MINH SÁT CŨNG LÀ MỘT THÀNH PHẦN CỦA NIRODHAGĀMINI PAṬIPADĀ
Bởi vì Thánh Đạo dẫn đến sự diệt của tất cả khổ thuộc các hành (saṇkhāra), nên nó được đặt cho một cái tên đầy đủ là “dukkha nirodhā gāmini paṭipadā ariya saccā”, thánh đế về con đường dẫn đến sự diệt của khổ (đạo diệt khổ thánh đế). Nhưng không có minh sát đạo (vipassanā magga), một mình thánh đạo không thể đạt đến Niết-Bàn ở đây tất cả khổ chấm dứt được. Phù hợp với các ba-la-mật trước đó của một người, và chỉ sau khi họ đã hành minh sát nhiều lần, nhiều giờ, nhiều ngày, nhiều tháng, với sức đẩy của minh sát này, thánh đạo xuất hiện như thể nó nổi lên từ chính minh sát đạo vậy. Chính vì lý do này mà minh sát đạo được gọi là đạo đi trước (pubbabhāga magga), và thánh đạo phải được xem như mục đích tối hậu. Mặc dù Đaọ được nhìn như thể gồm hai phần, đạo đi trước và mục đich tối hậu, song sự phát triển của nó xảy ra như một tiến trình liên tục của sự nỗ lực. Vì vậy, chú giải Sammohavinodani nói rằng minh sát đạo phải được xem như một phần tử cấu thành căn bản của nirodhagāmini paṭipadā (con đường dẫn đến sự diệt): “Tám đạo đã nói là thánh đạo siêu thế (ariya magga) với tám phần tử cấu thành. Thánh đạo này cùng với minh sát đạo hiệp thế phải được kể như (tạo thành) “dukkha nirodhā gāmini paṭipadā ariya saccā”, thánh đế về con đường dẫn đến sự diệt của khổ hay đạo diệt khổ thánh đế.”
Những gì hàm ý ở đây là: Mặc dù đạo đế trong bốn thánh đế là một đạo siêu thế, song nó không thể sanh một mình mà không có minh sát đạo hay gọi cách khác là đạo đi trước (pubbabhāga magga). Chỉ sau khi đã tu tập minh sát đạo và khi minh sát trí (vipassanā ñāṇa) được hoàn thành đầy đủ thì thánh đạo mới xuất hiện. Do đó thánh đạo cùng với minh sát đạo đi trước vốn phải được tu tập như bước khởi đầu, được gọi là dukkha nirodhā gāmini paṭipadā, đạo diệt khổ.
Tóm Tắt:
- Ba thánh đạo, căn bản (mūla), đi trước (pubba), thánh (ariya) đạo.
- Tu tập chúng dẫn thẳng đến Niết-Bàn.
