Từ kinh-thành Vesālī đến khu rừng Kusinārā
Một buổi sáng, Đức-Phật ngự đi vào kinh-thành Vesālī để khất thực, sau khi thọ thực xong trở về, Đức-Phật đứng nhìn kinh-thành Vesālī lần cuối cùng, rồi dạy bảo Ngài Trưởng-lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda! Như-Lai cùng các con đến làng Bhaṇḍagāma.
Đức-Phật ngự đi cùng với số đông chư tỳ-khưu-Tăng đến làng Bhaṇḍagāma. Tại nơi đây, Đức-Phật thuyết pháp khuyên dạy chư tỳ-khưu một thời gian ngắn, rồi tiếp tục ngự đến làng Ambagāma, làng Jambagāma, thành thị Bhoga-nagara, tại mỗi nơi Đức-Phật thuyết pháp khuyên dạy chư tỳ-khưu, rồi tiếp tục ngự đến thành phố Pāvānagara. Khi ấy, Đức-Phật ngự tại vườn xoài của ông Cunda Kammāraputta.
Nghe tin Đức-Phật cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đã ngự đến thành phố Pāvānagara, hiện đang trú tại vườn xoài của mình, ông Cunda đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Khi ấy, Đức-Phật thuyết pháp tế độ ông Cunda. Nghe Đức-Phật thuyết giảng, ông Cunda phát sinh đức-tin trong sạch nơi Tam-Bảo, có đại-thiện-tâm vô cùng hoan hỷ lời giáo huấn của Đức-Phật.
Khi ấy, ông Cunda kính đảnh lễ Đức-Phật, rồi kính bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, ngày mai kính thỉnh Đức-Thế-Tôn cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng nhận thọ thực tại tư gia của chúng con. Bạch Ngài.
Đức-Phật thọ nhận bằng cách im lặng. Biết Đức-Phật đã nhận lời thỉnh mời, nên ông Cunda cung kính đảnh lễ Đức-Phật, xin phép trở về.
Đức-Phật thọ thực món sūkuramaddava
Ông Cunda Kammāraputta sai bảo gia nhân làm những món ăn ngon, trong đó có món ăn đặc biệt gọi là sūkuramaddava: ekajeṭṭhaka-sūkurassa pavattamaṃsa nghĩa là món thịt heo chín mềm ngon bổ dưỡng đặc biệt.
Đêm đã qua, buổi sáng hôm ấy, Đức-Phật ngự đi cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến tư gia của ông Cunda. Ông Cunda cung kính thỉnh mời Đức-Phật ngồi chỗ cao quý nhất, còn tất cả chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng ngồi chỗ đã trải sẵn. Ông cung kính đảnh lễ Đức-Phật và kính dâng món ăn đặc biệt sūkuramaddava ấy. Đức-Phật truyền dạy rằng:
– Này Cunda! Con dâng món sūkuramaddava này chỉ đến một mình Như-Lai mà thôi, con nên dâng những món ăn khác đến chư tỳ-khưu-Tăng.
Món sūkuramaddava còn lại, con nên đem đi chôn dưới đất, bởi vì, ngoại trừ Như-Lai ra, Như-Lai không thấy có một người nào trong đời này, gồm cả Sa-môn, Bà-la-môn, chư-thiên, Ma-vương cõi trời dục-giới dùng món sūkuramaddava này, rồi có thể tiêu hóa được.
Vâng theo lời dạy của Đức-Phật, ông Cunda đem món ăn sūkuramaddava còn lại chôn sâu dưới đất.
Khi Đức-Phật thọ thực xong, ông Cunda đảnh lễ Đức-Phật, rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Khi ấy, Đức-Phật thuyết pháp tế độ ông Cunda, làm cho ông vô cùng hoan hỷ lời giáo huấn của Đức-Phật.
Từ giã ông Cunda, Đức-Phật ngự đi cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng tiếp tục lên đường đi đến khu rừng Kusinārā.
Trên đường, Đức-Phật phát bệnh kiết lị đi ngoài ra máu, bệnh tình rất trầm trọng nên Đức-Phật dừng chân nghỉ, có chánh-niệm trí-tuệ tỉnh-giác nhập A-ra-hán-quả, làm cho thọ khổ do bệnh kiết lị được giảm bớt, rồi Đức-Phật truyền dạy Ngài Trưởng-lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda! Bây giờ Như-Lai cùng với các con đến xứ Kusinārā.
Đức-Phật ngự đi cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng tiếp tục lên đường đi xứ Kusinārā. Trên đường đi Đức-Phật mệt nhoài, đến gốc cây Đức-Phật dừng lại và truyền bảo Ngài Trưởng-lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda! Con trải tấm y Saṅghāṭi bốn lớp cho Như-Lai ngồi nghỉ.
Vâng lời dạy của Đức-Phật, Ngài Trưởng-lão Ānanda trải tấm y xong, Đức-Phật ngồi nghỉ, rồi truyền bảo Ngài Trưởng-lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda! Con hãy đi lấy nước cho Như-Lai dùng, Như-Lai khát nước lắm rồi!
Ngài Trưởng-lão Ānanda bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, vừa rồi có 500 chiếc xe bò băng qua dòng sông, vì nước sông còn ít nên đã làm cho nước đục ngầu. Gần đây có con sông Kakudhānādī nước trong sạch, bờ sông thoai thoải, Đức-Thế-Tôn có thể độ nước trong sạch và tắm mát trên con sông ấy.
Đức-Phật khát nước quá không sao chịu nổi, nên Đức-Phật truyền bảo Ngài Trưởng-lão Ānanda đến lần thứ hai, lần thứ ba như trên.
Ngài Trưởng-lão Ānanda đành phải vâng lời Đức-Phật, Ngài Trưởng-lão vừa mang bát đến dòng sông nước còn ít ấy, nước sông đang đục ngầu liền biến thành nước trong sạch. Ngài Trưởng-lão vô cùng ngạc nhiên, lấy bát múc nước đem về bạch với Đức-Phật rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Thật phi thường thay! Chưa từng có bao giờ! Đức-Thế-Tôn có nhiều oai lực quá! Dòng nước sông còn ít nước và bị 500 chiếc xe bò vừa băng qua làm cho nước sông đục ngầu. Khi con đến gần bỗng nhiên biến thành dòng nước trong sạch.
Con kính thỉnh Đức-Thế-Tôn độ nước.
Đức-Phật độ nước xong liền cảm thấy đỡ khát. Sau khi ngồi nghỉ cho đỡ mệt, Đức-Phật ngự đi cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng tiếp tục lên đường đến con sông Kakudhānādī.
Khi đến nơi, Đức-Phật ngự xuống dòng sông ấy tắm mát, độ nước xong, Đức-Phật ngự đi lên, rồi dạy bảo Ngài Trưởng-lão Cundaka rằng:
– Này Cundaka! Con hãy trải tấm y Saṅghāṭi bốn lớp để cho Như-Lai nằm nghỉ ngơi.
Vâng lời dạy của Đức-Phật, Ngài Trưởng-lão Cundaka trải tấm y Saṅghāṭi bốn lớp xong, Đức-Phật nằm nghiêng bên phải, hai chân duỗi thẳng đặt so le, chân phải duỗi thẳng, chân trái đầu gối hơi co, có chánh-niệm trí-tuệ tỉnh-giác nhập A-ra-hán Thánh-quả. Ngài Trưởng-lão Cundaka ngồi gần hầu Đức-Phật.
Khi xả A-ra-hán Thánh-quả, Đức-Phật gọi Ngài Trưởng-lão Ānanda truyền dạy rằng:
– Này Ānanda! Nếu có ai trách ông Cunda Kammāraputta rằng:
“Thật không có lợi cho ông, ông đã làm điều không tốt! Độ vật thực của ông, Đức-Phật phải tịch diệt Niết-bàn.”
Khi ấy, con nên giảng giải cho ông Cunda hiểu rõ để ông phát sinh đại-thiện-tâm trong sạch hoan hỷ rằng
“- Này ông Cunda! Thật là điều lợi ích lớn cho ông! Ông đã làm phước-thiện bố-thí đặc biệt. Đức-Thế-Tôn độ vật thực của ông lần cuối cùng, rồi tịch diệt Niết-bàn. Điều này chính bần Tăng được nghe từ kim ngôn của Đức-Thế-Tôn rằng
‘Hai lần cúng dường vật thực đến Như-Lai có quả báu lớn bằng nhau. Quả báu hai lần này lớn hơn các lần cúng dường vật thực khác đến Như-Lai là:
1- “Vật thực của bà Sujātā được cúng dường đến Đức-Bồ-tát Siddhattha. Sau khi độ vật thực xong, đêm hôm ấy, Đức-Bồ-tát Siddhattha trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, có danh hiệu là Đức-Phật Gotama.
2- Vật thực của ông Cunda Kammāraputta được cúng dường đến Như-lai. Sau khi độ vật thực xong, đêm hôm ấy, Như-Lai tịch diệt Niết-bàn.
Vật thực cúng dường đến Như-Lai trong hai trường hợp này có quả báu lớn bằng nhau. Quả báu này lớn hơn các lần cúng dường vật thực đến Như-Lai trong các trường hợp khác.”
– Này Ānanda! Con nên giảng giải cho ông Cunda Kammāraputta hiểu rõ như vậy, để ông phát sinh đại-thiện-tâm trong sạch hoan hỷ, mà không buồn.
Thật vậy, trong Chú-giải bài kinh này giảng giải rằng:
* Món ăn nấu bằng sữa bò của bà Sujātā mà Đức-Bồ-tát Siddhattha đã độ xong, cuối đêm ấy Đức-Bồ-tát Siddhattha trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác có danh hiệu là Đức-Phật Gotama cao thượng nhất trong toàn cõi-giới chúng-sinh.
Nhờ món ăn đầy bổ dưỡng ấy mà kim thân của Đức-Phật có sức khoẻ chịu đựng, duy trì suốt 49 ngày đêm, để hưởng pháp vị an-lạc tịch tịnh Niết-bàn.
* Món ăn sūkuramaddava của ông Cunda Kammāraputta mà Đức-Phật đã độ xong.
Nhờ món ăn đầy bổ dưỡng ấy mà kim thân của Đức-Phật có sức khoẻ chịu đựng được nổi căn bệnh kiết lị rất trầm trọng, Đức-Phật mới có thể ngự đi đến khu rừng Sāla xứ Kusinārā để tịch diệt Niết-bàn như đã dự định trước.
Tuy hai lần cúng dường hai món vật thực đặc biệt này có khoảng cách thời gian xa nhau 45 năm, nhưng đều có quả báu lớn bằng nhau, như Đức-Phật đã dạy.
Sau khi nằm nghỉ ngơi một lát, Đức-Phật truyền bảo Ngài Trưởng-lão Ānanda rằng:
– Này Ānanda, Như-Lai ngự đi cùng với các con sang bên kia bờ sông Hirañvatī.
Đức-Phật ngự đi cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng sang bên kia bờ sông Hirañvatī ấy, rồi tiếp tục đến khu rừng Sāla xứ Kusinārā.
Bài viết trích từ cuốn Ngày Rằm Tháng Tư Trong Phật Giáo – Tỳ Khưu Hộ Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) biên soạn. Xem bản PDF cuốn sách tại đây. Xem bộ Nền Tảng Phật Giáo và các sách khác cùng tác giả tại đây.
