Chương 14: 8 Thiện-Quả Vô-Nhân-Tâm

1- Nhãn-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, thấy đối-tượng sắc tốt đáng hài lòng.

2- Nhĩ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, nghe đối-tượng thanh hay đáng hài lòng.

3- Tỷ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, ngửi đối-tượng hương thơm đáng hài lòng.

4- Thiệt-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, nếm đối-tượng vị ngon đáng hài lòng.

5- Thân-thức-tâm đồng sinh với thọ lạc là quả của đại-thiện-nghiệp, xúc-giác đối-tượng xúc tốt đáng hài lòng.

6- Tiếp-nhận-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, tiếp nhận 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.

7- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, suy xét 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.

8- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ hỷ là quả của đại-thiện-nghiệp, suy xét 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.

Đó là 8 thiện-quả vô-nhân-tâm là quả-tâm của đại-thiện-nghiệp tiếp xúc biết các đối-tượng tốt đáng hài lòng, tâm an-lạc đối với loài người hoặc vị thiên-nam, vị thiên-nữ trong 6 cõi trời dục-giới.

2-   Sắc-Giới Thiện-Nghiệp

Sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 sắc-giới thiện- tâm.

Hành-giả là hạng người tam-nhân có giới trong sạch và trọn vẹn, nương nhờ nơi giới, thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm.

Sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 sắc-giới thiện- tâm chắc chắn cho quả trong 2 thời-kỳ:

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.

– Thời-Kỳ Tái-Sinh Kiếp Sau (paṭisandhikāla)

Trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi- kāla), 5 sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 sắc-giới thiện-tâm cho quả tương xứng có 5 sắc-giới quả-tâm gọi là 5 sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭi- sandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hoá-sinh làm vị phạm-thiên trên 15 tầng trời trên cõi sắc-giới phạm-thiên tương xứng với mỗi sắc-giới quả-tâm.

Hành-giả nào là hạng phàm-nhân và 2 bậc Thánh-nhân: bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng chứng đắc từ đệ nhất thiền sắc-giới thiện- tâm, đệ nhị thiền sắc-giới thiện-tâm, đệ tam thiền sắc-giới thiện-tâm,đệ tứ thiền sắc-giới thiện- tâm, cho đến đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm, chứng đắc đủ 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm.

Nếu giữ gìn đủ 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm ấy cho đến lúc lâm chung, sau khi hành-giả ấy chết, thì chỉ có sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền sắc-giới thiện-tâm cao nhất đó là đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm có quyền ưu tiên cho quả là đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là sắc- giới  tái-sinh-tâm  (paṭisandhicitta)  làm  phận  sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hóa sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới Vehapphalā: Quảng-quả- thiên tột đỉnh trong cõi trời sắc-giới phạm-thiên mà thôi. Vị phạm thiên ấy có tuổi thọ 500 đại- kiếp trái đất.

Còn trường hợp đặc biệt, nếu hành-giả nào là hạng tam-nhân phàm-nhân có khả năng đã chứng đắc đến đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm mà có tâm nhàm chán trong 4 danh-uẩn là thọ- uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn, thức-uẩn, chỉ thích có 1 sắc-uẩn mà thôi, thì sau khi hành-giả ấy chết, sắc-giới thiện-nghiệp trong đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm không cho quả là đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm mà cho quả là nhóm sắc- pháp gọi là jīvitanavakakalāpa làm phận sự tái- sinh kiếp kế-tiếp hoá-sinh làm vị phạm-thiên với 1 trong 3 oai nghi: oai-nghi ngồi hoặc oai-nghi đứng hoặc oai-nghi nằm trên tầng trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên. Vị phạm-thiên ấy chỉ có thân là sắc-uẩn mà thôi, không có tâm nghĩa là không có 4 danh-uẩn là thọ-uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn, thức-uẩn. Vị phạm-thiên ấy có tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất.

Còn sắc-giới thiện-nghiệp bậc thấp trong đệ nhất thiền sắc-giới thiện-tâm, đệ nhị thiền sắc- giới thiện-tâm, đệ tam thiền sắc-giới thiện-tâm, đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn có cơ-hội cho quả tái-sinh kiếp kế-tiếp được nữa.

– Thời-Kỳ Sau Khi Đã Tái-Sinh (pavattikāla) Kiếp Hiện-Tại

Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại của vị phạm-thiên ấy, sắc-giới quả-tâm nào gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh (paṭisandhikicca) kiếp kế-tiếp 1 sát-na-tâm xong, rồi chính sắc-giới quả-tâm ấy trở thành hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta): tiếp tục làm phận sự hộ-kiếp (bhavaṅgakicca), giữ gìn hộ trì kiếp vị phạm-thiên ấy cho đến khi hết tuổi thọ tại tầng trời cõi trời sắc-giới phạm-thiên ấy, và cuối cùng cũng chính sắc-giới quả-tâm ấy trở thành tử-tâm (cuticitta) làm phận sự chuyển kiếp (chết) (cutikicca) kết thúc kiếp vị phạm-thiên tại tầng trời sắc-giới phạm-thiên ấy.

3-   Vô-Sắc-Giới Thiện-Nghiệp

Vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 vô-sắc-giới thiện-tâm.

Hành-giả là hạng người tam-nhân có giới trong sạch và trọn vẹn, nương nhờ nơi giới, thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm xong, rồi tiếp tục chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm.

Vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 vô-sắc-giới thiện-tâm chắc chắn cho quả trong 2 thời kỳ:

– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.

– Thời-Kỳ Tái-Sinh Kiếp Sau (paṭisandhikāla)

Trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi- kāla), 4 vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả tương xứng có 4 vô- sắc-giới quả-tâm gọi là 4 vô-sắc-giới tái-sinh- tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp kế-tiếp hoá-sinh làm vị phạm-thiên trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên tương xứng với mỗi vô-sắc-giới quả-tâm.

Hành-giả nào là hạng phàm-nhân và 2 bậc Thánh-nhân: bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng chứng đắc từ đệ nhất thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Không-vô-biên-xứ-thiền thiện- tâm, đệ nhị thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm, đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm, đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Phi-tưởng phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm, chứng đắc đủ 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm.

Nếu giữ gìn đủ 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện- tâm ấy đến lúc lâm chung, sau khi hành-giả ấy chết, thì chỉ có vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cao nhất đó là đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Phi- tưởng phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-tâm có quyền ưu tiên cho quả là đệ tứ thiền vô-sắc-giới quả- tâm gọi là Phi-tưởng phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm gọi là vô-sắc-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta)  làm  phận  sự  tái-sinh  kiếp  kế-tiếp hóa sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời vô- sắc-giới tột đỉnh gọi là Phi-tưởng phi-phi- tưởng-xứ-thiên mà thôi. Vị phạm thiên ấy có tuổi thọ 84 000 đại-kiếp trái đất lâu dài nhất trong tam-giới.

Còn vô-sắc-giới thiện nghiệp bậc thấp trong đệ nhất thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Không-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm, đệ nhị thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là Thức-vô-biên-xứ- thiền thiện-tâm, đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện- tâm gọi là Vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn có cơ hội cho quả tái-sinh kiếp kế- tiếp được nữa. 

2- Thời-Kỳ Sau Khi Đã Tái-Sinh (pavattikāla) Kiếp Hiện-Tại

Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại của vị phạm-thiên ấy, vô-sắc-giới quả- tâm nào gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) 1 sát-na-tâm xong, rồi chính vô-sắc-giới quả- tâm ấy trở thành hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta) tiếp tục làm phận sự hộ-kiếp (bhavaṅgakicca), giữ gìn hộ trì kiếp vị phạm-thiên ấy cho đến khi hết tuổi thọ tại tầng trời cõi trời vô-sắc-giới phạm-thiên ấy, và cuối cùng cũng chính vô-sắc-giới quả-tâm ấy trở thành tử-tâm (cuticitta) làm phận sự chuyển kiếp (chết) (cutikicca) kết thúc kiếp vị phạm-thiên tại tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên ấy.

Thiện-nghiệp trong tam-giới là 8 dục-giới thiện-nghiệp, 5 sắc-giới thiện-nghiệp, 4 vô-sắc- giới thiện-nghiệp chỉ cho quả tái-sinh kiếp sau luẩn quẩn trong 7 cõi thiện-dục-giới, 16 tầng trời sắc-giới phạm-thiên, 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên trong vòng tử sinh luân-hồi trong ba giới mà thôi.

4-   Siêu-Tam-Giới Thiện-Nghiệp

Siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh- đạo-tâm.

1- Hành-giả thiện-trí phàm-nhân thuộc về hạng người tam-nhân có giới trong sạch và trọn vẹn, nương nhờ nơi giới, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, có khả năng dẫn đến chứng ngộ chân- lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 2 loại   phiền-não   là   tà-kiến   (diṭṭhi),   hoài-nghi (vicikicchā), trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

2- Hành-giả là bậc Thánh Nhập-lưu tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân (dosa) loại thô, trở thành bậc Thánh Nhất-lai.

3- Hành-giả là bậc Thánh Nhất-lai tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân (dosa) loại vi- tế, trở thành bậc Thánh Bất-lai.

4- Hành-giả là bậc Thánh Bất-lai tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 7 loại phiền-não còn lại là tham (lobha), si (moha) ngã-mạn (māna), buồn-chán (thīna), phóng-tâm (uddhacca), không biết hổ- thẹn tội-lỗi (ahirika), không biết ghê-sợ tội-lỗi (anottappa) không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

Theo định luật nghiệp và quả của nghiệp thì  4 siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh-đạo- tâm, sau khi mỗi Thánh-đạo-tâm nào sinh rồi diệt tiếp theo liền Thánh-quả-tâm ấy sinh trong cùng mỗi Thánh-đạo lộ-trình-tâm ấy. Cho nên,  4 Thánh-đạo-tâm liền cho quả là 4 Thánh-quả- tâm tương xứng không có thời gian chờ đợi gọi là akālikadhamma.

Như vậy, 4 siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 Thánh-đạo-tâm không cho quả tái-sinh kiếp sau, mà trái lại có khả năng đặc biệt làm giảm kiếp tái- sinh kiếp sau theo mỗi bậc Thánh-nhân như sau:

–   Bậc Thánh Nhập-lưu vĩnh viễn không còn tái-sinh kiếp sau trong 4 cõi ác-giới nữa, mà chỉ còn tái-sinh kiếp sau trong 7 cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, nhiều nhất 7 kiếp nữa mà thôi.

Đến kiếp thứ 7, bậc Thánh Nhập-lưu chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

–   Bậc Thánh Nhất-lai chỉ còn tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-dục-giới 1 kiếp nữa mà thôi.

Ngay trong kiếp ấy, bậc Thánh Nhất-lai chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

–   Bậc Thánh Bất-lai không còn tái-sinh kiếp sau trở lại cõi dục-giới, mà chỉ còn tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên mà thôi, chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi tịch diệt Niết- bàn tại tầng trời sắc-giới phạm-thiên ấy, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

–   Bậc Thánh A-ra-hán ngay trong kiếp hiện- tại chắc chắn sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Nghiệp và quả của nghiệp rất là công bình, không hề thiên vị một ai cả.