Lớp Kinh Pháp Cú Dhammapada Pali: Câu 48-49

LỚP KINH PHÁP CÚ DHAMMAPADA PALI: CÂU 48-49

 

DHAMMAPADA – PHÁP CÚ

(Kệ ngôn & thích nghĩa theo Chú giải)

Trích lục: Sư Thiện Hảo (Bhik. Vāyāma)

48. = Patipūjikakumārivatthu

“Pupphāni heva pacinantaṃ, byāsattamanasaṃ naraṃ; 

Atittaṃyeva kāmesu, antako kurute vasaṃ.” 

 

Pajjabandha:

Pupphāni heva pacinantaṃ, byāsattamanasaṃ naraṃ;

Atittaññeva kāmesu, antako kurute vasaṃ.

Gajjabandha: 

Antako hi pupphāni pacinantaṃ eva byāsattamanasaṃ naraṃ kāmesu atittaṃ eva vasaṃ kurute.

 

Kệ ngôn:

Vậy, tử thần áp chế
Kẻ có ý tham đắm
Khi góp nhặt các hoa
Nhưng chưa thoả trong dục.

Văn xuôi:

Thật vậy, tử thần dùng quyền lực chế ngự kẻ có tâm ý tham đắm khi đang góp nhặt các hoa (ngũ dục), nhưng chưa được thoả mãn trong các dục.

 

Ngữ vựng:

atitta = na + titta (qkpt của tappati) hài lòng, thoả mãn, thích thú, toại ý

kāma (nt, trut): dục trần, cảnh dục; sự thích thú/khoái trá

antaka (nt): sự kết thúc/chấm dứt/chết

kurute (ht của karoti, attanopada, 3, si): làm/tạo tác

vasa (nt, trut): năng lực, uy quyền, ảnh hưởng

 

Tattha pupphāni heva pacinantanti pupphārāme mālākāro nānāpupphāni viya  attabhāvapaṭibaddhāni ceva upakaraṇapaṭibaddhāni ca kāmaguṇapupphāni  ocinantameva . Byāsattamanasaṃ naranti asampattesu patthanāvasena, sampattesu  gedhavasena vividhenākārena āsattacittaṃ. Atittaṃyeva kāmesūti vatthukāmakilesakāmesu  pariyesanenapi paṭilābhenapi paribhogenapi nidhānenapi atittaṃ eva samānaṃ. Antako kurute  vasanti maraṇasaṅkhāto antako kandantaṃ paridevantaṃ gahetvā gacchanto attano vasaṃ  pāpetīti attho.

 

49. = Macchariyakosiyaseṭṭhivatthu

 

“Yathāpi bhamaro pupphaṃ, vaṇṇagandhamaheṭhayaṃ; (21)

Paleti rasamādāya, evaṃ gāme munī care.” 

 

Pajjabandha:

Yathāpi bhamaro pupphaṃ, vaṇṇagandhamaheṭhayaṃ;

Paleti rasamādāya, evaṃ gāme munī care.

Gajjabandha: 

Yathā api bhamaro pupphaṃ vaṇṇagandhaṃ aheṭhayaṃ rasaṃ ādāya paleti, evaṃ munī gāme care.

 

Kệ ngôn:

Như con ong lấy mật
Bay đi, không làm hại
Bông, sắc và hương hoa
Tợ, hiền nhân vào làng.

Văn xuôi:

Cũng như con ong lấy mật hoa rồi bay đi, mà không làm hại đến bông hoa, sắc hoa và hương hoa. Bậc hiền nhân (nên) đi (khất thực) trong làng cũng như vậy.

 

Ngữ vựng:

bhamara (nt): con ong

vaṇṇagandhamaheṭhaya = vaṇṇa (nt) màu sắc + gandha (nt) mùi, hương thơm + na + heṭhayaṃ (tt, htpt) đang quấy rầy/làm hại

 paleti (√pal+e+ti): chạy mất, bỏ đi

rasamādāya = rasa (nt) vị chất, mật hoa + ādāya (bbqkpt của ādāti) sau khi nhận/lấy

muni (nt): hiền nhân, trí giả

care (khnc, 3, si): có thể đi

 

Tattha bhamaroti yā kāci madhukarajāti. Pupphanti pupphārāme caranto pupphañca vaṇṇañca  gandhañca aheṭhayanto avināsento vicaratīti attho. Paletīti evaṃ caritvā yāvadatthaṃ rasaṃ  pivitvā aparampi madhukaraṇatthāya ādāya paleti, so evaṃ vanagahanaṃ ajjhogāhetvā ekasmiṃ  rukkhasusire taṃ rajamissakaṃ rasaṃ ṭhapetvā anupubbena madhurarasaṃ madhuṃ karoti, na  tassa pupphārāme vicaritapaccayā pupphaṃ vā vaṇṇagandhaṃ vāssa vigacchati, atha kho  sabbaṃ pākatikameva hoti. Evaṃ gāme munī careti evaṃ sekhāsekhabhedo anāgāriyamuni  kulapaṭipāṭiyā gāme bhikkhaṃ gaṇhanto vicaratīti attho. Na hi tassa gāme caraṇapaccayā  kulānaṃ saddhāhāni vā bhogahāni vā honti. Saddhāpi bhogāpi pākatikāva honti. Evaṃ caritvā ca  pana nikkhamitvā sekhamuni tāva bahigāme udakaphāsukaṭṭhāne saṅghāṭiṃ paññāpetvā nisinno  akkhabhañjanavaṇapaṭicchādanaputtamaṃsūpamādivasena paccavekkhanto piṇḍapātaṃ  paribhuñjitvā tathārūpaṃ vanasaṇḍaṃ anupavisitvā ajjhattikakammaṭṭhānaṃ sammasanto cattāro  magge, cattāri ca sāmaññaphalāni hatthagatāneva karoti. Asekhamuni pana  diṭṭhadhammasukhavihāramanuyuñjati . Ayamassa bhamarena saddhiṃ madhukaraṇasarikkhatā  veditabbā. Idha pana khīṇāsavova adhippeto.