TRÍCH TRONG PHẬT HỌC TỰ ĐIỂN

Trai hựu tác thời: chữ trai là thời.

Trai thực thời thực giả: ăn chay là ăn đúng buổi vậy.

Trai giả vị bất quá trung thực: trai ấy nói: sự ăn không quá ngọ.

Chánh ngọ dĩ tiền sở tác chi thực sự giả: đúng ngọ về trước, nên ăn vậy.

Giới luật thượng: trong giới luật.

Ư thực phân thời phi thời: có chia về sự ăn, làm: thời và phi thời.

Chánh ngọ dĩ tiền vi chánh thời: đúng ngọ về trước là chánh thời.

Dĩ hậu vi phi thời: về sau là phi thời.

Thời giả nghi thực: chánh thời nên ăn.

Phi thời giả bất nghi thực: phi thời chẳng nên ăn.

Nhơn nhi thời trung chi thực vi trai thực: nhơn đó ăn trong thời là ăn chay (trai thực).

Tự điển viết: tự điển nói.

Trai giới giả, kỉnh giả: trai là giới vậy, kính vậy.

Thị thông ư nhứt thiết: ấy là nghĩa chung cả thảy.

Phạn danh ô bô sa tha: tiếng phạn kêu là uposatha.

Hựu viết bố tát: lại cũng nói rằng bồ-tát.

Thuyết thức giả, thanh tịnh chi nghĩa: ấy là nói rõ cái nghĩa thanh tịnh vậy.

Hậu chuyển viết trai viết thời: sau đổi: nói rằng: trai là thời.

Chánh chỉ bất quá trung trực chi pháp: chính, chỉ có phương pháp ăn không quá ngọ[20].

Thủ chi viết trì trai: vâng giữ như thế gọi là trì trai.

Thị vi trai chi bản nghĩa: ấy là nghĩa chính chữ trai.

Nhiên hậu hựu nhứt chuyển nhi vi bất vi nhục thực: nhưng sau lại, tóm quát cả, đổi là không nên ăn thịt.

Thử nhơn đại thừa giáo chi bản ý: đó là do cái bản ý đại thừa giáo.

Trí trọng cấm nhục thực: rất nặng về sự cấm ăn thịt.

Toại viết trì trai giả, cấm nhục thực giả: bèn gọi người trì trai rằng: (người) cấm ăn thịt vậy.

Tinh tấn vân giả, duy bất nhục thực chi sự giả: nói rằng: người tinh tấn, chỉ có sự không ăn thịt vậy.

‒ Dứt tác phẩm Lịch sử Phật pháp (Pl.2497-Dl.1954) ‒

 

 

[1] Triveda: Tàu âm: Tam-phệ-đà.

[2] Tàu âm là: A-xà-thế.

[3] Tàu âm là: A-xà-đà hoặc Ma-kiệt-đà.

[4] Tàu âm là: Thích ca.

[5] Tàu âm là: Ca-ty-la.

[6] Tàu âm là: Ty-xa-li.

[7] Tàu âm là Phật già gia.

[8] Tàu dịch là Lộc giã.

[9] Tàu dịch là Rừng Sa la.

[10] Kim thân tháp.

[11] Tàu âm là Ca Diếp.

[12] Tàu dịch là Kiến sơ Phật

[13] Tàu dịch là Cồ Đàm.

[14] Tàu âm 5 vị Phật như vầy: 1.Phật Câu lưu tôn, 2.Phật Câu na hàm mâu ni, 3.Phật Ca Diếp, 4.Phật Thích ca mâu ni, 5.Phật Di lặc.

 

[15] Giáo thọ.

[16] Xứ Cao Miên trước kia đã có theo Đại thừa, trở lại theo Tiểu thừa, lối Phật giáo được 1.800 năm.

[17] Đề bà đạt đa là vị tỳ khưu nghịch với Phật.

[18]  A xà thế là hoàng tử của đức vua Bimbisara (Tần bà xa).

[19] Ám chỉ rằng người gạt gẫm quần chúng, mong được lợi danh thế sự.

[20] Chỉ có phương pháp không ăn quá ngọ là đúng đắn.