TRƯỞNG LÃO VANGISA
(Trích Bài giảng Kinh Tương Ưng,
Lớp Kinh Tạng Vietheravada, Sư Toại Khanh giảng).
Đệ nhất ứng khẩu (patibhana). Ngài nhìn thấy một sự kiện gì đó thì ngài lập tức có ngay một bài kệ để mà trình bày, mô tả lại sự kiện đó, nhanh như vậy. Vị này có thân thế rất là đặc biệt, kinh nói sao thì chúng tôi nhắc lại như vậy, bà con xem thêm trong internet và tìm hiểu thêm về ngài, ở đây tôi chỉ nhắc sơ thôi. Ngài Vangìsa trước khi xuất gia là một vị Bà-la-môn rất đặc biệt vì ngài sở hữu một khả năng rất là đặc dị, đó là khi ngài gõ ngón tay vào cái đầu lâu (sọ người) thì ngài có thể biết người đó hiện giờ đi tái sanh về đâu, bao xa. Ngài rất nổi tiếng về khả năng đặc dị này. Lần đó khi cơ duyên chín muồi, ngài tìm đến với Đức Phật và Đức Phật đã dùng thần thông tìm một cái sọ của vị La-Hán để trước mặt của Vangìsa và nói nếu ngươi có tài thì tìm nơi tái sanh của vị này xem sao. Ngài Vangìsa lấy ngón tay gõ và đọc thần chú, ngài gõ hoài, đổ mồ hôi ra mà không cách nào đoán được chỗ đi tái sanh của chủ nhân cái sọ đó. Trong kinh nói ngài đổ mồ hôi, hỏi Đức Phật. Đức Phật nói ngươi làm gì có thể tìm được, người ta có thì mới tìm được chứ người ta không còn chỗ đi nữa thì làm sao tìm. Ngài Vangìsa từ đó quyết lòng đi xuất gia, vì ngài thấy những cái biết của ngài chỉ là phù phiếm trong khi có những cái biết khác cao hơn, lợi ích hơn, thiết thực hơn. Vì vậy ngài có 1001 lý do để từ bỏ hết, đi xuất gia theo Đức Thế Tôn, sau đó trở thành vị đại thanh văn có biệt tài cũng đặc dị nhưng không dính dáng gì tài cũ hết, đó là đệ nhất ứng khẩu.
Có thể nói ngài Vangìsa là đệ nhất thi sĩ của PG, bởi vì những nhà thơ chúng ta biết được xưa giờ từ Đông Phương sang Tây Phương nhiều lắm là họ giỏi chữ nghĩa và thi tứ dạt dào cảm xúc, họ chỉ nói lên được tâm tình tục lụy buồn vui, yêu thương sầu hận của thế nhân, và chỉ kể lại câu chuyện của những giọt nước mắt sanh tử. Còn ngài thì có khả năng của một nhà thơ xuất chúng, những vần thơ của ngài đi ra từ tâm tưởng của một người cầu đạo giải thoát, những dòng thơ này đọc vào sẽ thấy đường ra chớ không phải đường vào quẩn quanh nữa. Nếu xét vào khía cạnh rốt ráo của chuyện tu tập thì trong hàng tỉ tỉ năm mới có nhà thơ đặc dị như thế này, một nhà thơ chỉ nói một nội dung lý tưởng duy nhất đó là con đường giải thoát. Bản thân nhà thơ đó cũng là một vị thánh mặc dù trong chương này chúng ta thấy có nhiều bài kinh lúc đó ngài còn phàm. Sau đó ngài là vị thánh La-Hán đệ nhất về khả năng ứng khẩu và ngài cũng là một vị La-Hán hoàn hảo (ở mức Thanh Văn) có đầy đủ tất cả lục thông, tam minh và tứ tuệ vô ngại, ngài cũng đã tu tập 100 ngàn đại kiếp. Thời gian tu tập của ngài tương đương Ananda, Ca Diếp, Rahula. Quí vị vào google gõ chữ này “vangisa skull” để đọc.
Một bài thơ ứng khẩu của ngài:
Với ta đã xuất gia,
Bỏ nhà, sống không nhà,
Tâm tư nay chạy loạn,
Khởi lên từ đen tối.
Con nhà bậc thượng lưu,
Thiện xảo trong cung pháp,
Ngàn người bắn tứ phía,
Vẫn không bỏ chạy loạn.
Nếu phụ nữ có đến,
Dầu nhiều hơn, đông hơn,
Sẽ không não loạn ta,
