LỚP KINH PHÁP CÚ DHAMMAPADA PALI: CÂU 60
DHAMMAPADA – PHÁP CÚ
(Kệ ngôn & thích nghĩa theo Chú giải)
Trích lục: Sư Thiện Hảo (Bhik. Vāyāma)
5. Bālavaggo
(5. Phẩm Kẻ Ngu)
bāla (tt, nt): ngu si, non trẻ; đứa trẻ, kẻ ngu
60. = Aññatarapurisavatthu
60. “Dīghā jāgarato ratti, dīghaṃ santassa yojanaṃ;
Dīgho bālāna saṃsāro, saddhammaṃ avijānataṃ.”
Pajjabandha:
Dīghā jāgarato ratti, dīghaṃ santassa yojanaṃ;
Dīgho bālānaṃ saṃsāro,
saddhammaṃ avijānataṃ.
Gajjabandha:
Jāgarato ratti dīghā, santassa yojanaṃ dīghaṃ, saddhammaṃ avijānataṃ bālānaṃ saṃsāro dīgho.
Kệ ngôn:
Đêm dài cho kẻ thức
Dặm dài cho kẻ mệt
Luân hồi dài, kẻ ngu
Không biết được chánh Pháp.
Văn xuôi:
Một đêm thì dài cho kẻ thao thức, một yojana thì dài cho kẻ bị kiệt sức, sự luân hồi thì dài cho những kẻ ngu khi không biết chánh Pháp
Ngữ vựng:
Dīgha (tt): dài, lâu
jāgarato = jāgara (tt) thức giấc, thôi ngủ; thận trọng, cảnh giác + to (htố, tc, shc, si)
ratti (nut): đêm, tối
santa (qkpt của sammati): mệt, mệt mỏi, kiệt sức
yojana (trut): đơn vị đo dộ dài = 4 gāvuta = 19,2km
saṃsāra (nt): sự luân hồi
saddhamma = santa (htpt của atthi) tốt, thật, đúng + dhamma
avijānataṃ = na + vijānataṃ (htpt) đang hiểu biết
Tattha dīghāti ratti nāmesā tiyāmamattāva, jāgarantassa pana dīghā hoti, dviguṇatiguṇā viya hutvā khāyati. Tassā dīghabhāvaṃ attānaṃ maṅkuṇasaṅghassa bhattaṃ katvā yāva sūriyuggamanā samparivattakaṃ semāno mahākusītopi, subhojanaṃ bhuñjitvā sirisayane sayamāno kāmabhogīpi na jānāti, sabbarattiṃ pana padhānaṃ padahanto yogāvacaro ca, dhammakathaṃ kathento dhammakathiko ca, āsanasamīpe ṭhatvā dhammaṃ suṇanto ca, sīsarogādiphuṭṭho vā hatthapādacchedanādiṃ patto vā vedanābhibhūto ca, rattiṃ maggapaṭipanno addhiko ca jānāti. Yojananti yojanampi catugāvutamattameva, santassa pana kilantassa dīghaṃ hoti, dviguṇatiguṇaṃ viya khāyati. Sakaladivasañhi maggaṃ gantvā kilanto paṭipathaṃ āgacchantaṃ disvā “purato gāmo kīvadūro”ti pucchitvā “yojana”nti vutte thokaṃ gantvā aparampi pucchitvā tenāpi “yojana”nti vutte puna thokaṃ gantvā aparampi pucchati. Sopi “yojana”nti vadati. So pucchitapucchitā yojananteva vadanti, dīghaṃ vatidaṃ yojanaṃ, ekayojanaṃ dve tīṇi yojanāni viya maññeti. Bālānanti idhalokaparalokatthaṃ pana ajānantānaṃ bālānaṃ saṃsāravaṭṭassa pariyantaṃ kātuṃ asakkontānaṃ yaṃ sattatiṃsabodhipakkhiyabhedaṃ saddhammaṃ ñatvā saṃsārassa antaṃ karonti, taṃ saddhammaṃ avijānataṃ saṃsāro dīgho nāma hoti. So hi attano dhammatāya eva dīgho nāma. Vuttampi cetaṃ – “anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro, pubbā koṭi na paññāyatī”ti (saṃ. ni. 2.124). Bālānaṃ pana pariyantaṃ kātuṃ asakkontānaṃ atidīghoyevāti.
