PHÁP HÀNH THIỀN ĐỊNH QUYỂN 9
CÕI VÔ SẮC GIỚI CÓ 4 TẦNG TRỜI VÔ SẮC GIỚI PHẠM THIÊN
1- Ākāsānañcāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Không-vô-biên-xứ-thiên.
2- Viññāṇañcāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Thức-vô-biên-xứ-thiên.
3- Ākiñcaññāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Vô-sở-hữu-xứ-thiên.
4- Nevasaññānāsaññāyatanabhūmi: Tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên.
Vô-sắc-giới thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên.
Thật ra, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 4 bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm gọi là paṭisandhi-citta: Vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên.
Thiền vô-sắc-giới có 4 bậc thiền
Thiền vô-sắc-giới có 4 bậc thiền mà mỗi bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm có mỗi đối-tượng thiền-định vô-sắc riêng biệt để chứng đắc mỗi bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ấy. Cho nên, đối-tượng thiền-định vô-sắc có 4 loại để chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm.
Sau khi đã chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, hành-giả tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-định, để chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm theo tuần tự.
1- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là ākāsapaññatti dẫn đến chứng đắc đệ nhất thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là ākāsānañcāyatanakusalacitta: Không vô biên xứ thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.
Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong không-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có không-vô-biên-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: Vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Không-vô-biên-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 20 000 đại-kiếp trái đất.
2- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là pathamāruppa-viññāṇa đó là ākāsānañcāyatanakusalacitta dẫn đến chứng đắc đệ nhị thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là viññāṇañcāyatanakusalacitta: Thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.
Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có thức-vô-biên-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: Vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Thức-vô-biên-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 40 000 đại-kiếp trái đất.
3- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là natthibhāvapaññatti dẫn đến chứng đắc đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là ākiñcaññāyatanakusalacitta: Vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.
Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi-kāla) có vô-sở-hữu-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭisandhicitta: Vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Vô-sở-hữu-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 60 000 đại-kiếp trái đất.
4- Hành-giả nào thực-hành pháp-hành thiền-định với đối-tượng thiền-định vô-sắc gọi là tatiyāruppaviññāṇa đó là ākiñcaññāyatanakusalacitta dẫn đến chứng đắc đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là nevasaññānāsaññā-yatanakusalacitta: Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm có 2 chi-thiền là upekkhā và ekaggatā.
Sau khi hành-giả ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm gọi là paṭi-sandhicitta: Vô-sắc-giới tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên. Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới này chỉ có tâm không có thân, có tuổi thọ 84000 đại-kiếp trái đất.
Như vậy, chư phạm-thiên trong 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên chỉ có 4 danh-uẩn là thọ-uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn, thức-uẩn mà thôi gọi là chư phạm-thiên có tứ-uẩn.
Chư phạm-thiên tử sinh luân-hồi
Chư phạm-thiên còn là hạng phàm-nhân (chưa phải là bậc Thánh-nhân) sinh trong tầng trời sắc-giới nào hoặc tầng trời vô-sắc-giới nào, có tuổi thọ sống lâu bao nhiêu đi nữa, đến khi hết tuổi thọ tại tầng trời ấy, đều phải chết, rồi tái-sinh kiếp sau trong cõi-giới khác tùy theo thiện-nghiệp cho quả của mỗi vị phạm-thiên.
* Trong cõi trời sắc-giới, nếu vị phạm-thiên nào không chỉ hưởng sự an-lạc trong tầng trời ấy, mà còn tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-định, có thể dẫn đến chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào thấp hơn bậc thiền cũ, hoặc ngang bằng bậc thiền cũ, hoặc cao hơn bậc thiền cũ.
Sau khi vị phạm-thiên ấy hết tuổi thọ tại tầng trời ấy (chết), sắc-giới thiện-nghiệp, hoặc vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền thiện-tâm ấy sẽ cho quả tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trong tầng trời sắc-giới phạm-thiên hoặc tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm, hoặc bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ấy như sau:
– Nếu vị phạm-thiên nào chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào thấp hơn bậc thiền cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền sắc-giới thiện-tâm bậc thấp ấy cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm bậc thấp ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭi-sandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên xuống dưới tầng trời sắc-giới phạm-thiên bậc thấp hơn tầng trời cũ, tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy, vị phạm-thiên hưởng an-lạc cho đến khi hết tuổi thọ trong tầng trời sắc-giới phạm-thiên ấy.
– Nếu vị phạm-thiên nào chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền cũ cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm ngang bằng ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trở lại trong tầng trời sắc-giới phạm-thiên cũ ấy.
– Nếu vị phạm-thiên nào chứng đắc bậc thiền sắc-giới-thiện-tâm nào cao hơn bậc thiền cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền sắc-giới thiện-tâm bậc cao hơn bậc thiền cũ, hoặc vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả là bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tương xứng với bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ấy.
– Nếu vị phạm-thiên nào không chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, dục-giới thiện-nghiệp trong đại-thiện-tâm của kiếp trước cho quả tái-sinh kiếp sau xuống cõi thiện dục-giới là cõi người hoặc 1 trong 6 cõi trời dục-giới.
* Trong tầng trời sắc-giới phạm-thiên Vô-tưởng-thiên, đến khi vị phạm-thiên hết tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất, sau khi vị phạm-thiên ấy chết, thì dục-giới thiện-nghiệp trong đại-thiện-tâm kể từ kiếp thứ 3 trở lui về trước sẽ cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-dục-giới, sinh làm người hoặc sinh làm chư-thiên trong cõi trời-dục-giới.
* Trong cõi trời vô-sắc-giới, nếu vị phạm-thiên nào không chỉ hưởng sự an-lạc trong tầng trời ấy, mà còn tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-định, thì chỉ có thể dẫn đến chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cũ, hoặc chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cao hơn bậc thiền cũ mà thôi, nhưng mà không thể chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm thấp hơn bậc thiền cũ, bởi vì không có đối-tượng-thiền-định.
– Nếu vị phạm-thiên nào chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cũ ấy cho quả là bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ngang bằng ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp làm vị phạm-thiên trở lại trong tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên cũ ấy, vị phạm-thiên hưởng sự an-lạc cho đến khi hết tuổi thọ trong tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên ấy.
– Nếu vị phạm-thiên nào chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cao hơn bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm bậc cao hơn bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cũ ấy cho quả là bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm bậc cao ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên cao hơn tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên cũ ấy, vị phạm-thiên hưởng an-lạc cho đến khi hết tuổi thọ trong tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên ấy.
* Trong tầng trời vô-sắc-giới Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên tột đỉnh, vị phạm-thiên ấy chỉ có thể chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm ngang bằng với bậc thiền cũ là bậc thiền phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ thiện-tâm mà thôi, không thể chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm bậc thấp, bởi vì không có đề-mục thiền-định.
Sau khi vị phạm-thiên ấy hết tuổi thọ lâu dài nhất suốt 84.000 đại-kiếp trái đất chết, vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ thiện-tâm cho quả là bậc thiền phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp làm vị phạm-thiên trở lại tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên cũ ấy.
– Nếu vị phạm-thiên nào không chứng đắc bậc thiền phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ thiện-tâm cũ, thì sau khi vị phạm-thiên ấy chết, dục-giới thiện-nghiệp trong đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ của kiếp trước cho quả tái-sinh kiếp sau xuống cõi thiện dục-giới là cõi người hoặc cõi trời dục-giới.
Như vậy, mỗi chúng-sinh còn là hạng phàm-nhân (chưa phải bậc Thánh-nhân) vẫn còn luẩn quẩn trong vòng tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.
Dù chúng-sinh trong cõi đại-địa-ngục Avīci chịu quả khổ của ác-nghiệp, bị thiêu đốt suốt 100 ngàn đại-kiếp trái đất cũng đến lúc mãn quả của ác-nghiệp, được thoát ra khỏi cõi ác-giới, rồi tái-sinh kiếp sau nơi cõi-giới khác tùy theo quả nghiệp của họ.
Dù vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tột đỉnh Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên hưởng quả an-lạc trong suốt thời gian 84.000 đại-kiếp trái đất, cũng đến lúc hết tuổi thọ, rồi cũng phải tái-sinh kiếp sau xuống cõi dục-giới.
Cho nên, đối với chúng-sinh còn là hạng phàm-nhân chưa phải là bậc Thánh-nhân vẫn còn luẩn quẩn trong vòng tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.
Cho nên, trong tam-giới gồm có 31 cõi-giới chỉ là nơi tạm-trú của tất cả chúng-sinh mà thôi, chắc chắn không có chúng-sinh nào thường-trú trong cõi-giới nào cố định được cả.
* Đối với chư bậc Thánh-nhân tuy đã trải qua kiếp tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài từ vô thủy không sao biết được, nhưng mà sau khi trở thành bậc Thánh-nhân rồi, thì kiếp tử sinh luân-hồi bị hạn chế theo mỗi bậc Thánh-nhân như sau:
* Bậc Thánh Nhập-lưu tuyệt đối không còn tái-sinh kiếp sau trong 4 cõi ác-giới, chỉ còn tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện dục-giới là cõi người hoặc cõi trời dục-giới nhiều nhất 7 kiếp nữa mà thôi. Trong kiếp thứ 7, chắc chắn bậc Thánh Nhập-lưu sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
* Bậc Thánh Nhất-lai chỉ còn tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện dục-giới là cõi người hoặc cõi trời dục-giới 1 kiếp nữa mà thôi. Trong kiếp ấy, chắc chắn bậc Thánh Nhất-lai sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
* Bậc Thánh Bất-lai không còn tái-sinh kiếp sau trở lại cõi thiện dục-giới, mà chỉ tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên mà thôi. Bậc Thánh Nhất-lai sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán tại tầng trời sắc-giới phạm-thiên, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
* Bậc Thánh A-ra-hán đến khi hết tuổi thọ, đồng thời tịch diệt Niết-bàn ngay kiếp hiện-tại ấy, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
Tuy nhiên nếu bậc Thánh Nhập-lưu và bậc Thánh Nhất-lai nào đã chứng đắc các bậc thiền sắc-giới thiện-tâm (hoặc các vô-sắc-giới thiện-tâm), thì sau khi bậc Thánh-nhân ấy chết, sắc-giới thiện-nghiệp (hoặc vô-sắc-giới thiện-nghiệp) trong bậc thiền thiện-tâm bậc cao có quyền ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có bậc thiền quả-tâm bậc cao ấy gọi là paṭisandhicitta: Tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời tương xứng với bậc thiền quả-tâm bậc cao ấy. Vị phạm-thiên Thánh-nhân ấy hưởng an-lạc trong tầng trời ấy cho đến khi hét tuổi thọ tại tầng trời ấy, sau khi vị phạm-thiên ấy chết, chắc chắn sắc-giới thiện-nghiệp (hoặc vô-sắc-giới thiện-nghiệp) trong bậc thiền thiện-tâm bậc cao cho quả có bậc thiền quả-tâm bậc cao gọi là paṭisandhicitta: Tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời tương xứng với bậc thiền quả-tâm bậc cao ấy.
Thật ra, sau khi bậc Thánh Nhập-lưu và bậc Thánh Nhất-lai trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên hoặc tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên hết tuổi thọ tại tầng trời ấy (chết), không tái-sinh kiếp sau xuống tầng trời bậc thấp, cũng không tái-sinh kiếp sau trở lại tầng trời cũ, mà chỉ có sắc-giới thiện-nghiệp (hoặc vô-sắc-giới thiện-nghiệp) trong bậc thiền thiện-tâm bậc cao cho quả có bậc thiền quả-tâm bậc cao gọi là paṭisandhicitta: Tái-sinh-tâm làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời bậc cao cho đến tầng trời tột đỉnh, sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
TẢI MOBILE APP PHẬT GIÁO THERAVĀDA ĐỂ XEM THÊM NHIỀU THÔNG TIN HỮU ÍCH (ANDROID & IOS)
