Phần 18

Giảng-Giải 4 Loại Thiện-Nghiệp

1- Đại-thiện-nghiệp trong 8 đại-thiện-tâm

* Người thiện-trí có đại-thiện-tâm biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, nên tạo 10 đại-thiện-nghiệp bằng thân, bằng khẩu, bằng ý, và tạo 10 phước-thiện puññakriyāvatthu thuộc về đại-thiện-nghiệp phước-thiện.

* Đại-thiện-nghiệp có 10 loại:

Thân đại-thiện-nghiệp có 3 loại:

– Đại-thiện-nghiệp không sát-sinh.

– Đại-thiện-nghiệp không trộm-cắp.

– Đại-thiện-nghiệp không tà-dâm.

Khẩu đại-thiện-nghiệp có 4 loại:

– Đại-thiện-nghiệp không nói-dối, mà nói lời chân-thật.

– Đại-thiện-nghiệp không nói lời chia-rẽ, mà nói lời hoà thuận.

– Đại-thiện-nghiệp không nói lời thô-tục, mà nói lời hòa nhã.

– Đại-thiện-nghiệp không nói lời vô-ích, mà nói lời hữu ích.

Ý đại-thiện-nghiệp có 3 loại:

– Đại-thiện-nghiệp không tham lam của cải tài-sản của người khác.

– Đại-thiện-nghiệp không thù hận người khác, có tâm từ đối với mọi người.

– Đại-thiện-nghiệp có chánh-kiến hiểu biết đúng theo sự thật của các pháp.

* Mười phước-thiện puññakriyāvatthu

1- Phước-thiện bố-thí.

2- Phước-thiện giữ-giới.

3- Phước-thiện hành-thiền.

4- Phước-thiện cung-kính.

5- Phước-thiện hỗ-trợ mọi phước-thiện.

6- Phước-thiện hồi-hướng phần phước-thiện của mình.

7- Phước-thiện hoan-hỷ phần phước-thiện của người.

8- Phước-thiện nghe chánh-pháp.

9- Phước-thiện thuyết chánh-pháp.

10- Phước-thiện chánh-kiến hiểu biết đúng nghiệp là của riêng mình.

Đại-Thiện-Nghiệp Và Quả Của Đại-Thiện-Nghiệp

Đại-thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 8 đại-thiện-tâm có cơ-hội cho quả trong 2 thời-kỳ:

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.

Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Người thiện nào biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, đã tạo đại-thiện-nghiệp nào, sau khi người thiện ấy chết, đại-thiện-nghiệp ấy có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla), có 9 quả-tâm là 8 đại-quả-tâm và 1 suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp thuộc về thiện-quả vô-nhân-tâm gọi là 9 thiện-dục-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhi-citta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau trong 7 cõi thiện-dục-giới (cõi người và 6 cõi trời dục-giới).

Thiện-dục-giới tái-sinh-tâm có 9 quả-tâm là:

– 8 đại-quả-tâm có 2 loại tâm:

4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ.

4 đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ.

– 1 suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp thuộc về thiện-quả vô-nhân-tâm.

– Nếu 4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ làm phận sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người, thì thuộc về hạng người tam-nhân (tihetukapuggala), từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành hạng người tam-nhân vốn có trí-tuệ.

Nếu người tam-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-định, thì có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, chứng đắc 5 phép-thần-thông thế gian.

Nếu người tam-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, thì có khả năng dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh-nhân trong Phật-giáo.

Hoặc nếu 4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị thiên-nam hoặc vị thiên-nữ thì thuộc về hạng tam-nhân có hào quang sáng ngời, có nhiều oai lực trên cõi trời dục-giới ấy.

Nếu vị thiên-nam tam-nhân hoặc vị thiên-nữ tam-nhân có cơ hội đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, thì có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh-nhân trong Phật-giáo.

– Nếu 4 đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ làm phận sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người, thì thuộc về hạng người nhị-nhân (dvihetukapuggala), từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành hạng người nhị-nhân vốn không có trí-tuệ.

Nếu người nhị-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-định, thì không có khả năng chứng đắc bậc thiền sắc-giới nào cả.

Nếu người nhị-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, thì không có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế.

Hoặc nếu 4 đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị thiên-nam hoặc vị thiên-nữ thì thuộc về hạng nhị-nhân có hào quang kém, có ít oai lực trên cõi trời dục-giới ấy.

– Nếu 1 suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp thuộc về thiện-quả vô-nhân-tâm, làm phận sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người, thì thuộc về hạng người vô-nhân (ahetukapuggala) đui mù, câm điếc, tật nguyền, … từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành hạng người vô-nhân đui mù, câm điếc, tật nguyền, si mê, biết tầm thường trong cuộc sống.

Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại

Nếu quả-tâm nào trong 9 quả-tâm làm phận-sự tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) 1 sát-na-tâm trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) xong, liền tiếp theo trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại, chính quả-tâm ấy tiếp tục làm phận sự hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta) giữ gìn hộ trì kiếp người hoặc kiếp vị thiên-nam, vị thiên-nữ ấy cho đến hết tuổi thọ, rồi cũng chính quả-tâm ấy làm phận sự cuối cùng tử-tâm (cuticitta) chuyển-kiếp (chết) kết thúc kiếp người hoặc kiếp vị thiên-nam, vị thiên-nữ tại cõi thiện-giới ấy.

Trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại, đại-thiện-nghiệp trong 8 đại-thiện-tâm có cơ hội cho quả có 8 đại-quả-tâm và 8 thiện-quả vô-nhân-tâm tiếp xúc với các đối-tượng tốt đáng hài lòng trong kiếp người trong cõi người hoặc kiếp vị thiên-nam, vị thiên-nữ trong cõi trời dục-giới ấy.

Mười Ác-Nghiệp Với Mười Đại-Thiện-Nghiệp

Tìm hiểu sự thật hiển nhiên về 10 ác-nghiệp: 3 thân ác-nghiệp, 4 khẩu ác-nghiệp, 3 ý ác-nghiệp với 10 đại-thiện-nghiệp: 3 thân đại-thiện-nghiệp, 4 khẩu đại-thiện-nghiệp, 3 ý đại-thiện-nghiệp như sau.

* Ví dụ: người nào tạo ác-nghiệp sát-sinh, người ấy cần phải hội đủ 5 chi-pháp.

1- Chúng-sinh còn sinh-mạng.

2- Biết rõ chúng-sinh còn sinh-mạng.

3- Có ác-tâm nghĩ sẽ giết hại chúng-sinh ấy.

4- Cố gắng mọi cách giết hại chúng-sinh ấy.

5- Chúng-sinh ấy chết do sự cố gắng ấy.

Nếu người nào hội đủ 5 chi-pháp của ác-nghiệp sát-sinh, thì có thể gọi người ấy đã tạo ác-nghiệp sát-sinh.

Nếu người nào không hội đủ 5 chi-pháp của ác-nghiệp sát-sinh, thì không thể gọi người ấy đã tạo ác-nghiệp sát-sinh.

Ví dụ: người nào tạo đại-thiện-nghiệp không sát-sinh, người ấy có chánh-nghiệp tâm-sở, chánh-mạng tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm tránh xa sự sát-sinh, nghĩa là không sát hại chúng-sinh dù nhỏ dù lớn.

Thử hỏi: – Người ác tạo ác-nghiệp sát-sinh hợp đủ 5 chi-pháp của ác-nghiệp sát-sinh khó hay dễ? Còn người thiện có đại-thiện-tâm tạo đại-thiện-nghiệp không sát-sinh dễ hay khó?

Tương tự như vậy:

– Người ác tạo ác-nghiệp trộm-cắp hợp đủ 5 chi-pháp của ác-nghiệp trộm-cắp khó hay dễ? Còn người thiện có đại-thiện-tâm tạo đại-thiện-nghiệp không trộm-cắp dễ hay khó?

– Người ác tạo ác-nghiệp tà-dâm hợp đủ 4 chi-pháp của ác-nghiệp tà-dâm khó hay dễ? Còn người thiện có đại-thiện-tâm tạo đại-thiện-nghiệp không tà-dâm dễ hay khó? v.v…

Bậc thiện-trí có những câu trả lời xác đáng là người ác tạo 10 ác-nghiệp đó là điều rất khó khăn, không dễ dàng chút nào, mà không phải bất cứ ai cũng có khả năng tạo ác-nghiệp ấy được.

Sở dĩ người ác cố gắng tạo ác-nghiệp nào được là vì người ác không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi, có ác-tâm đen tối do năng lực của phiền-não sai khiến, nên dù khó khăn như thế nào, người ác cũng cố gắng tạo cho bằng được ác-nghiệp ấy, dù phải hy sinh sinh-mạng của mình.

Còn đối với người thiện biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, có đại-thiện-tâm tránh xa 10 ác-nghiệp đó là tạo 10 đại-thiện-nghiệp rất dễ dàng, không khó khăn chút nào, nên tất cả mọi người thiện đều có khả năng tạo 10 đại-thiện-nghiệp được cả.

Đó là sự thật hiển nhiên về 10 ác-nghiệp với 10 đại-thiện-nghiệp.

2- Sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 sắc-giới thiện-tâm

Sắc-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 5 sắc-giới thiện-tâm cho quả tương xứng với mỗi bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 5 sắc-giới quả-tâm gọi là sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau hoá-sinh làm vị phạm-thiên trên 15 tầng trời sắc-giới phạm-thiên (trừ tầng trời sắc-giới phạm-thiên Vô-tưởng-thiên (Asaññasattabhūmi), tuỳ theo năng lực của mỗi bậc thiền sắc-giới quả-tâm.

Sắc-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 5 sắc-giới thiện-tâm cho quả trong 2 thời-kỳ:

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Hành-giả nào là hạng người tam-nhân thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm.

Sau khi hành-giả ấy chết, chắc chắn chỉ có sắc-giới thiện-nghiệp trong đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm bậc cao có quyền ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên tột đỉnh Quãng-quả-thiên (Vehapphalabhūmi). Chư phạm-thiên trong tầng trời này có tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất.

Còn lại 4 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm bậc thấp đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không có cơ hội cho quả được nữa.

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại

Đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm nào làm phận-sự tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) 1 sát-na-tâm trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) xong, liền tiếp theo trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại, chính đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm ấy tiếp tục làm phận sự hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta) giữ gìn hộ trì kiếp vị phạm-thiên ấy cho đến hết tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất, rồi cũng chính đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm ấy làm phận sự cuối cùng tử-tâm (cuticitta) chuyển-kiếp (chết) kết thúc kiếp hiện-tại của vị sắc-giới phạm-thiên ấy.

* Trường-hợp đặc biệt, trước khi hành-giả nào chứng đắc đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm có tâm nhàm chán 4 danh-uẩn là (thọ-uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn, thức-uẩn), mà chỉ muốn có sắc-uẩn mà thôi.

Cho nên, sau khi hành-giả ấy chết, chắc chắn đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-nghiệp trong đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm ấy cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi-sandhikāla) có nhóm sắc-pháp gọi là jīvitanavakakalāpa: nhóm sắc-pháp có sắc-mạng-chủ thứ 9 làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên gọi là Vô-tưởng-thiên (Asaññasattabhūmi). Chư phạm-thiên trong tầng trời này có thân mà không có tâm, có tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất.

3- Vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 vô-sắc-giới thiện-tâm

Vô-sắc-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 4 vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả tương xứng với mỗi bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 4 vô-sắc-giới quả-tâm gọi là vô-sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tuỳ theo năng lực của mỗi bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm.

Vô-sắc-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 4 vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả trong 2 thời-kỳ:

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Hành-giả nào là hạng người tam-nhân thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm và 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm.

Sau khi hành-giả ấy chết, chắc chắn chỉ có vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-tâm bậc cao gọi là phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm bậc cao có quyền ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có đệ tứ thiền vô-sắc-giới quả-tâm gọi là phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm bậc cao gọi là vô-sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau hoá-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tột đỉnh Phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiên (Nevasaññānāsaññāyatana-bhūmi). Chư phạm-thiên trong tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên này có tâm mà không có thân, có tuổi thọ lâu nhất 84.000 đại-kiếp trái đất.

Còn lại 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm và 3 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm bậc thấp đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không có cơ hội cho quả được nữa.

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại

Đệ tứ thiền vô-sắc-giới quả-tâm bậc cao gọi là phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm bậc cao làm phận-sự tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) 1 sát-na-tâm trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) xong, liền tiếp theo trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại, chính phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm ấy tiếp tục làm phận sự hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta) giữ gìn hộ trì kiếp vị phạm-thiên ấy cho đến hết tuổi thọ 84.000 đại-kiếp trái đất, rồi cũng chính phi-tưởng-phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm ấy làm phận sự cuối cùng tử-tâm (cuticitta) chuyển-kiếp (chết) kết thúc kiếp hiện-tại của vị vô-sắc-giới phạm-thiên ấy.

4- Siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh-đạo-tâm

Siêu-tam-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 4 Thánh-đạo-tâm liền cho quả tương xứng với mỗi Thánh-đạo-tâm là 4 Thánh-quả-tâm trong cùng Thánh-đạo lộ-trình-tâm (Maggavīthicitta), không có thời gian chờ đợi (akālika), trở thành 4 bậc Thánh-nhân trong Phật-giáo.

Cho nên, siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh-đạo-tâm không cho quả tái-sinh kiếp sau, nhưng trái lại, siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh-đạo-tâm có khả năng làm giảm dần kiếp tái-sinh tuỳ theo năng lực của mỗi bậc Thánh-nhân.

Bốn Thánh-Đạo-Tâm – Bốn Thánh-Quả-Tâm

1-Nhập-lưu Thánh-đạo-tâm – Nhập-lưu Thánh-quả-tâm.

2- Nhất-lai Thánh-đạo-tâm – Nhất-lai Thánh-quả-tâm.

3- Bất-lai Thánh-đạo-tâm – Bất-lai Thánh-quả-tâm.

4- A-ra-hán Thánh-đạo-tâm – A-ra-hán Thánh-quả-tâm.

Bốn Bậc Thánh-Nhân

1- Bậc Thánh Nhập-lưu.

2- Bậc Thánh Nhất-lai.

3- Bậc Thánh Bất-lai.

4- Bậc Thánh A-ra-hán.

Chứng Đắc 4 Thánh-Đạo, 4 Thánh-Quả

1- Hành-giả nào là thiện-trí phàm-nhân thuộc về hạng người tam-nhân cũng là vị Bồ-tát thanh-văn-giác, đã từng tạo đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật trải qua vô số kiếp trong quá-khứ.

Kiếp hiện-tại, hành-giả ấy vốn có đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật và có 5 pháp-chủ (indriya): tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ, niệm-pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ, có duyên lành gần gũi thân cận chư bậc thiện-trí, lắng nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 2 loại phiền-não là tà-kiến (diṭṭhi) và hoài-nghi (vicikicchā), trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

2- Hành-giả là bậc Thánh Nhập-lưu tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc đến Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân (dosa) loại thô, trở thành bậc Thánh Nhất-lai.

3- Hành-giả là bậc Thánh Nhất-lai tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc đến Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân (dosa) loại vi-tế, trở thành bậc Thánh Bất-lai.

4- Hành-giả là bậc Thánh Bất-lai tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 7 loại phiền-não còn lại là tham (lobha), si (moha), ngã-mạn (māna), buồn-chán (thīna), phóng-tâm (uddhacca), không biết hổ-thẹn tội-lỗi (ahirika) không biết ghê-sợ tội-lỗi (anottappa) không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cao thượng.

Bốn Bậc Thánh-Nhân Trong Phật-Giáo

– Bậc Thánh Nhập-lưu vĩnh viễn không còn tái-sinh trong cõi ác-giới, chỉ còn tái-sinh kiếp sau trong 7 cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, nhiều nhất 7 kiếp nữa mà thôi.

Đến kiếp thứ 7, bậc Thánh Nhập-lưu chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

– Bậc Thánh Nhất-lai chỉ còn tái-sinh kiếp sau 1 kiếp duy nhất trong cõi thiện-dục-giới nữa mà thôi.

Trong kiếp ấy, bậc Thánh Nhất-lai chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

– Bậc Thánh Bất-lai không tái-sinh trở lại cõi dục-giới nữa, mà chỉ còn tái-sinh kiếp sau hoá-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên mà thôi.

Bậc Thánh Bất-lai chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

– Bậc Thánh A-ra-hán ngay kiếp hiện-tại sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Nếu các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, cố gắng học hỏi nghiên cứu hiểu biết về mọi ác-nghiệp và quả của ác-nghiệp, mọi thiện-nghiệp và quả của thiện-nghiệp thì các hàng thanh-văn đệ-tử ấy biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, nên không dám tạo ác-nghiệp, mà cố gắng tạo mọi thiện-nghiệp tuỳ theo khả năng của mình, nhất là cố gắng tinh-tấn tạo, bồi bổ các pháp-hạnh ba-la-mật cho sớm được đầy đủ, làm nhân-duyên hỗ trợ cho pháp-hành thiền-tuệ, để mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, mong giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài. Đó là ý nguyện cứu cánh cao cả của mỗi người thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật.

(Xong pháp-hạnh phát-nguyện ba-la-mật bậc thượng)