Nội Dung Chính
Thiền Anapana Quan Sát Hơi Thở Là Gì?
इदं पुरे चित्तमचारि चारिकं, येनिच्छकं यत्थकामं यथासुखं।
तदज्जहं निग्गहेस्सामि योनिसो, हत्थिप्पभिन्नं विय अङ्कुसग्गहो॥
“Tâm trí này cứ đi lang thang bất cứ đâu mà nó muốn, bất cứ đâu nó mong cầu, bất cứ đâu nó cảm thấy dễ chịu, đầu tiên ta sẽ làm cho nó không dao động. Ta sẽ huấn luyện nó kỹ lưỡng như người quản tượng với chiếc gậy nhọn, huấn luyện một con voi hoang dại.” Dhammapada 326 (Kinh Pháp cú 326)
Hơi Thở và Ta
Anapana là bước đầu tiên trong thực hành thiền Vipassana. Anapana có nghĩa là quan sát hơi thở tự nhiên, bình thường, khi nó đi vào, khi nó đi ra. Đây là phương pháp đơn giản, phổ quát và khoa học giúp phát triển sự định tâm.
Quan sát hơi thở là đối tượng hướng tới của thiền định vì hơi thở luôn ở đó và hoàn toàn không có tính chất tông phái. Anapana rất khác biệt so với những phương pháp điều hòa hơi thở phi tự nhiên. Không có nghi thức hay nghi lễ mang tính tông phái trong việc thực hành hoặc lý thuyết ở Anapana.
Anapana đưa ra một công cụ để đối mặt với những sợ hãi, lo lắng và áp lực ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Bên cạnh việc giúp tâm trí bình an và tập trung, Anapana giúp con người hiểu về chính bản thân mình tốt hơn và cho họ cái nhìn sâu sắc về hoạt động của chính tâm trí họ. Vì tính đơn giản của nó, kỹ thuật này rất dễ hiểu và dễ thực hành.
Vì sao là hơi thở tự nhiên?
Mục đích của thiền Vipassana không phải là định tâm mà là để hoàn toàn thanh lọc tâm, bằng cách diệt trừ tất cả các bất tịnh tinh thần như giận dữ, hận thù, đam mê, sợ hãi. Vipassana là sự khảo sát phân tích về tâm và thân (vật chất). Để đạt được điều này, ta phải hiểu biết đầy đủ về thân, tâm và các bất tịnh của tâm ở mức độ kinh nghiệm, quá trình này được thực hiện với sự trợ giúp của hơi thở. Hơi thở là cầu nối giữa tâm ý thức và tâm vô thức, và giữa các quá trình có chủ ý hay tự nhiên của cơ thể.
Bước đầu tiên của kỹ thuật này là phát triển nhận thức về thực tại đang hiện hữu. Cuộc đời là đáng sống chỉ khi ta sống trong hiện tại. Khi một người quan sát hơi thở, người đó bắt đầu hiểu bản chất của tâm. Tâm trí rất dao động, thay đổi liên tục – điều này trở nên rất rõ ràng. Tâm không bao giờ ở trong hiện tại, luôn liên tục trở về quá khứ hoặc hướng tới tương lai nào đó không chắc. Khoảnh khắc trong quá khứ đã biến mất mãi mãi. Thậm chí ngay cả khi đáp lại bằng mọi sự giàu có trên đời, con người không thể mang khoảnh khắc ấy trở lại. Tương tự thế, con người không thể sống trong tương lai. Chỉ khi tương lai trở thành hiện thực ở hiện tại, khi đó ta mới có thể sống. Ai đó chưa học được cách sống – ai đó chưa học được nghệ thuật sống. Bằng cách quan sát hơi thở tự nhiên, chúng ta từng bước rèn luyện tâm trí của mình để sống trong hiện tại.
Một lý do khác khi lấy hơi thở tự nhiên đi vào và đi ra làm đối tượng của sự định tâm đó là vì, nhịp điệu của hơi thở có mối liên hệ tự nhiên mật thiết với những bất tịnh của tâm trí. Khi tâm trí ô uế và bị áp đảo bởi bất kỳ phản ứng tiêu cực có hại nào như giận dữ, sợ hãi, ham muốn, đố kị hoặc bất kỳ điều gì khác, chúng ta thấy rằng nhịp điệu của hơi thở tự nhiên trở nên gấp gáp và thô thiển hơn. Khi những tiêu cực này dừng lại, nhịp thở dần chậm lại và vi tế hơn. Quan sát hơi thở tự nhiên là một phương thức phổ quát. Hơi thở là hơi thở, không phải hơi thở của Hindu giáo, hơi thở Hồi giáo hay hơi thở Thiên chúa giáo. Vì thế, Anapana trở nên phổ quát.
Sự khác nhau giữa Vipassana và Anapana
Mục đích của Vipassana là thanh lọc tâm khỏi mọi bất tịnh, trong khi đó mục tiêu của Anapana là định tâm.
Vipassana có nghĩa là “nhìn thấy mọi thứ như nó đang thực sự là”; đó là một tiến trình khách quan của sự thanh lọc tâm thông qua tự quan sát. Để tự quan sát, người đó cần thâm nhập vào toàn bộ cấu trúc thể chất và tinh thần với sự nhận thức rõ ràng. Để làm được điều này, chúng ta cần một phương tiện, một công cụ, để đưa chúng ta đến tầng sâu của tâm trí, nơi phát sinh những tiêu cực và bất tịnh – phương tiện đó là hơi thở. Quan sát hơi thở được gọi là Anapana.
Thiền Anapana là con đường mà thông qua đó tâm trí vọng động có thể được đưa trở về một đối tượng hoặc điểm tựa cụ thể, khi đó tâm được kiểm soát. Giống như một con thú chưa được thuần hóa phải được buộc vào một chiếc cọc để nó không đi lang thang, cũng như thế, tâm phải được buộc vào “chiếc cọc” (phần cửa mũi) bởi sợi dây thừng (nhận biết về mỗi hơi thở ra vào) để khiến nó trở nên điềm tĩnh và bình ổn. Thiền Anapana bản thân nó có những lợi ích to lớn, nhưng nó chỉ là phương tiện, không phải là mục đích cuối cùng. Nó giúp ta định tâm, do vậy tâm trí bình an hơn và tập trung hơn, nhờ thế, có thể thực hành Vipassana được tốt hơn.
Các khóa Anapana
Ban đầu, thiền Anapana chỉ như một phần của khóa học Vipassana 10 ngày. Tuy nhiên, Ngài SN Goenka, Thiền sư chính của Vipassana, đã quyết định mở cửa Anapana cho mọi người, để mọi người có thể bắt đầu thực hiện những bước đầu trên con đường Dhamma cho đến khi họ sẵn sàng học Vipassana, bằng cách tham dự khóa thiền 10 ngày.
Khóa thiền Trẻ em
Thời điểm lý tưởng để bước những bước đi đầu tiên của việc huấn luyện tâm này là thời thơ ấu. Bên cạnh việc giúp trẻ điềm tĩnh và định tâm, Anapana giúp trẻ hiểu bản thân hơn và cho chúng cái nhìn sâu sắc về hoạt động của tâm trí của chính mình. Những đứa trẻ phát triển được một sức mạnh nội tâm giúp phân biệt được các hành động đúng và sai, và làm chủ tâm trí của chúng. Anapana cung cấp cho trẻ em một công cụ để đối mặt với những nỗi sợ hãi, lo lắng và áp lực trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Vì tính đơn giản của nó, trẻ em sẽ thấy phương pháp này dễ hiểu và dễ thực hành.
Học viện Thiền Vipassana Quốc tế thường xuyên tổ chức các khóa học Anapana tại các trung tâm Vipassana chính thức và các địa điểm được thuê tại các quốc gia khác nhau cho trẻ em từ 8 đến 16 tuổi. Thông thường, các khóa học riêng biệt được tổ chức cho các lứa tuổi, 8 đến 12 tuổi và 13 đến 16 tuổi. Thời lượng của các khóa học là 1 ngày. Tuy nhiên, vẫn có những khóa nội trú 2-3 ngày để giúp việc thực hành được liên tục hơn.
Anapana trong Trường học theo Dự án MITRA Upakram
MITRA Upakram là một sáng kiến của Chính quyền Maharashtra cùng với Viện Nghiên cứu Vipassana với mục đích hỗ trở phát triển tâm trí toàn diện ở học sinh. MITRA, viết tắt của MIND IN TRAINING for RIGHT AWARENESS (LUYỆN TÂM ĐỂ CÓ NHẬN THỨC ĐÚNG ĐẮN) cũng có nghĩa là DOST trong tiếng Hindi hoặc FRIEND trong tiếng Anh. Theo chương trình MITRA Upakram, các trường liên kết với VRI tổ chức thực hành Anapana trong 70 phút, thông qua các hướng dẫn âm thanh/video của Ngài S.N. Goenka. Sau lần huấn luyện đầu tiên đó, học sinh các trường thực hành phương pháp này hai lần mỗi ngày trong vòng 10 phút – trước tiết học đầu tiên và sau tiết học cuối cùng.
Theo các dự án MITRA, giáo viên của trường được nghỉ phép để tham gia các khóa học Vipassana 10 ngày.
Thiền Anapana cho Tất cả mọi người
(a.) Thời khóa Anapana 70 phút: Các link dưới đây chứa các hướng dẫn audio chi tiết về thiền Anapana bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Tải file hướng dẫn thiền Anapana 70 phút – tiếng Anh
(b.) Thời khóa mini-Anapana 20 phút: Đây là phiên bản thu gọn của thời khóa Anapana 70 phút. Vui lòng tham khảo link dưới đây để nghe hướng dẫn audio/video của Ngài S. N. Goenka. Vui lòng nhấp vào các link bên dưới để tải xuống các file âm thanh của thời thiền mini-Anapana bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau:
Tải file hướng dẫn thiền Mini Anapana 20 phút – [Anh – Việt]
Hướng dẫn khi phát audio/video thời khóa Anapana 70 phút và 20 phút:
- Phát audio/video ở một không gian yên tĩnh thích hợp cho thiền định.
- Thiền sinh phải đồng ý ở lại trong toàn bộ thời gian của thời thiền, giữ sự im lặng cao quý và duy trì sự phân biệt nam nữ không có tiếp xúc thân thể.
- Thiền sinh có thể là bất cứ ai miễn là trên 10 tuổi.
- Sử dụng duy nhất bản ghi của Goenkaji về Mini Anapana. Bất kể người tổ chức hay ai khác không được đưa ra hướng dẫn nào khác, trực tiếp hoặc được ghi lại.
- Không thu bất cứ khoản phí nào khi tham dự khoá Mini Anapana.
Lưu ý: Xin lưu ý rằng, người học Anapana từ nguồn ở trên sẽ không được coi là “Thiền sinh cũ” trong truyền thống này. Họ không thể tham gia vào bất kỳ chương trình nào được chỉ định “Chỉ dành cho thiền sinh cũ”.
Học phí
Xin lưu ý rằng không thu bất cứ khoản phí nào, dưới bất kỳ hình thức nào, khi tham dự Thời khóa Anapana.
Thực hành hằng ngày
Sau khi học thiền Anapana theo các hướng dẫn trên, điều cần thiết là thực hành Anapana trong một khoảng thời gian ngắn ít nhất 10 – 15 phút mỗi ngày, sáng và tối, để có được lợi lạc thực sự của phương pháp.
Lợi ích của việc thực hành Anapana
Nhiều thiền sinh đã kể lại những lợi ích sau đây bằng việc thực hành thiền Anapana đều đặn:
- Công cụ hiệu quả để đối mặt với những nỗi sợ hãi, lo lắng và áp lực
- Tăng sự tập trung
- Cải thiện nhận thức và sự nhạy bén của tâm
- Cải thiện trí nhớ
- Gia tăng khả năng quyết định
- Làm chủ tâm trí
- Tăng sự tự tin
- Giảm kích động, sợ hãi, căng thẳng, lo lắng và stress
- Tăng hiệu làm việc
- Hiệu suất tốt hơn trong học tập, thể thao và các hoạt động ngoại khóa
- Khả năng hiểu và mô tả bản thân tốt hơn
- Tâm trí trở nên khỏe khoắn, lành mạnh và mạnh mẽ
- Con người trở nên tràn đầy thiện ý với những người khác
Nguồn: VRIDhamma.org
Audio hướng dẫn thiền Anapana 70 phút – Thiền Sư S.N. Goenka (T.Anh)
————
Bài viết được trích từ Tài liệu tổng hợp Thiền Anapana, tác giả Thiền Sư SN Goenka
* Link Tài liệu Thiền Anapana
* Link Tải ebook: Thiền Anapana
* Link Video: Thiền Anapana 10 phút
* Link Audio: Thiền Anapana 10 phút
* Link Thư mục Tác giả Thiền sư SN Goenka
* Link Thư mục Ebook Thiền sư SN Goenka
