PHẬT-GIÁO (BUDDHASĀSANA)

Phật-giáo là lời giáo huấn của Đức-Phật, từ khi trở thành Đức-Phật Chánh Đẳng Giác có danh hiệu là Đức- Phật Gotama vào ngày rằm tháng tư (âm-lịch) tại cội Đại-Bồ-đề trong khu rừng Uruvelā, khi Đức-Phật Gotama tròn đúng 35 tuổi, cho đến ngày rằm tháng tư (âm-lịch) trước khi Đức-Phật Gotama tịch diệt Niết-bàn tại khu rừng Kusinārā, Đức-Phật tròn đúng 80 tuổi.

Đức-Phật Gotama thuyết-pháp tế độ chúng-sinh suốt 45 năm. Tất cả lời giáo huấn của Đức-Phật gọi là Phật- giáo. Phật-giáo có 3 phần chính:

1- Pháp-học Phật-giáo (Pariyattisāsana).

2- Pháp-hành Phật-giáo (Paṭipattisāsana).

3- Pháp-thành Phật-giáo (Paṭivedhasāsana).

Các hàng thanh-văn đệ-tử học pháp-học Phật-giáo hiểu biết đúng đắn làm nền tảng căn bản cho pháp-hành Phật-giáo, khi hành-giả thực-hành pháp-hành Phật- giáo đúng đắn dẫn đến chứng đắc pháp-thành Phật-giáo đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, gọi là 9 pháp-siêu-tam-giới (navalokuttaradhamma).

Pháp-Học Phật-Giáo (Pariyattisāsana)

Pháp-học Phật-giáo là gì?

Trong Chú-giải Chi-bộ-kinh định nghĩa:

“Pariyattī’ti tepiṭakaṃ Buddhavacanaṃ sāṭṭhakathā Pāḷi.” 

Pháp-học Phật-giáo là Phật-ngôn Tam-tạng Pāḷi cùng Chú-giải Pāḷi.

Tiếng Pāḷi là ngôn ngữ chung của Chư Phật trong quá khứ, Đức-Phật hiện-tại và Chư Phật vị-lai.

Pāḷibhāsā vốn là ngôn ngữ của người dân Magadha mà Đức-Phật sử dụng làm ngôn ngữ thuyết-pháp tế độ chúng-sinh, để hiểu biết pháp-học chánh-pháp (pariyatti saddhamma), rồi thực-hành pháp-hành chánh-pháp (paṭipatti saddhamma) dẫn đến chứng đắc pháp-thành chánh-pháp (paṭivedha saddhamma) đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong 3 giới 4 loài.

Cho nên, ngôn ngữ này gọi là ngôn ngữ Pāḷibhāsā.

Pháp-học Phật-giáo gồm tất cả những lời giáo huấn, những điều chế định của Đức-Phật trong suốt 45 năm kể từ khi trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác có danh hiệu là Đức-Phật Gotama cho đến trước khi Đức-Phật Gotama tịch diệt Niết-bàn, được ghi chép đầy đủ trọn vẹn trong Tam-tạng Pāḷi (Tipiṭakapāḷi) và Chú-giải Pāḷi (Aṭṭhakathāpāḷi).

Trong Tam-tạng Pāḷi (Tipiṭakapāḷi) không chỉ có những lời giáo huấn của Đức-Phật, mà còn có những lời của các hàng thanh-văn đệ-tử, chư-thiên, chư phạm- thiên, … được Đức-Phật nhắc lại hoặc xác nhận cũng xem như là Phật-giáo.

Và Chú-giải Pāḷi (Aṭṭhakathāpāḷi) là lời giảng-giải những pháp khó hiểu trong Tam-tạng Pāḷi, khi thì Đức- Phật giảng giải rải rác gọi là pakiṇṇakadesanā: Đức- Phật thuyết giảng, giải thích rõ mỗi điều riêng rẽ trong Tam-tạng Pāḷi, khi thì chư Thánh A-ra-hán giảng giải.

Những lời giảng giải ấy được gom lại gọi là bộ Chú- giải Pāḷi (Aṭṭhakathāpāḷi). Tam-tạng Pāḷi (Tipiṭakapāḷi) và  Chú-giải  Pāḷi  (Aṭṭhakathāpāḷi)  thuộc  về  Pháp-học Phật-giáo.

Pháp-học là nền tảng căn bản của Phật-giáo, nếu không có pháp-học Phật-giáo thì chắc chắn không có pháp-hành Phật-giáo và pháp-thành Phật-giáo, không có giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Nếu có pháp-học Phật-giáo đúng đắn thì dẫn đến phần thực-hành pháp-hành Phật-giáo đúng đắn.

Nếu có thực-hành pháp-hành Phật-giáo đúng đắn thì có quả là pháp-thành Phật-giáo, đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Pháp Vị-Giải-Thoát (Vimuttirasa)

Phật-giáo có một vị duy nhất là vị giải thoát như Đức- Phật đã dạy:

Seyyathāpi Pahārāda, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso. Evamevaṃ kho Pahārāda, yaṃ dhamma- vinayo ekaraso vimuttiraso.

Ayampi Pahārāda, yaṃ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso …(1)

–   Này Pahārāda! Đại-dương chỉ có một vị duy nhất là “vị mặn”.

–   Này Pahārāda! Cũng như vậy, pháp và luật này chỉ có một vị duy nhất là “vị-giải-thoát”.

–   Này Pahārāda! Pháp và luật này chỉ có một vị duy nhất là “vị-giải-thoát”.

Phân Loại Toàn Giáo Pháp Của Đức-Phật

Phật-Ngôn (Buddhavacana)

Toàn giáo pháp của Đức-Phật, Phật-ngôn chia ra làm 3 thời-kỳ:

*   Phật-ngôn đầu tiên (Paṭhama Buddhavacana).

*   Phật-ngôn thời-kỳ giữa (Majjhima Buddhavacana).

*   Phật-ngôn cuối cùng (Pacchima Buddhavacana).

*   Phật-ngôn đầu tiên là gì?

Đức-Bồ-tát Siddhattha khi trở thành Đức-Phật- Chánh-Đẳng-Giác có danh hiệu là Đức-Phật Gotama, tại cội Đại-Bồ-đề trong khu rừng Uruvelā, vào ngày rằm tháng tư (âm-lịch), Đức-Phật Gotama tròn 35 tuổi. Đức- Phật an hưởng vị-giải-thoát suốt 7 tuần lễ gồm 49 ngày.

Khi ấy, Đức-Thế-Tôn tự thuyết 2 bài kệ ở trong tâm:

153-   Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ.

Gahakāraṃ gavesanto, dukkhājāti punappunaṃ.

154-   Gahakāraka! diṭṭho’si, puna gehaṃ na kāhasi.

Sabbā te phāsukā bhaggā, gahakūṭaṃ visaṅkhataṃ.

Visaṅkhāragataṃ cittaṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā.(1)

153-   Này tham-ái! Người thợ xây nhà “thân”,

Như-Lai cố tìm ngươi mà chưa gặp.

Nên tử sinh luân-hồi vô số kiếp,

Tái-sinh mãi trong tam-giới là khổ.

154-    Này tham-ái! Người thợ xây nhà “thân”,

 Bây giờ Như-Lai đã gặp ngươi rồi!

 Tất cả sườn nhà, “phiền-não” của ngươi,

 Như-Lai đã hủy hoại sạch cả rồi.

 Đỉnh nhà “vô minh” cũng bị tiêu diệt,

 Ngươi không còn xây nhà Như-Lai nữa.

 Tâm Như-Lai đã chứng ngộ Niết-bàn,

 Diệt tận tất cả mọi tham-ái,(1)

 Như-Lai đã chứng đắc A-ra-hán.

Hai bài kệ này, Đức-Phật Gotama tự thuyết ở trong tâm tại cội Đại-Bồ-đề là Phật-ngôn đầu tiên của Đức- Phật (Paṭhama Buddhavacana).

* Phật-ngôn cuối cùng là gì?

Đức-Phật Gotama du hành thuyết pháp tế độ cho chúng-sinh có duyên lành nên tế độ, khắp mọi nơi, từ cõi người đến cõi trời dục-giới, cõi trời sắc-giới (không có cõi trời vô-sắc-giới, bởi vì chư phạm-thiên cõi này không có sắc-uẩn nên không có lỗ tai để lắng nghe chánh-pháp), suốt 45 năm ròng rã ngày đêm.

Đến ngày rằm tháng tư (âm lịch) Đức-Phật Gotama ngự đến khu rừng Kusinārā, tịch diệt Niết-bàn. Đức- Phật Gotama tròn 80 tuổi.

Trước giờ tịch diệt Niết-bàn, vào canh chót, Đức-Phật Gotama nhắc nhở khuyên dạy các hàng đệ tử đứng đầu là tỳ-khưu rằng:

“Handa dāni bhikkhave āmantayāmi vo.

Vayadhammā saṅkhārā, appamādena sampādetha.”(2)

–   Này chư tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cận-sự-nam, cận-sự- nữ!

Bây giờ Như-Lai nhắc nhở khuyên dạy các con lần cuối cùng rằng:

“Tất cả các pháp hữu-vi có trạng-thái diệt là thường, các con hãy nên cố gắng tinh-tấn hoàn thành mọi phận sự tứ Thánh-đế, bằng pháp không dể duôi (chánh-niệm), thực-hành pháp-hành tứ niệm-xứ.”

Đó là Phật-ngôn cuối cùng của Đức-Phật (Pacchima Buddhavacana).

Thật vậy, Đức-Phật khuyên dạy chấm dứt câu chót: “appamādena sampādetha.” từ đó, không còn dạy một lời nào nữa.

Đức-Phật nhập các bậc thiền sắc-giới và các bậc thiền vô-sắc-giới thuận và nghịch, rồi cuối cùng Đức-Phật tịch diệt Niết-bàn tại khu rừng Kusinārā, gọi là Ngũ-uẩn Niết-bàn (khandhaparinibbāna) diệt ngũ-uẩn rồi, không còn tái-sinh kiếp nào nữa, hoàn toàn giải thoát khỏi khổ sinh là giải thoát mọi cảnh khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

* Phật-ngôn thời-kỳ giữa là gì?

Ngoại trừ hai câu kệ Phật-ngôn đầu tiên và câu kệ Phật-ngôn cuối cùng của Đức-Phật ra, còn lại tất cả những lời giáo huấn, điều răn dạy của Đức-Phật trong suốt 45 năm là Phật-ngôn thời-kỳ giữa của Đức-Phật (Majjhima Buddhavacana)

Pháp Và Luật (Dhammavinaya)

Toàn giáo-pháp của Đức-Phật phân ra làm hai loại:

* Pháp (Dhamma) gồm có Tạng Kinh Pāḷi và Tạng Vi-Diệu-Pháp Pāḷi .

* Luật (Vinaya) là Tạng Luật Pāḷi.

Trong bài kinh Mahāparinibbānasutta: Đại-Niết-bàn, trước khi tịch diệt Niết-bàn, Đức-Phật dạy Ngài Trưởng- lão Ānanda rằng:

“Yo vo Ānanda, mayā dhammo ca vinayo ca desito paññato, so vo mamaccayena satthā.”(1)

– Này Ānanda! Pháp mà Như-Lai đã thuyết, Luật mà Như-Lai đã chế định, sau khi Như-Lai đã tịch diệt Niết- bàn rồi, Pháp và Luật ấy là Đức Tôn-Sư của các con.

Theo Chú-giải kinh Đại-Niết-bàn ấy giảng giải rằng:

*  Dhamma: Pháp có nghĩa là Tạng Kinh Pāḷi và Tạng Vi-Diệu-Pháp Pāḷi.

*  Vinaya: Luật có nghĩa là Tạng Luật Pāḷi.

Tīṇi piṭakāni pañca nikāyā navaṅgāni caturasīti dhammakkhandhasahassāni.

Tất cả Pháp và Luật phân chia thành Tam-Tạng Pāḷi, Ngũ-bộ Pāḷi, cửu-phần Pāḷi, 84.000 Pháp-môn Pāḷi.

–   Tạng Luật Pāḷi : Gồm có 21.000 pháp-môn.

–   Tạng Kinh Pāḷi    : Gồm có 21.000 pháp-môn.

–   Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi: Gồm có 42.000 pháp-môn. Đức-Phật còn giảng giải rằng:

“Iti imāni caturāsiti dhammakkhandhasahassāni tiṭṭhanti, ahaṃ ekova parinibbāyāmi. Ahañca kho dāni ekova ovadāmi anusāsāmi, mayi parinibbute imāni caturāsiti dhammakkhandhasahassāni tumhe ovadissanti amusāsissanti.”(1)

(Như vậy, 84.000 Pháp-môn này tồn tại, chỉ có một mình Như-Lai tịch diệt Niết-bàn. Thật vậy, bây giờ chỉ có một mình Như-Lai giáo huấn các con, theo dạy dỗ các con. Sau khi Như-Lai tịch diệt Niết-bàn rồi, thì có 84.00 pháp môn ấy là “Đức Tôn Sư” sẽ giáo huấn các con, theo dạy dỗ các con).

Trên đây là đoạn Chú-giải mà chính Đức-Phật đã giảng giải, chỉ dạy cho các hàng thanh-văn đệ-tử nên hiểu biết rõ rằng:

“Sau khi Đức-Phật đã tịch diệt Niết-bàn rồi, không phải không còn Đức Tôn-Sư, mà khi ấy, 84.000 pháp- môn chính là Đức Tôn-Sư sẽ giáo huấn, sẽ theo dạy dỗ các hàng thanh-văn đệ-tử.”

 

 

TẢI MOBILE APP PHẬT GIÁO THERAVĀDA ĐỂ XEM THÊM NHIỀU THÔNG TIN HỮU ÍCH (ANDROID & IOS)

Các bài viết trong sách

Dhamma Paññā

BQT trang Theravāda cố gắng sưu tầm thông tin tài liệu Dhamma trợ duyên quý độc giả tìm hiểu về Dhamma - Giáo Pháp Bậc Giác Ngộ thuyết giảng suốt 45 năm sau khi Ngài chứng đắc trở thành Đức Phật Chánh Đẳng Chánh Giác vào đêm Rằm tháng 4, tìm hiểu thêm phương pháp thực hành thiền Anapana, thiền Vipassana qua các tài liệu, bài giảng, pháp thoại từ các Thiền Sư, các Bậc Trưởng Lão, Bậc Thiện Trí.

Trả lời

Từ điển
Youtube
Live Stream
Tải app