III- Cõi vô-sắc-giới có 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên:

1- Ākāsānañcāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Không-vô-biên-xứ-thiên.

2- Viññāṇañcāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc giới phạm-thiên Thức-vô-biên-xứ-thiên.

3- Ākiñcaññāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc giới phạm-thiên Vô-sở-hữu-xứ-thiên.

4- Nevasaññānāsaññāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc giới phạm-thiên Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên.

Vô-sắc-giới thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên

Thật ra, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 4 bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm gọi là paṭisandhi-citta: vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên.

* Thiền vô-sắc-giới có 4 bậc thiền

Thiền vô-sắc-giới có 4 bậc thiền mà mỗi bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm có mỗi đối-tượng thiền-định vô-sắc riêng biệt để chứng đắc mỗi bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ấy. Cho nên, đối-tượng thiền-định vô-sắc có 4 loại để chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm.

Sau khi đã chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, hành-giả tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-định, để chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm theo tuần tự.

1- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là ākāsa-paññatti dẫn đến chứng đắc đệ nhất thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là ākāsānañcāyatanakusala-citta: không-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.

Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong không-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi-sandhikāla) có không-vô-biên-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Không-vô-biên-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 20.000 đại-kiếp trái đất.

2- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là pathamāruppaviññāṇa đó là ākāsānañcāyatana-kusalacitta dẫn đến chứng đắc đệ nhị thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là viññāṇañcāyatana-kusalacitta: thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.

Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi-kāla) có thức-vô-biên-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Thức-vô-biên-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 40.000 đại-kiếp trái đất.

3- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là natthibhāvapaññatti dẫn đến chứng đắc đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là ākiñcaññā-yatanakusalacitta: vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.

Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi-kāla) có vô-sở-hữu-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Vô-sở-hữu-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 60.000 đại-kiếp trái đất.

4- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là tatiyā-ruppaviññāṇa đó là ākiñcaññāyatanakusalacitta dẫn đến chứng đắc đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là nevasaññānāsaññāyatanakusalacitta: phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.

Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 84.000 đại-kiếp trái đất.

Như vậy, chư phạm-thiên trong 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên chỉ có 4 danh-uẩn là thọ-uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn, thức-uẩn gọi là chư phạm-thiên có tứ-uẩn.

Tóm lại, ba giới là dục-giới có 11 cõi-giới, sắc-giới có 16 tầng trời sắc-giới phạm-thiên, vô-sắc-giới có 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên, gồm có 31 cõi-giới này chỉ là nơi tạm trú theo thời gian tuổi thọ mau hoặc lâu tùy theo nghiệp và quả của nghiệp của mỗi chúng-sinh mà thôi, chắc chắn không có chúng-sinh nào được thường trú trong một cõi-giới nào cố định được cả.

* Bốn loài đó là 4 loài chúng-sinh:

1- Thai-sinh đó là chúng-sinh sinh ra từ thai trong bụng mẹ như loài người, loài trâu, bò, v.v…

2- Noãn-sinh đó là chúng-sinh sinh trong trứng, rồi từ trứng sinh ra con như con gà, con vịt, con chim, v.v …

3- Thấp-sinh đó là chúng-sinh sinh ra từ nơi ẩm thấp như loài giun, các loài sán, v.v …

4- Hóa-sinh đó là chúng-sinh hóa thành ngay tức thì như chúng-sinh trong địa-ngục, loài ngạ-quỷ, loài a-su-ra, chư vị thiên-nam, vị thiên-nữ trên các cõi trời dục-giới, chư phạm-thiên trên các tầng trời sắc-giới phạm-thiên, vô-sắc-giới phạm-thiên, thậm chí con người đầu tiên trên trái đất này cũng hóa-sinh.