Hồi Ức Của Một Số Học Trò Thiền Sư Sayagyi U Ba Khin

HỒI ỨC CỦA MỘT SỐ HỌC TRÒ THIỀN SƯ SAYAGYI U BA KHIN

CHỨ GIẢI HIỆN ÐẠI VỀ GIÁO PHÁP CỦA ÐỨC PHẬT

(Bài của U Ko Lay, nguyên Phó Viện trưởng Ðại học Mandalay)

Sayagyi am tường một cách sâu sắc Giáo pháp của Ðức Phật; và Ngài giảng giải Giáo pháp này một cách hiện đại và khoa học. Sự thấu triệt Giáo pháp của Ngài không chỉ là chấp nhận một cách mù quáng giáo huấn của Ðức Phật; Ngài ôm ấp Giáo pháp với một sự xác tín và lòng tin vững mạnh do kết quả của việc thể hiện nó qua việc thực hành của chính bản thân ông. Sayagyi thụ giáo phương pháp Thiền Quán với đại Thiền sư Saya Thetgyi.

Khi Ngài đã khá thành thạo, Saya Thetgyi cảm thấy chắc chắn sau khi mình chết, học sinh U Ba Khin của mình sẽ trở thành ngọn đuốc soi đường cho biết bao người khác. Nhưng mãi tới năm 1941, sau khi Sayagyi gặp và tỏ lòng tôn kính đối với Hòa thượng Webu Sayadaw mà nhiều người coi là một bậc A-la-hán, lúc đó Ngài mới quyết định để giúp người ta tìm ra con đường mà Ðức Phật đã vạch ra. Trong phương pháp của mình, U Ba Khin không hề rời xa giáo huấn của Ðức Phật một li một tí, nhưng sau khi đã dày công tập luyện, nghiên cứu và thử nghiệm, Ngài đã triển khai những giáo huấn của riêng mình, phù hợp hơn với những đòi hỏi của thời đại mới.

Ông thấy có nhu cầu mở những khóa huấn luyện đặc biệt cho những người gia trưởng tại thế, hơn là chỉ dành cho các Tăng Ni hay các người ẩn dật xuất thế. Các kỉ luật dành cho người xuất gia không thể phù hợp với những người tại gia. Hiệp hội Nghiên cứu Vipassāna do Sayagyi khởi xướng vào thời Ngài đang làm Kế toán trưởng của Miến Ðiện, đảm nhận công việc nghiên cứu và thử nghiệm về thiền định.

Các kết quả và khám phá của những nghiên cứu này được thực hiện trong một phòng đặc biệt của văn phòng Kế toán trưởng đã giúp cho Sayagyi có thể trình bày Giáo pháp của Phật cho những người tại gia một cách có hệ thống khoa học, vì thế rất hấp dẫn đối với não trạng của con người hiện đại. Hàng loạt những bài luyện tập Vipassāna thật phong phú bao gồm đầy đủ ba đòi hỏi quyết định mà Ðức Phật đã đề ra Giới, Ðịnh, và Tuệ, nhưng được truyền đạt và thực hành thật vững chắc khiến cho có thể đạt được những kết quả khả quan chỉ trong một thời gian ngắn.

Các nhà trí thức và tổ chức nước ngoài lần đầu tiên biết đến Sayagyi năm 1952 khi Ngài giảng một loạt bài cho một nhóm nghiên cứu gồm những thành viên của một phái đoàn Kinh tế và kĩ thuật đặc biệt của Mĩ. Ðược xuất bản thành những tập sách nhỏ, các bài giảng này đã mau chóng đến với các tòa đại sứ Miến Ðiện ở nước ngoài và các tổ chức Phật giáo trên khắp thế giới (xem Chương sáu: “Phật Giáo Là Gì?”)

Sayagyi còn giảng một số bài khác nữa về cuộc đời và giáo huấn của Ðức Phật, nhưng Ngài không bao giờ chỉ nhắm duy nhất vào mục tiêu là giảng giải Giáo pháp. Nhiệm vụ duy nhất của Ngài là giúp đỡ những người lao động chân thành để họ cảm nghiệm một trạng thái thanh thản nội tâm và nhận ra chân lý của đau khổ, nhờ đạt được “bình an nội tâm” qua việc thực hành Thiền Quán. Ngài đã đạt những kết quả đáng Kinh ngạc qua việc trình bày mà Ngài khai triển để giải thích phương pháp. Cho tới hơi thở cuối cùng, Sayagyi luôn luôn là một người Thầy dạy Thiền Quán hơn là một người rao giảng nó.

NHỮNG ÐỨC TÍNH NHÂN BẢN CỦA SAYAGYI U BA KHIN

(Bài của Bà Vimala Goenka, em dâu của S.N. Goenka)

Trước kia tôi vẫn coi Sayagyi U Ba Khin là một Ngài già khô khan nhạt nhẽo chỉ dạy những điều thích hợp cho những người già cả ít đam mê và ít hoạt động trong những gì mà thế giới bên ngoài cống hiến. Tôi nhìn Ngài với lòng kính sợ, vì tôi đã từng nghe người ta nói nhiều về những cơn giận dữ của ông. Tôi đến thăm Ngài tại trung tâm cùng với cha mẹ và anh chị tôi, nhưng chỉ khi nào tôi phải đi thăm thôi. Thế rồi tất cả những cảm nghĩ này đã tan biến dần sau khi tôi dự một khóa thiền mười ngày dưới sự hướng dẫn của ông.

Tôi thấy Sayagyi là một con người rất dễ mến. Ngài chẳng khác gì người cha đối với tôi. Tôi có thể thoải mái thảo luận bất cứ vấn đề nào tôi gặp, và chắc chắn không chỉ được Ngài lắng nghe một cách đầy thiện cảm, mà còn nhận được những lời khuyên quí báu của ông. Tất cả những cơn giận dữ của Ngài mà người ta kể đều chỉ là ở  bề ngoài; trong thâm tâm là cả một tình yêu vô bờ bến.

Chẳng khác gì một cái vỏ cứng bao bọc một chất lỏng vậy. Cái vỏ cứng là điều cần thiết — thực ra, rất quan trọng cho công việc mà Ngài đang làm.

Chính cái vỏ cứng này đã giúp Ngài duy trì được kỉ luật tại trung tâm. Thỉnh thoảng có những người lợi dụng bản tính hiền lành của Ngài để lơ là mục đích chính khiến họ đến trung tâm. Họ thường đi dạo quanh khu vực và nói chuyện phiếm với các thiền sinh khác, vì thế họ không chỉ phí phạm thời giờ của họ, mà còn quấy rầy những người khác. Bản tính cứng rắn của Sayagyi là cần thiết để dẫn họ vào con đường đúng đắn. Thậm chí lúc tức giận, Ngài vẫn đầy lòng thương.

Ngài muốn các thiền sinh của Ngài học được nhiều bao nhiêu mà họ có thể trong một thời gian ngắn. Ngài cảm thấy những thiền sinh đó đang phung phí cơ hội mà họ chỉ có một lần duy nhất, một cơ hội mà mỗi một giây phút đều vô cùng quí báu. Sayagyi rất quảng đại. Ngài muốn dạy hết những gì Ngài biết. Ngài rất giỏi thông truyền kiến thức và kinh nghiệm của mình khiến Ngài không cảm thấy phải cố gắng gì khi dạy một thiền sinh. Ngài ban phát rất rộng rãi.

Chỉ có khả năng lãnh hội của các thiền sinh mới hạn chế sự tiếp thu của họ. Sayagyi cũng rất kiên nhẫn khi dạy dỗ. Nếu có ai cảm thấy khó luyện tập, Ngài sẽ giảng giải cặn kẽ bằng những ví dụ và minh họa. Ngài thích công việc thực hành và cho rằng kinh nghiệm trong chính việc luyện tập sẽ bù đắp những nghi ngờ về lý thuyết. Chỉ thảo luận trên lý thuyết sẽ chẳng dẫn chúng ta đi tới đâu. Khía cạnh thực hành là quan trọng nhất. Ngài đúng vô cùng! Không chỉ trong lãnh vực Giáo pháp, mà cả trong những công việc hàng ngày của chúng ta, việc thực hành mang lại kết quả tốt hơn là chỉ thảo luận suông thôi.

Bản thân Sayagyi làm việc rất miệt mài. Ngài giữ sáu hoặc bảy chức vụ điều hành rất quan trọng trong chính quyền với những trách nhiệm nặng nề và cùng lúc hướng dẫn những lớp học thiền trong những giờ rảnh rỗi. Thực ra, Ngài chẳng có lúc nào rảnh. Ngài luôn luôn bận việc. Ngài có khả năng làm việc rất nhiều ở cái tuổi mà nhiều người khác nghĩ đến sự nghỉ ngơi và một cuộc sống an nhàn. Ngài tìm thấy sự bình an và yên tĩnh trong công việc của mình.

Dù bận trăm công nghìn việc, Ngài vẫn dành chút thời giờ để làm vườn. Ðó là thú tiêu khiển của ông. Ngài thích trồng hoa và cây. Trung tâm của Ngài có một bộ mặt dễ chịu, đầy màu sắc, khắp chung quanh đầy cây cỏ xanh tươi. Vẻ đẹp và sự an bình mà Sayagyi đã tạo ra ở trung tâm luôn luôn còn lưu lại trong lòng tôi. Ngài dạy một điều quí hiếm nhưng có giá trị to lớn cho cả người già lẫn trẻ. Ngài là một bậc Thầy vĩ đại, và một con người rất dễ mến.

TÍNH CÁCH CỦA MỘT CON NGƯỜI

(Bài của Bác sĩ Om Prakash, nguyên là Bác sĩ tư vấn của LHQ tại Myanma, giảng viên Vipassāna do S.N. Goenka đề cử)

Ông có một nhân cách tuyệt vời: uy nghiêm, đơn sơ, cao quí và gây ấn tượng. Ngài luôn mỉm một nụ cười nhẹ và để lộ dáng vẻ của một tâm hồn thanh thản, mãn nguyện. Khi ở với ông, bạn cảm thấy Ngài chỉ biết chăm lo cho bạn, và yêu thương bạn hơn bất cứ ai khác. Sự quan tâm, yêu thương, từ tâm của Ngài dành cho mọi người đều như nhau, dù là người giàu hay nghèo, sang hay hèn; bù lại, Ngài không đòi hỏi gì ngoài thiện ý và một bản tính chân thật. U Ba Khin tỏ lòng bao dung với mọi tôn giáo.

Ngài không bao giờ phê bình hay nhạo báng bất cứ một niềm tin hay tín ngưỡng nào. Nhưng Ngài rao giảng Phật giáo theo như Ngài hiểu, và Ngài hiểu Phật giáo sâu xa hơn nhiều người. Ngài không bao giờ khẳng định điều gì, không bao giờ áp đặt ý tưởng nào đối với bạn. Ngài thực hành điều Ngài giảng dạy và để cho bạn tự ý suy nghĩ và chấp nhận quan điểm của ông, một phần hay tất cả tuỳ ý bạn. Ngài không hút thuốc, uống rượu hay sử dụng các chất gây nghiện. Ngài uống trà và cà phê một cách điều độ; Ngài thích sữa, ovaltine, v.v…, nhất là vào thời kì cuối đời. Ngài yêu “sự sống” một cách tột độ.

Thậm chí Ngài không cho phép người ta giết hại muỗi trong trung tâm. Và Ngài cũng ngăn cấm sử dụng các thuốc diệt côn trùng tại đây. Ngài có óc thẩm mĩ và nghệ thuật rất cao, rất thích hoa, và đặc biệt để ý sưu tầm những giống hoa lạ. Ngài có một sưu tập các giống hoa rất đẹp, mà Ngài trồng quanh khắp ngôi chùa. Ngài biết rõ hết mọi cây Ngài trồng và có thể nói thao thao bất tuyệt về chúng cho những khách đến thăm trung tâm.

Sayagyi có óc khôi hài và rất hóm hỉnh. Ngài có nhiều chuyện cười dí dỏm, và Ngài cười, cười rất to. Ngài thường la to thế nào thì Ngài cũng thường cười to như vậy. Ngài theo dõi rất sát các sự kiện chính trị thế giới và những tiến bộ về khoa học và kĩ thuật, và là thính giả thường xuyên của các đài phát thanh và một độc giả trung thành của các tạp chí nước ngoài. Ngài đặc biệt rất thích tạp chí Life và Time. U Ba Khin rất ao ước được đi ra nước ngoài, đặc biệt sang Hoa Kì (một điều Ngài không bao giờ thực hiện được).

Ngài muốn giảng dạy phương pháp thiền của mình mà Ngài tin một cách chính đáng là con đường dễ nhất và lôgíc nhất để thực hành thiền. Ngài có đủ phương tiện để ra nước ngoài, nhận được nhiều lời mời của các học sinh của Ngài ở nước ngoài, nhưng một số thủ tục giấy tờ để có giấy hộ chiếu và những điều khác đã ngăn trở Ngài rời đất nước.  Ngoài  ước muốn  này ra,  mọi ước muốn  khác  của Ngài trên đời này đều được mãn nguyện. Ngài đã sống một đời sống sung mãn. Sayagyi chấp nhận bệnh tật một cách dũng cảm và ích lợi, và Ngài là một bệnh nhân rất thông minh và cộng tác. Ngài không bao giờ bi quan về cuộc đời; Ngài luôn luôn lạc quan và lúc nào cũng tràn đầy hi vọng về cuộc sống. Ngài coi đau khổ và bệnh tật như là kết quả của nghiệp quá khứ và nói đó là số phận của con người khi sinh ra ở đời. Dù là căn bệnh cuối cùng đến với Ngài và cướp mất Ngài khỏi chúng ta một cách đột ngột, nhưng Ngài cũng coi nó nhẹ tựa lông hồng.

Sayagyi là một tâm hồn rất Đạo đức và vĩ đại; một tâm trí và một thân thể tinh tuyền, và đáng yêu đối với mọi người.

ÐÁNH GIÁ TRÌNH ÐỘ TRÍ THỨC CỦA NGÀI U BA KHIN

(Bài của Winston L. King, Giáo sư Tôn giáo, Ðại học Vanderbilt)

Vị sáng lập, U Ba Khin, người vừa là giám đốc của trung tâm, vừa là Thiền sư, lúc này Ngài là một người đàn ông đầy sức sống, chỉ ngoài sáu mươi, và bên cạnh công việc tại trung tâm, nơi Ngài dành tất cả thời giờ rảnh để giảng dạy các khóa thiền, Ngài còn giữ hai trọng trách lớn trong chính quyền.

Dù xét theo tiêu chuẩn nào, U Ba Khin vẫn là một con người lỗi lạc. Một con người được học hành khá ít và mồ côi từ thuở nhỏ, nhưng Ngài đã tự mình vươn lên tới chức Kế toán trưởng nhà nước. Ngài là cha của một gia đình tám người. Trên bình diện con người, Ngài là sự phối hợp kì diệu giữa sự khôn ngoan thế tục và sự sâu sắc, sự thâm trầm nội tâm và tính khôi hài bên ngoài, tính hiệu quả và lòng hiền dịu, sự thoải mái và sự tự chủ hoàn toàn.

Trong quan niệm Phật giáo của ông, cái linh thiêng và vũ trụ không phải hai đối cực khử trừ nhau; và được nghe Ngài liên kết các câu truyện Kinh điển về Phật với các sự kiện đương đại và thường xuyên kèm theo các tiếng cười “hề, hề, hề,” quả là một kinh nghiệm khó quên.

. . . Vì Ngài có khả năng đạt được cả sự siêu thoát và sự quan tâm duy nhất vào một điểm, nên Ngài tin rằng các sức mạnh trực giác và hiệu quả của Ngài được gia tăng khiến cho Ngài hoạt động trong tư cách công chức nhà nước hiệu quả hơn rất nhiều người. Không biết có phải Ngài là một loại thiên tài đã làm cho “hệ thống” của Ngài hoạt động, hay Ngài là một kiểu mẫu mới trong Phật giáo Miến Ðiện — một vị Thầy tại gia biết kết hợp suy niệm với hành động trong một tổng hợp thành công — điều này còn chưa được sáng tỏ trong trí tôi.

(Trích từ A Thousand Lives Away: Buddhism in Contemporary Burma, viết khoảng 1960)