Phần 21

Tích Sattubhastajātaka Liên Quan Đến Kiếp Hiện-Tại

Tích Sattubhastajātaka này, Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senaka tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama, tạo pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng trong thời quá khứ. Đến khi Đức-Phật Gotama đã xuất hiện trên thế gian, thì hậu kiếp của những nhân vật trong tích ấy liên quan đến kiếp hiện-tại như sau:

– Ông Bà-la-môn già hành khất, nay kiếp hiện-tại là Ngài Trưởng-lão Ānanda.

– Vị thiên-nam ở cội cây, nay kiếp hiện-tại là Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta.

– Những người trong tích, nay kiếp hiện-tại là tứ chúng: tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita, nay kiếp hiện-tại này là Đức-Phật Gotama.

Mười Pháp-Hạnh Ba-La-Mật

Tóm lược tích Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senaka, tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama đã tạo pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng, ngoài ra, còn các pháp-hạnh ba-la-mật khác là phụ cũng đồng thành tựu như sau:

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita thuyết pháp tế độ mọi người là bố-thí pháp, đó là pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita gìn giữ giới trong sạch trọn vẹn, đó là pháp-hạnh giữ-giới ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita có sự tinh-tấn thực-hành mọi thiện-pháp, đó là pháp-hạnh tinh-tấn ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita có đức nhẫn-nại trong mọi thiện-pháp, đó là pháp-hạnh nhẫn-nại ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita nói lời chân-thật, đó là pháp-hạnh chân-thật ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita phát-nguyện không thoái chí nản lòng tìm cho ra sự thật, đó là pháp-hạnh phát-nguyện ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita có tâm-từ mong sự lợi ích cho tất cả chúng-sinh, đó là pháp-hạnh tâm-từ ba-la-mật.

– Đức-Bồ-tát Pháp-sư Senakapaṇḍita có tâm trung dung không thiên vị đối với tất cả chúng-sinh, đó là pháp-hạnh tâm-xả ba-la-mật.

Đó là tám pháp-hạnh ba-la-mật phụ đồng thời thành tựu cùng với pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng ấy.

Nhận Xét Về Tích Đức-Bồ-Tát Pháp-Sư Senakapaṇḍita

Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng là 1 trong 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng cũng là 1 trong 30 pháp-hạnh ba-la-mật, mà Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác cần phải thực-hành cho được đầy đủ trọn vẹn, để trở thành Đức-Phật Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha).

Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc có ba bậc: bậc hạ, bậc trung, bậc thượng, mà mỗi bậc có vai trò trọng yếu để trở thành mỗi bậc Thánh A-ra-hán có ngôi vị khác nhau như sau:

* Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ

Đối với chư vị Bồ-tát thanh-văn-giác nào đã tạo đầy đủ trọn vẹn mười pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, sinh ra trong thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác xuất hiện trên thế gian, chư vị Bồ-tát thanh-văn-giác ấy đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật ấy, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, có pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ hỗ-trợ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, có khả năng trở thành bậc Thánh Nhập-lưu, hoặc bậc Thánh Nhất-lai, hoặc bậc Thánh Bất-lai, hoặc bậc Thánh A-ra-hán. 

Mỗi vị Bồ-tát thanh-văn-giác nào trở thành Thánh-nhân bậc nào là hoàn tòan do năng lực của pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ ấy và năm pháp-chủ (indriya): tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ, niệm-pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ của mỗi vị Bồ-tát thanh-văn-giác ấy.

Dù là bậc Thánh Nhập-lưu, hoặc bậc Thánh Nhất-lai, hoặc bậc Thánh Bất-lai, rồi chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

* Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc trung

Đối với chư vị Đức-Bồ-tát Độc-giác nào đã tạo đầy đủ trọn vẹn 20 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ và 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, rồi sinh ra làm hạng người nam tam-nhân trong thời-kỳ không có Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác xuất hiện trên thế gian, chư vị Đức-Bồ-tát Độc-giác xuất gia trở thành tu-sĩ, không thầy chỉ dạy, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, có pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc trung hỗ trợ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc bốn Thánh-đạo, bốn Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán gọi là Đức-Phật Độc-Giác có nhiều Đức-Phật trong cùng thời gian, nhưng chắc chắn mỗi Đức-Phật Độc-Giác tự mình chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy.

Chư Đức-Phật Độc-Giác không có khả năng chế định ra ngôn ngữ để thuyết-pháp tế độ chúng-sinh cùng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật được. Vì vậy, gọi là Đức-Phật Độc-Giác sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới. 

* Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng:

Đối với Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác nào đã tạo đầy đủ trọn vẹn 30 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ,10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung và 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng, rồi sinh ra làm hạng người nam tam-nhân trong thời-kỳ không có Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác xuất hiện trên thế gian, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác xuất gia trở thành tu-sĩ, không thầy chỉ dạy, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, có pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng hỗ-trợ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc bốn Thánh-đạo, bốn Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận mọi tham-ái, mọi phiền-não, đặc biệt diệt tận được mọi tiền-khiên-tật (vāsanā) không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán gọi là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị trong tòan khắp cõi-giới chúng-sinh.

Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác có khả năng chế định ra ngôn ngữ để thuyết-pháp tế độ chúng-sinh hiểu biết chánh-pháp của Đức-Phật, nhất là hiểu biết phương pháp thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu, hoặc bậc Thánh Nhất-lai, hoặc bậc Thánh Bất-lai, hoặc bậc Thánh A-ra-hán, đó là bốn bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy.

Cho nên, pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật có tầm quan trọng bậc nhất trong sự chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc bốn Thánh-đạo, bốn Thánh-quả và Niết-bàn trong giáo-pháp của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác như vậy.

(Xong phần pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng)