Giáo Trình Pali – Phân Từ Hay Tính Từ Thụ Động & Bài Tập Số 18

Tháng Hai 2, 2021Tháng Mười Hai 18, 2021 Dhamma Nanda 1137 Views 0 Comments Giáo Trình Pali

PHÂN TỪ HAY TÍNH TỪ THỤ ĐỘNG

(50)Những phân từ là những tính từ phát sinh từ ngữ căn của các động từ. Cũng như động từ, chúng được chia thánh ba thì: hiện tại, quá khứ và tương lai. Mỗi nhóm lại chia thành năng động thể và thụ động thể.

Hiện tại năng động thể phân từ được tác thành bởi ghép nta và māna vào các ngữ căn của động từ.

Ví dụ:

Gaccha + nta = gacchanta: đang đi

Gaccha + māna = gacchamāna: đang đi

Paca + nta = pacanta: đang nấu

Paca + māna = pacamāna: đang nấu

(51)Bảng biến cách của hiện tại phân từ gachanta

Nam tánh

Cách	Số ít	Số nhiều
1	gacchaṃ, gacchanto	gacchanto, gacchantā
2	gacchantaṃ	gacchante
3	gacchatā, gacchantena	gacchantehi, gacchantebhi
4	gacchato, gacchantassa	gacchataṃ, gacchantānaṃ
5	gacchatā, gacchantamhā, gacchantasmā	gacchantehi, gacchantebhi
6	gacchato, gacchantassa	gacchataṃ, gacchantānaṃ
7	gacchati, gacchante, gacchantamhi, gacchantasmiṃ	gacchantesu
8	gacchaṃ, gaccha, gacchā	gacchanto, gacchantā

Nữ tánh

Gacchanta => gacchantī: biến thể như danh từ nữ tánh vĩ ngữ ī

Trung tánh

Cách	Số ít	Số nhiều
1	gacchaṃ	gacchantā, gacchantāni
2	gacchantaṃ	gacchante, gacchantāni
Còn lại biến thể như nam tánh

Những phân từ sau đây được biến thể tương tự:

Paccanta: đang nấu

Karonta: đang làm

Caranta: đang đi

Dhāvanta: đang chạy

Nahāyanta: đang tắm

Sayanta: đang ngủ

Passanta: đang thấy, đang nhìn

Nisīdanta: đang ngồi

Haranta: đang mang đi

Kiṇanta: đang mua

Tiṭṭhanta: đang đứng

Āharanta: đang mang lại

Viharanta: đang ở

Vikkiṇanta: đang bán

Dadanta: đang cho

Radanta: đang khóc

Hasanta: đang cười

Bhuñjanta: đang ăn

(52)Những phân từ này có một hình thức nữa là pacamāna… (thêm māna). Chúng sẽ biến thể như:

Nara về nam tánh

Vanitā về nữ tánh

Nayana về trung tánh

Các phân từ được chia cùng một tánh, một số và một cách với danh từ mà chúng diễn tả. Ví dụ:

Tiṭṭhaṃ goṇo tiṇaṃ khādati (con bò đứng đang ăn cỏ)

Goṇo tiṭṭhanto tiṇaṃ khādati (con bò đang đứng ăn cỏ)

Các hiện tại năng động thể phân từ được dùng như sau:

Bhattaṃ bhuñjanto: đang ăn cơm

BÀI TẬP 18

A – Dịch sang tiếng Việt

Gāmaṃ gacchanto dārako ekaṃ goṇaṃ disvā bhāyi
Dārika rodantī ammāya santikaṃ gantvā pīṭhe nisīdati
Vāṇijā bhaṇḍāni vikkiṇantā nadiyaṃ nahāyante passiṃsu
Kaṇṇāyo hassamānā nahāyantiyo gacchantiṃ vanitaṃ akkosiṃsu
Puriso hasanto rukkhaṃ āruhitvā phalāni khādanto sākhāyaṃ nisīdi
Bhagavā Sāvatthiyaṃ viharanto devānaṃ manussānañ ca dhammaṃ desesi
Sā sayantiṃ itthiṃ uṭṭhāpetvā hasamānā tamhā ṭhānā apagacchi
Tumhe bhūmiyaṃ kīḷamānaṃ imaṃ dārakaṃ ukkhipitvā mañce ṭhapetha
Sīhaṃ disvā bhāyitvā dhavamānā te migā asmiṃ vane āvāṭesu patiṃsu
Imasmiṃ gāme vasantānaṃ purisānaṃ eko pharasuṃ ādāya vanaṃ gacchanto ekāya kāsuyaṃ pati
Nisīdantiyā nāriyā putto rodamāno tassā santikaṃ gamissati
Yācakā bhattaṃ pacantiṃ itthiṃ disvā taṃ āhāraṃ yācantā****** tattha nisīdiṃsu
Vanamhā dārūni āharantī kaññā ekasmiṃ pāsāṇe udakaṃ pivamāna nisīdi
Vāṇijā bhaṇḍāni kiṇantā vikkiṇantā ca gā mesu nagaresu ca āhiṇḍanti
Dānaṃ dadanto so dhanavā sīlavante gavesati

Ngữ vựng:

Santikaṃ (trạng từ): gần (dùng với sở thuộc cách)
Pīṭha (trung): cái ghế
Akkosiṃsu (akkosati): mắng chửi
Khāda = ăn thức ăn cứng. “Bhuñja” = ăn thức ăn mềm.
Sāvatthī (nữ): thành Xá-vệ
Uṭṭhāpetvā (uṭṭhapeti): thức dậy, đánh thức dậy
Apagacchi (apagacchati): trở về, trở lại
Ukkhipitvā (ukkhipati): đỡ lên, nâng lên
Yācantā (yācati): xin, cầu xin, nài xin, kêu nài
Pivamānā (pivati): đang uống
Gavesati: tìm kiếm, tầm cầu

B – Dịch sang Pāḷi

Đang đi đến dòng sông, người nô lệ đã ngồi dưới một gốc cây, đang uống nước
Sau khi đỡ đứa con gái đang khóc dậy, người mẹ đã cho nó sữa
Đang đi trên bờ sông, chúng tôi thấy một vài người đang tắm dưới sông
Khi thấy chúng tôi tại chỗ ấy, con nai đã bắt đầu chạy rồi rơi vào một cái hố
Khi đang đi ra khỏi rừng, con sư tử đã thấy một con bò cái đang ăn cỏ trong thửa ruộng ấy
Đang mang củi từ rừng về, người thiếu phụ đã uống nước từ hồ ấy
Một người đang sống ở trong làng này đã thấy một con báo đang chạy đến ngọn núi ấy
Những người cha và anh của chúng tôi sẽ đi lang thang qua làng mạc và thành phố trong khi mua và bán hàng hoá
Ngày kia, khi đang đứng trên ngọn núi, tôi đã thấy con sư tử cái đang ngủ trong một cái hang
Đứa bé đã đến tôi, vừa chạy vừa cười
Đang mang một cái trống cho dì của mình, người làm ruộng đã ngồi trên hòn đá này, đang nhìn ngắm cây cối và ruộng đồng này
Đức Phật, khi đang sống ở Sāvatthī trong một thời gian dài, đã thuyết giảng giáo pháp của Ngài cho dân chúng ở thành phố này
Trong khi nấu cơm, người chị của cô ấy đã ngồi hát trên một cái ghế
Trong khi bố thí cho những người hành khất, vị triệu phú đã tiêu pha tất cả gia tài của mình
Trong khi đi chơi trên đường, bọn trẻ đã thấy một người đang chạy từ chỗ ấy lại

Ngữ vựng:

Hát (9): gāyantī / gitaṃ (gāyanti)
Đã tiêu pha (10): vissajjesi (vissajjeti)

* Bài viết trích từ cuốn: "Giáo trình PĀḶI, nguyên tác: THE NEW PALI COURSE, Tác giả Prof. A. P. Buddhadatta, Maha Nayaka Thera, Dịch giả: Ngài Thích Minh Châu.

Các bài viết trong sách

1. Giáo Trình Pali – The New Pali Course – Mục Lục – Ngài Buddhadatta Maha Nayaka Thera

2. Giáo Trình Pali – The New Pali Course – Lời Giới Thiệu, Lời Dịch Giải & Lời Tựa

3. Giáo Trình Pali – Mẫu Tự Pali, Nguyên Âm, Phụ Âm, Cách Phát Âm

4. Giáo Trình Pali – Các Loại Từ (4 Loại), Tánh, Số, Thể Cách & Biến Cách Danh Từ

5. Giáo Trình Pali – Bài Tập 1 Và Bài Tập 2

6. Giáo Trình Pali – Cách Chia Các Động Từ Pali & Bài Tập 3

7. Giáo Trình Pali – Các Loại Động Từ, Bài Tập Số 4 & Bài Tập Số 5

8. Giáo Trình Pali – Chia Động Từ Quá Khứ & Bài Tập Số 6

9. Giáo Trình Pali – Nhân Xưng Đại Danh Từ & Bài Tập Số 7

10. Giáo Trình Pali – Chia Động Từ Vị Lai, Biến Cách Danh Từ Nam Tính & Bài Tập Số 8 – Số 10

11. Giáo Trình Pali – Biến Thể Của Danh Từ Nữ Tánh, Mệnh Lệnh Cách, Khả Năng Cách & Bài Tập Số 11

12. Giáo Trình Pali – Bất Biến Quá Khứ Phân Từ, Biến Thể Danh Từ Nữ Tánh & Trạng Từ Chỉ Nơi Chốn

13. Giáo Trình Pali – Trung Tánh, Biến Thể Danh Từ Trung Tánh, Vị Biến Cách & Bài Tập

14. Giáo Trình Pali – Phân Loại Các Danh Từ (5 Loại), Đại Danh Từ & Bài Tập Số 17

15. Giáo Trình Pali – Phân Từ Hay Tính Từ Thụ Động & Bài Tập Số 18

16. Giáo Trình Pali – Quá Khứ Phân Từ & Bài Tập Số 19

17. Giáo Trình Pali – Tính Từ, Số Đếm, Số Thứ Tự & Bài Tập

18. Giáo Trình Pali – Trạng Từ & Bài Tập Số 23

19. Giáo Trình Pali – Cú Pháp, Thứ Tự Câu & Bài Tập Số 24

20. Giáo Trình Pali – Khoáng Trương, Phân Tích Câu & Thụ Động Thể & Bài Tập

21. Giáo Trình Pali – Quá Khứ Phân Từ, Các Động Từ Sai Bảo & Bài Tập

22. Giáo Trình Pali – Ngữ Vựng Pali-việt, Chữ Viết Tắt, Hết Tập I

23. Giáo Trình Pali 2 – Khảo Sát Thêm Về Những Mẫu Tự

24. Giáo Trình Pali 2 – Luật Hợp Âm (sandhi): Luật Hợp Âm Nguyên Âm & Bài Tập

25. Giáo Trình Pali 2 – Luật Hợp Âm: Hợp Âm Phụ Âm & Bài Tập

26. Giáo Trình Pali 2 – Luật Hợp Âm – Hợp Âm Với Ṃ & Bài Tập

27. Giáo Trình Pali 2 – Hợp Âm Hỗn Hợp (missakasandhi) & Bài Tập

28. Giáo Trình Pali 2 – Danh Từ Hợp Thể: Hợp Thể Tĩnh Từ & Hợp Thể Định Số

29. Giáo Trình Pali 2 – Danh Từ Hợp Thể: Hợp Thể Danh Từ Tương Thuộc & Hợp Thể Hội Tụ

30. Giáo Trình Pali 2 – Danh Từ Hợp Thể: Hợp Thể Trạng Từ & Hợp Thể Liên Từ

31. Giáo Trình Pali 2 – Danh Từ Hợp Thể: Hợp Thể Phức Tánh & Bài Tập

32. Giáo Trình Pali 2 – Động Từ: Các Cách, Thì, Trực Thuyết Cách, Mệnh Lệnh Cách, Khả Năng Cách

33. Giáo Trình Pali 2 – Động Từ: Đệ Nhất Động Từ (thì Quá Khứ, Thì Vị Lai)

34. Giáo Trình Pali 2 – Động Từ: Đệ Nhị, Đệ Tam, Đệ Tứ,.. Đệ Thất Động Từ

35. Giáo Trình Pali 2 – Động Từ: Tiếp Đầu Ngữ Của Động Từ & Bài Tập

36. Giáo Trình Pali 2 – Động Từ: Thụ Động Thể & Tiền Trí Từ Chỉ Sự Sai Bảo

37. Giáo Trình Pali 2 – Cú Pháp Pali: Vị Trí Của Những Tiếng Trong 1 Câu & Sự Hoà Hợp

38. Giáo Trình Pali 2 – Đệ Nhị Chuyển Hoá Ngữ: Tổng Quán Thứ Chuyển Hoá Ngữ

39. Giáo Trình Pali 2 – Đệ Nhị Chuyển Hoá Ngữ: Chuyển Hoá Ngữ Danh Động Từ & Bất Biến Chuyển Hoá Ngữ

40. Giáo Trình Pali 2 – Đệ Nhất Chuyển Hoá Ngữ Hay Kitaka & Bài Tập

41. Giáo Trình Pali 2 – Những Đệ Nhất Chuyển Hoá Ngữ Không Phải Phân Từ

42. Giáo Trình Pali 2 – Những Đệ Nhất Chuyển Hoá Ngữ Bất Biến & Bài Tập

43. Giáo Trình Pali 2 – Ngữ Vựng Pali-việt, Chữ Viết Tắt, Hết Tập 2

44. Giáo Trình Pali 3 – Về Những Biến Cách & Cách Chia Động Từ

45. Giáo Trình Pali 3 – Những Hình Thức Đặc Biệt Của Vài Danh Từ & Tĩnh Từ

46. Giáo Trình Pali 3 – Một Vài Danh Từ Nữ Tánh Đặc Biệt

47. Giáo Trình Pali 3 – Biến Cách Của Danh Từ Trung Tính, Tỷ Dụ & Chú Giải Nhóm 5

48. Giáo Trình Pali 3 – Một Vài Tĩnh Từ & Đại Từ Đặc Biệt, Tỷ Dụ & Chú Giải Nhóm 6

49. Giáo Trình Pali 3 – Biến Cách Danh Từ Nghi Vấn, Tỷ Dụ & Chú Giải Nhóm 7

50. Giáo Trình Pali 3 – Những Con Số Bàn Thêm Chi Tiết Về Những Con Số

51. Giáo Trình Pali 3 – Những Tiếng Thay Thế Đại Danh Từ Tự Quy & Vài Tiếng Đòi Hỏi Sử Dụng Cách

52. Giáo Trình Pali 3 – Những Động Từ Cơ Bản Khác Nhau Của Động Từ Căn I

53. Giáo Trình Pali 3. Chương Iii. Động Từ Có Gốc Là Danh Từ

54. Giáo Trình Pali 3 – Chương Iii. Thụ Động Thể, Tỷ Dụ & Chú Giải Nhóm 14

55. Giáo Trình Pali 3 – Chương Iv. Phân Tích Câu, Khoáng Chương, Thuật Từ, Trạng Từ

56. Giáo Trình Pali 3 – Định Nghĩa Mệnh Đề, Những Mệnh Đề Trạng Từ Khác Nhau

57. Giáo Trình Pali 3 – Những Thành Phần Của Cú Pháp, Phân Tích Câu Phức Tạp & Dài

58. Giáo Trình Pali 3 – Chương V. Cú Pháp Của Danh Từ, Chủ Cách, Đối Cách, Sử Dụng Cách

59. Giáo Trình Pali 3 – Chương V. Cú Pháp Của Danh Từ, Chỉ Định Cách, Xuất Xứ Cách

60. Giáo Trình Pali 3 – Chương V. Cú Pháp Của Danh Từ, Sở Thuộc Cách, Định Sở Cách

61. Giáo Trình Pali 3 – Một Số Biến Cách Đôi Khi Được Dùng Để Diễn Đạt Ý Nghĩa Của Biến Cách Khác

62. Giáo Trình Pali 3 – Chương Vi. Làm Thế Nào Để Rút Ngắn 1 Câu

63. Giáo Trình Pali 3 – Chương Vii. Định Nghĩa Những Bất Biến Từ

64. Giáo Trình Pali 3 – Chương Viii. Một Vài Thành Ngữ & Đoạn Văn Khó

65. Giáo Trình Pali 3 – Ngữ Vựng Pali Việt, Hết Tập 3

Dhamma Nanda

BQT trang Theravāda cố gắng sưu tầm thông tin tài liệu Dhamma trợ duyên quý độc giả tìm hiểu về Dhamma - Giáo Pháp Bậc Giác Ngộ thuyết giảng suốt 45 năm sau khi Ngài chứng đắc trở thành Đức Phật Chánh Đẳng Chánh Giác vào đêm Rằm tháng 4, tìm hiểu thêm phương pháp thực hành thiền Anapana, thiền Vipassana qua các tài liệu, bài giảng, pháp thoại từ các Thiền Sư, các Bậc Trưởng Lão, Bậc Thiện Trí.