dhātusaṅgahaṃ.
1454.
Iccevaṃ catukoṭṭhāso,
Dhātumatto kaḷevaro;
Niccetano ca nissatto,
Nissāro parabhojano.
1455.
Ritto tuccho ca suñño ca,
Vivitto ca pavajjito;
Attā vā attanīyaṃ vā,
Natthevettha kathañcipi.
1456.
Kevalaṃ cetanāviddho, kāyoyaṃ parivattati;
Kampito yāya yantaṃva, sādhippāyova khāyati.
1457.
Āyu usmā ca viññāṇaṃ, yadā kāyaṃ jahantimaṃ;
Apaviddho tadā seti, niratthaṃva kaliṅgaraṃ.
1458.
Viparītaṃ papañcentā, bahudhā mohapārutā;
Yattha micchāvipallāsaparābhūtā puthujjanā.
1459.
Saṃsāraddhānakantāraṃ, caturāpāyasaṅkaraṃ;
Byasanekāyanopāyaṃ, nātivattanti dujjanā.
1460.
Soyamevaṃ catuddhāti,
Dhātubhedena passato;
Tassopacāriko nāma,
Samatho hoti cetasi.
1461.
Itthaṃ dhātuvavatthānaṃ, katvā tadanusārato;
Upādārūpadhamme ca, nāmadhamme ca sabbathā.
1462.
Bhūmibhūte pariggayha, passanto paccayaṭṭhitiṃ;
Ajjhattañca bahiddhā ca, vipassantodayabbayaṃ.
1463.
Yathābhūtamabhiññāya, nibbindanto virajjati;
Virāgā ca vimuccitvā, pāragūti pavuccati.
1464.
Āruppaṃ pana bhāvento, kammaṭṭhānamanāvilaṃ;
Catukkapañcakajjhānaṃ, patvā kasiṇamaṇḍale.
1465.
Pariciṇṇavasībhūtā, jhānā vuṭṭhāya pañcamā;
Cinteti daṇḍādānādirūpadosamabhiṇhaso.
1466.
Nibbindanto tato rūpe, tadākāre ca gocare;
Tadālambaṇadhamme ca, patthento samatikkamaṃ.
1467.
Pattharitvāna yaṃ kiñci, ākāsakasiṇaṃ vinā;
Ugghāṭeti tamevātha, kasiṇaṃ dhitimā sato.
1468.
Na taṃ manasi karoti, nāvajjati na pekkhati;
Cintābhogavinimutto, kasiṇaṃ pati sabbathā.
1469.
Tadappāyasamaññātamākāsaṃ pati mānasaṃ;
Sādhukaṃ paṭipādeti, yoniso paṭicintayaṃ.
1470.
Tassāvajjanasampannaṃ, upāyapaṭipāditaṃ;
Kasiṇāpagamākāsaṃ, cintanārabbha vattati.
1471.
Itthamantaradhāpetvā, kasiṇaṃ tu tato paraṃ;
Sabbāvantamanantaraṃ, pharatākāsagocaraṃ.
1472.
Tattha vuttanayeneva, bhāventassopacārato;
Paṭhamāruppamappeti, ākāsānantagocare.
1473.
Tato tamhā vasībhūtā, vuṭṭhahitvā vicintayaṃ;
‘‘Āsannarūpāvacarajjhānapaccatthika’’nti taṃ.
1474.
Nikantiṃ pariyādāya, tamhā ākāsagocarā;
Appetuṃ dutiyāruppa-matisantanti gacchati.
1475.
Paṭhamāruppaviññāṇa-manantaṃ pharato tato;
Dutiyāruppamappeti, viññāṇānantagocare.
1476.
Paṭhamāruppaviññāṇa-mabhāvento tato paraṃ;
Appeti tatiyāruppa-mākiñcaññamhi gocare.
1477.
Tato ca tatiyāruppaṃ, ‘‘santameta’’nti passato;
Catutthāruppamappeti, tatiyāruppagocare.
1478.
Gūthamhi maṇḍape laggo, eko tannissitoparo;
Eko bahi anissāya, taṃ taṃ nissāya cāparo.
1479.
Ṭhito catūhi etehi, purisehi yathākkamaṃ;
Samānatāya ñātabbā, catassopi vibhāvinā.
1480.
Iccālambaṇabhedehi , catudhāruppabhāvanā;
Aṅgabhedaṃ panetāsaṃ, na kathenti tathāpi ca.
1481.
Suppaṇītatarā honti, uddhamuddhaṃ yathākkamaṃ;
Cātumahārājikādidibbasampattiyo yathā.
1482.
Āneñjamiti bhāvetvā, samāpattiṃ catubbidhaṃ;
Susamāhitasaṅkappo, sampannācalamānaso.
1483.
Vipassanto yathābhūtaṃ, sacchikatvā phaluttamaṃ;
Ubhatobhāgavimutto, arahāti pavuccati.
1484.
Kammaṭṭhānavidhiṃ ñatvā, cattālīsavidhaṃ tato;
Abhiññāyopi viññeyyā, samathe bhāvanānaye.
1485.
Iddhividhā dibbasotā, cetopariyajānanā;
Pubbenivāsānussati, dibbacakkhu tathāparā.
1486.
Cetosamādhinissaṭṭhā, pañcābhiññā pakāsitā;
Rūpāvacaradhammāva, pañcamajjhānabhūmikā.
1487.
Bahubhāvādidhiṭṭhānaṃ, komārādivikubbanā;
Manomayābhinimmānamiccevaṃ tividhiddhiyo.
1488.
Dibbe ca mānuse sadde,
Tathā dūre ca santike;
Suṇanti yāya sā dibbā,
Sotadhātūti bhāsitā.
1489.
Cetopariyañāṇanti, parapuggalacetaso;
Sarāgavītarāgādiparicchedakamīritaṃ.
1490.
Pubbenivutthakhandhānussaraṇe ñāṇamīritaṃ;
Pubbenivāsānussatiñāṇa nāmena tādinā.
1491.
Cavamāne ca jāyante, satte rūpamarūpakaṃ;
Tathā mānusakaṃ rūpaṃ, thūlaṃ sukhuma santikaṃ.
1492.
Dūre pakāsaṃ channañca, yena passanti yogino;
Cutūpapātañāṇaṃ taṃ, dibbacakkhūti vuccati.
1493.
Anāgataṃsañāṇañca, yathākammupagaṃ tathā;
Tannissitattā gacchanti, dibbacakkhumhi saṅgahaṃ.
1494.
Iti pañcavidhaṃ pattumabhiññaṃ pana paṇḍito;
Katvāna pañcamajjhāne, pañcadhā vasitaṃ cidaṃ.
1495.
Tathā samāhite citte, parisuddhe niraṅgaṇe;
Mudubhūte kammaniye, āneñjamhi patiṭṭhite.
1496.
Abhiññāpādakajjhānā, tato vuṭṭhāya pañcamā;
Abhiññāparikammāya, ninnāmeyyātha mānasaṃ.
1497.
Adhiṭṭheyyādikaṃ taṃ tamāvajjitvā yathārahaṃ;
Parikammaṃ karitvāna, samāpajjeyya pādakaṃ.
1498.
Punadeva ca vuṭṭhāya, parikammaṃ yathā pure;
Karontassa panappeti, abhiññāṇena pañcamaṃ.
1499.
Adhiṭṭhantaṃ vikubbantaṃ, nimminantaṃ yathārahaṃ;
Sadde suṇantaṃ sattānaṃ, parijānañca mānasaṃ.
1500.
Saraṃ pubbenivāsañca, passaṃ sugatiduggatiṃ;
Yathākammaṃ vipākañca, pajānantamanāgataṃ.
1501.
Yathāsambhavamiccevamupāyakusalo muni;
Upanissayasampanno, abhiññamadhigacchati.
1502.
Pattābhiñño mahāyogī, pariyodātamānaso;
Paripakkena ñāṇena, vipassitvā tilakkhaṇaṃ.
1503.
Laddhāsavakkhayaṃ ñāṇaṃ, chadhābhiññamanuttaraṃ;
Mahākhīṇāsavo nāma, chaḷabhiñño pavuccati.
1504.
Cattālīsavidhaṃ panitthamamalocetomalakkhālanaṃ,
Kammaṭṭhānanayaṃ yamāha sugato sammā samādhānakaṃ;
Saṃkhittaṃ kathitaṃ tamettha sakalaṃ sābhiññamettāvatā,
Kattabbā muninettha sādhumatinā sambhāvanā sabbathā.
1505.
Varaguṇagaṇabhūsitānusiṭṭhaṃ,
Iti samathamimaṃ tu bhāvayitvā;
Paramamanupamaṃ bhajanti dhīrā,
Hitasukhamukhamuttamānubuddhaṃ.
Iti nāmarūpaparicchede sesakammaṭṭhānavibhāgo nāma
Dasamo paricchedo.
Niṭṭhito ca nāmarūpaparicchede sabbathāpi
Samathabhāvanāvibhāgo.
