Ai Ăn Thức Thực? Ai Cảm Xúc? Ai Cảm Thọ? Ai Khát Ái? Ai Chấp Thủ?
Thế Nào Là Tập Khởi Và Thế Nào Là Đoạn Diệt Của Toàn Bộ Khổ Uẩn Này?
– Này các Tỷ-kheo, có bốn loại đồ ăn này khiến cho các loại sanh vật hay các loại chúng sanh được tồn tại hay khiến cho các loại sắp sanh thành được thọ sanh.
Thế nào là bốn?
- Một là đoàn thực hoặc thô hoặc tế,
- hai là xúc thực,
- ba là tư niệm thực,
- bốn là thức thực.
Này các Tỷ-kheo, bốn loại đồ ăn này khiến cho các loại sanh vật hay khiến cho các loại chúng sanh được tồn tại hay khiến cho các loại sắp sanh thành được thọ sanh.
Khi được nói vậy, Tôn giả Moliya-Phagguna bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, ai ăn thức thực?
Thế Tôn đáp:
– Câu hỏi ấy không thích hợp. Ta không nói: “Có ai ăn”. Nếu Ta nói: “Có kẻ ăn”, thời câu hỏi: “Có ai ăn” là câu hỏi thích hợp. Nhưng Ta không nói như vậy. Và vì Ta không nói như vậy, nếu có ai hỏi Ta: “Bạch Thế Tôn, thức thực là cho ai?”, thời câu hỏi ấy thích hợp. Ở đây, câu trả lời thích hợp là như sau:
“Thức thực là duyên cho sự sanh thành, cho sự tái sanh trong tương lai. Khi cái ấy hiện hữu, có mặt thời sáu xứ có mặt. Do duyên sáu xứ, xúc có mặt”.
– Bạch Thế Tôn, ai cảm xúc?
Thế Tôn đáp:
– Câu hỏi ấy không thích hợp. Ta không nói: “Có kẻ cảm xúc”. Nếu Ta nói: “Có kẻ cảm xúc”, thời câu hỏi: “Ai cảm xúc” là câu hỏi thích hợp. Nhưng Ta không nói như vậy. Và vì Ta không nói như vậy, nếu có ai hỏi Ta: “Bạch Thế Tôn, do duyên gì, xúc sanh khởi?”, thời câu hỏi ấy thích hợp. Ở đây câu trả lời thích hợp là như sau:
“Do duyên sáu xứ, xúc sanh khởi. Do duyên xúc, thọ sanh khởi”.
– Bạch Thế Tôn, ai cảm thọ?
Thế Tôn đáp:
– Câu hỏi ấy không thích hợp. Ta không nói: “Có người cảm thọ”. Nếu ta có nói: “Có người cảm thọ”, thời câu hỏi: “Ai cảm thọ?” là câu hỏi thích hợp. Nhưng Ta không nói như vậy. Và vì Ta không nói như vậy, nếu có ai hỏi Ta: “Bạch Thế Tôn, do duyên gì, thọ sanh khởi?”, thời câu hỏi ấy thích hợp.
Ở đây câu trả lời thích hợp là như sau:
“Do duyên xúc, thọ sanh khởi. Do duyên thọ, ái sanh khởi”.
– Bạch Thế Tôn, ai khát ái?
Thế Tôn đáp:
– Câu hỏi ấy không thích hợp. Ta không nói: “Có kẻ khát ái”. Nếu Ta nói: “Có kẻ khát ái”, thời câu hỏi: “Ai khát ái” là câu hỏi thích hợp. Nhưng Ta không nói như vậy. Và vì Ta không nói như vậy, nếu có ai hỏi Ta: “Bạch Thế Tôn, do duyên gì, ái sanh khởi”, thời câu hỏi ấy thích hợp. Ở đây, câu trả lời thích hợp là như sau:
“Do duyên thọ, ái sanh khởi. Do duyên ái, thủ sanh khởi”.
– Bạch Thế Tôn, ai chấp thủ?
Thế Tôn đáp:
– Câu hỏi ấy không thích hợp. Ta không nói: “Có kẻ chấp thủ”. Nếu Ta nói: “Có kẻ chấp thủ”, thời câu hỏi: “Ai chấp thủ” là câu hỏi thích hợp. Nhưng Ta không nói như vậy. Và vì Ta không nói như vậy, nếu có ai hỏi Ta: “Bạch Thế Tôn, do duyên gì, thủ sanh khởi”, thời câu hỏi ấy thích hợp. Ở đây, câu trả lời thích hợp là như sau:
“Do duyên ái, thủ sanh khởi. Do duyên thủ, hữu sanh khởi”.
Như vậy là toàn bộ khổ uẩn này tập khởi.
Nhưng này Phagguna, do ly tham, đoạn diệt một cách hoàn toàn sáu xứ nên xúc diệt.Do xúc diệt, nên thọ diệt.Do thọ diệt nên ái diệt.Do ái diệt nên thủ diệt.Do thủ diệt nên hữu diệt.Do hữu diệt nên sanh diệt.Do sanh diệt nên già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não diệt.Như vậy là toàn bộ khổ uẩn này đoạn diệt.
Nguồn trích dẫn: Tương Ưng Bộ – Samyutta Nikaya, Chương 12: Tương Ưng Nhân Duyên, II: Phẩm Ðồ Ăn 12. Moliya Phagguna
Dwelling at Savatthi. “Monks, there are these four nutriments for the maintenance of beings who have come into being or for the support of those in search of a place to be born. Which four? Physical food, gross or refined; contact as the second; intellectual intention the third; and consciousness the fourth. These are the four nutriments for the maintenance of beings who have come into being or for the support of those in search of a place to be born.
When this was said, Ven.-Moliya-Phagguna said to the Blessed One, “Lord, who feeds on the consciousness-nutriment?”
“Not a valid question,” the Blessed One said. “I don’t say ‘feeds.’ If I were to say ‘feeds,’ then ‘Who feeds on the consciousness-nutriment?’ would be a valid question. But I don’t say that. When I don’t say that, the valid question is ‘Consciousness-nutriment for what?’ And the valid answer is, ‘Consciousness-nutriment for the production of future coming-into-being. When that has come into being and exists, then the six sense media. From the six sense media as a requisite condition comes contact.'”
“Lord, who makes contact?”
“Not a valid question,” the Blessed One said. “I don’t say ‘makes contact.’ If I were to say ‘makes contact,’ then ‘Who makes contact?’ would be a valid question. But I don’t say that. When I don’t say that, the valid question is ‘From what as a requisite condition comes contact?’ And the valid answer is, ‘From the six sense media as a requisite condition comes contact. From contact as a requisite condition comes feeling.'”
“Lord, who feels?”
“Not a valid question,” the Blessed One said. “I don’t say ‘feels.’ If I were to say ‘feels,’ then ‘Who feels?’ would be a valid question. But I don’t say that. When I don’t say that, the valid question is ‘From what as a requisite condition comes feeling?’ And the valid answer is, ‘From contact as a requisite condition comes feeling. From feeling as a requisite condition comes craving.'”
“Lord, who craves?”
“Not a valid question,” the Blessed One said. “I don’t say ‘craves.’ If I were to say ‘craves,’ then ‘Who craves?’ would be a valid question. But I don’t say that. When I don’t say that, the valid question is ‘From what as a requisite condition comes craving?’ And the valid answer is, ‘From feeling as a requisite condition comes craving. From craving as a requisite condition comes clinging/sustenance.'”
“Lord, who clings?”
“Not a valid question,” the Blessed One said. “I don’t say ‘clings.’ If I were to say ‘clings,’ then ‘Who clings?’ would be a valid question. But I don’t say that. When I don’t say that, the valid question is ‘From what as a requisite condition comes clinging?’ And the valid answer is, ‘From craving as a requisite condition comes clinging. From clinging as a requisite condition comes becoming. From becoming as a requisite condition comes birth. From birth as a requisite condition, then aging & death, sorrow, lamentation, pain, distress, & despair come into play. Such is the origination of this entire mass of stress & suffering.[1]
“Now from the remainderless fading & cessation of the six sense media[2] comes the cessation of contact. From the cessation of contact comes the cessation of feeling. From the cessation of feeling comes the cessation of craving. From the cessation of craving comes the cessation of clinging/sustenance. From the cessation of clinging/sustenance comes the cessation of becoming. From the cessation of becoming comes the cessation of birth. From the cessation of birth, then aging & death, sorrow, lamentation, pain, distress, & despair all cease. Such is the cessation of this entire mass of stress & suffering.”
Nguồn trích dẫn: SN 12.12 PTS: S ii 13 CDB i 541, Phagguna Sutta: To Phagguna, translated from the Pali by Thanissaro Bhikkhu
