Nói Gì? Không Nói Gì?
“Này các Tỳ-khưu, khi quí vị hội họp với nhau, có hai việc cần phải làm:
- một là đàm luận về Chánh pháp,
- hai là giữ sự im lặng của bậc Thánh”
(Phật tự thuyết, Ud 10).
– “Có mười đề tài đáng để đàm luận. Thế nào là mười? Đó là các
① đề tài về ít dục,
② đề tài về biết đủ,
③ đề tài về viễn ly,
④ đề tài về không tụ hội,
⑤ đề tài về tinh tấn,
⑥ đề tài về giới,
⑦ đề tài về định,
⑧ đề tài về tuệ,
⑨ đề tài về giải thoát,
⑩ đề tài về giải thoát tri kiến”.
(Tăng Chi Bộ 10.69)
Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, cũng vẫn sống nói những câu chuyện vô ích tầm thường như
câu chuyện nói về vua chúa,
câu chuyện về ăn trộm,
câu chuyện về đại thần,
câu chuyện về binh lính,
câu chuyện về hãi hùng,
câu chuyện về chiến tranh,
câu chuyện về đồ ăn,
câu chuyện về đồ uống,
câu chuyện về vải mặc,
câu chuyện về giường nằm,
câu chuyện về vòng hoa,
câu chuyện về hương liệu,
câu chuyện về bà con,
câu chuyện về xe cộ,
câu chuyện về làng xóm,
câu chuyện về thị tứ,
câu chuyện về thành phố,
câu chuyện về quốc độ,
câu chuyện về đàn bà,
câu chuyện về đàn ông,
câu chuyện về vị anh hùng,
câu chuyện bên lề đường,
câu chuyện tại chỗ lấy nước,
câu chuyện về người đã chết,
các câu chuyện tạp thoại,
các câu chuyện biến trạng của thế giới,
câu chuyện về biến trạng của đại vương,
câu chuyện về sự hiện hữu và sự không hiện hữu.
Còn vị ấy thì từ bỏ nói những chuyện vô ích, tầm thường kể trên.
Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
53. Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống bàn luận tranh chấp như nói:
“Ngươi không biết pháp và luật này, tôi biết pháp và luật này. Sao ngươi có thể biết pháp và luật này?
Ngươi đã phạm vào tà kiến, tôi nói mới thật đúng chánh kiến.
Lời tôi nói mới tương ưng, lời nói của người không tương ưng.
Những điều đáng nói trước, ngươi lại nói sau.
Những điều đáng nói sau ngươi lại nói trước.
Chủ kiến của ngươi đã bị bài bác, câu nói của ngươi đã bị thách đấu.
Ngươi đã bị thuyết bại.
Hãy đến mà giải vây lời nói ấy.
Nếu có thể được, gắng thoát ra khỏi lối bí”.
Còn vị ấy thì từ bỏ những cuộc biện luận, tranh chấp kể trên.
Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
- Tỷ-kheo từ bỏ nói láo, tránh xa nói láo, nói những lời chân thật, y chỉ trên sự thật, chắc chắn, đáng tin cậy, không lường gạt, không phản lại lời hứa đối với đời. Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
- Vị ấy từ bỏ nói hai lưỡi, tránh xa nói hai lưỡi, nghe điều gì ở chỗ này, không đến chỗ kia nói để sanh chia rẽ ở những người này; nghe điều gì ở chỗ kia, không đi nói với những người này để sanh chia rẽ ở những người kia. Như vậy Tỷ-kheo ấy sống hòa hợp những kẻ ly gián, khuyến khích những kẻ hòa hợp, hoan hỷ trong hòa hợp, thoải mái trong hòa hợp, hân hoan trong hòa hợp, nói những lời đưa đến hòa hợp. Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
- Vị ấy từ bỏ lời nói độc ác, tránh xa lời nói độc ác. Vị ấy nói những lời nói không lỗi lầm, đẹp tai, dễ thương, thông cảm đến tâm, tao nhã, đẹp lòng nhiều người. Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
- Vị ấy từ bỏ lời nói phù phiếm, tránh xa lời nói phù phiếm, nói đúng thời, nói những lời chân thật, nói những lời có ý nghĩa, nói những lời về chánh pháp, nói những lời về luật, nói những lời đáng được gìn giữ, những lời hợp thời, thuận lý, có mạch lạc hệ thống, có ích lợi. Như vậy là giới hạnh của vị ấy trong giới luật.
Nguồn trích dẫn: Trường Bộ Kinh, Digha Nikaya, 2. Kinh Sa-môn quả, (Sàmannaphala sutta)
