Đọc Hiểu Pali – Bài Học Số 06 – Tỳ Khưu Thiện Hảo (bhikkhu Vāyāma)

BÀI HỌC SỐ 6

Thứ Năm, 03-09-2020

Sửa bài tập số 5 

1. Bhagavā paṭhamaṃ vassaṃ Bārāṇasiyaṃ Isipatanārāme viharati. (Thế Tôn trú hạ thứ nhất tại khu vườn Isipatana (gần thành) Bārāṇasī.)
2. Gacchantesu dasasu purisesu sattamo vāṇijo hoti. (Trong số mười người đàn ông đang đi, thì người thứ bảy là thương nhân.)
3. Yo dhammaṃ passati so buddhaṃ passati. (Ai thấy Pháp, người ấy thấy Phật.)
4. Ko mayhaṃ imaṃ dhanaṃ gaṇhati? (Ai lấy tài sản này của tôi?)
5. Balavantā kāḷā goṇā uccesu girīsi āhiṇḍanti. (Con bò đực đen lực lưỡng đi lanh quanh trên núi cao.)
6. Sāvatthiyaṃ viharanto Bhagavā devānaṃ manussānañca dhammaṃ deseti. (Thế Tôn thuyết Pháp đến chư Thiên và nhân loại khi đang trú tại Sāvatthī.) 
7. Vanamhā dārūni āharantī kaññā udakaṃ pivamānā ekasmiṃ pāsāṇe nisīdati. (Cô gái ngồi uống nước trên một tảng đá khi đang mang củi từ rừng về.)
8. Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmanteti. (Khi ấy Thế Tôn gọi các tỳ-khưu.) pi=api
9. So phalino rukkhassa āmaṃ phalaṃ chindati, tassa rasaṃ na jānāti, tena tassa bījaṃ pi vinassati. (Hắn bứt trái cây còn sống của cái cây sai quả, nên không biết được hương vị của nó, do đó cũng huỷ hoại đi hạt giống của nó.)
10. Paribbājako Bhagavatā saddhiṃ sammodati. (Vị du sĩ chào hỏi với Thế Tôn.)

TÍNH TỪ – guṇanāma (tiếp theo)

* Quá Khứ Phân Từ (qkpt.): là từ chuyển hoá được tạo nên từ ngữ căn hoặc động từ cơ bản + hậu tố ‘ta, tavantu, tāvī, na’ và thường được dịch là “đã”. Trong đó, hậu tố ‘tavantu và tāvī’ rất ít được dùng, chỉ có ‘ta và na’ là thường xuyên. Ví dụ: Buddhena desitaṃ dhammaṃ uggaṇhāma. (Chúng tôi học Pháp mà đã được Phật thuyết/ Chúng tôi học Pháp do Phật đã thuyết.)

Cách thành lập:

(1) +ta

– Động từ cơ bản+(i được thêm vào, xoá nguyên âm cuối của động từ cơ bản)+ta: (√bhuj) bhuñja+(i)+ta = bhuñjita (đã ăn)

– Ngữ căn+ta: √pad+ta = patta (đã đạt đến); √ci+ta = cita (đã thâu nhặt)

+ Ngữ căn đa âm: ‘c, j, d, p’+ta = bị đồng hoá thành ‘tta’ như bhutta (đã ăn – √bhuj), mutta (đã giải thoát – √muc),…

‘m, n, r’+ta = ‘m, n, r’ bị xoá bỏ như gata (đã đi – √gam+ta), hata (đã giết – √han), mata (đã suy nghĩ – √man),…

‘c, ch, j, jh’+ta = kk, kkh, gg, ggh như bhagga (đã phân tán – √bhaj),…

‘p, ph, b, bh’+ta = tt, tth, dd, ddh như laddha (đã nhận được – √labh),…

‘s’+ta = ttha, ṭṭha như kattha (đã cày), haṭṭha (đã cười)

‘m’+ta = nt như khanta (đã chịu đựng)…

(2) +na

– Ngữ căn (kết thúc với ‘d, n’)+na: √bhid+na = bhinna (đã bể), √chin+ta = chinna (đã chặt/cắt)

√kir+na = kiṇṇa (đã rắt/tung)

Lưu ý: 

Nếu ngữ căn hoặc động từ cơ bản là nội động từ thì qkpt. là năng động như: √bhū+ta = bhūta (đã là). Qkpt. năng động cũng được tạo nên bằng cách thêm ‘-vant, -mant, -āvin’ (xem Tính từ sở hữu). Nó hoà hợp với chủ từ/ngữ về tính-số-cách như: rukkho patito (hoti) (cây ngã) patati = pat+(i)+ta = patita 

Nếu ngữ căn hoặc động từ cơ bản là ngoại động từ thì qkpt. là bị động như: √han+ta = hata (đã giết), dese+i+ta = desita (đã thuyết). Nó hoà hợp với túc từ/vị ngữ về tính-cách-số như: migo diṭṭho purisena (hoti) (con nai bị nam nhân thấy) 

Một số ví dụ về qkpt.

Āgacchati = ā+√gam+ta = āgata (đã đến) 

Āneti = ā+√nī+ta = ānīta (đã mang/đem lại)

Apagacchati = apa+√gam+ta = apagata (đã đi mất)

Bandhati = √bad+ta = baddha, bandhita (đã trói/cột)

Bhavati = √bhū+ta = bhūta (đã là/trở thành)

Bhindati = √bhid+na = bhinna, bhindita (đã bể)

Bhuñjati = √bhuj+ta = bhutta, bhuñjita (đã ăn)

Carati = √car+na = ciṇṇa, carita (đã đi dạo/thực hành)

Chādeti = √chād+na = channa, chādita (đã che đậy)

Chindati = √chid+na = chinna, chindita (đã chặt/cắt)

dahati = √dah+ta = daḍḍha (đã đốt/thắp)

ḍasati = √ḍas+ta = daṭṭha (đã cắn)

hanti/hanati = √han+ta = hata (đã giết)

harati = √har+ta = haṭa (đã mang/lấy đi)

hoti = √bhū+ta = bhūta (đã là )

icchati = √is+ta = iṭṭha, icchita (đã muốn)

jānāti = √ñā+ta = ñāta, jānita (đã  biết)

jāyati = √jan+ta = jāta (đã sanh)

karoti = √kar+ta = kata (đã làm)

kasati = √kas+ta = kaṭṭha, kasita (đã cày)

kiṇāti = √kī+ta = kīta, kiṇita (đã mua)

marati = √mar+ta = mata (đã chết)

muccati = √muc+ta = mutta (đã được giải thoát)

muñcati/moceti = √muc+ta = mutta, muñjita, mocita (đã giair thoát)

nikkhamati = nis+√kam+ta = nikkhanta (đã rời khỏi)

pacati = √pac+ta = pakka (đã nấu)

paharati = pa+√har+ta = pahaṭa, paharita (đã đánh/tấn công)

pajāhāti = pa+√hā+ta = pahīna, pajahita (đã từ bỏ/đoạn trừ)

pāpunāti = pa+√ap+ta = patta (đã chứng đạt)

passati = √dis+ta = diṭṭha, passita (đã thấy)

phusati = √phus+ta = phuṭṭha, phusita (đã đụng)

pivati = √pā+ta = pīta (đã uống)

rūhati/rohati = √ruh+ta = rūḷha (đã phát triển/trưởng thành)

suṇāti = √su+ta = suta (đã nghe)

tiṭṭhati = √ṭhā+ta = ṭhita (đã đứng)

tussati = √tus+ta = tuṭṭha (đã được vui thich/hoan hỷ)

vacati = √vac+ta = vutta (đã nói)

vadati = √vad+ta = udita, vadita (đã nói)

vapati = √vap+ta = vutta, vapita (đã gieo)

vasati = √vas+ta = vuttha, vasita (đã sống)

Sự khác nhau giữa Hiện tại phân từ (htpt) và Quá khứ phân từ (qkpt): Htpt. có nghĩa năng động và chỉ hành động xảy ra đồng thời với động từ chính; còn Qkpt. có nghĩa bị động và chỉ hành động xảy ra trước động từ chính.

Ví dụ: Sāvatthiyaṃ viharanto Buddho amhākaṃ dhammaṃ deseti. (Đức Phật thuyết pháp cho chúng tôi khi đang trú tại Sāvatthī). Mayaṃ Buddhena desitaṃ dhammaṃ uggaṇhāma. (Chúng tôi học Pháp do đức Phật thuyết) 

*Khả Năng Phân Từ (khnpt.): là từ chuyển hoá được tạo nên từ ngữ căn hoặc động từ cơ bản + hậu tố ‘tabba, anīya’ để diễn đạt ý nghĩa thụ động và thường được dịch là “đáng/nên được”. Ví dụ: Na bālo sevitabbo paṇḍito pana sevitabbo (hoti). (Kẻ ngu không đáng thân cận, nhưng bậc trí thì đáng thân cận).

Cách thành lập:

(1) +tabba

– Động từ cơ bản+(i)+ta: bhuñja+(i)+tabba = bhuñjitabba (đáng được ăn)

– Ngữ căn+ta: √kar+tabba = kattabba (đáng được làm); √dā+tabba = dātabba (đáng được cho)

(2) +anīya

– Động từ cơ bản (thể sai khiến)+ta: kārāpe+anīya = kārāpanīya (đáng sai làm)

– Ngữ căn+ta: √bhuj+anīya = bhojanīya (đáng được awn); √pā+anīya = pānīya (đáng được uống)

Lưu ý: Khnpt. luôn đi với công cụ cách và hoà hợp với chủ từ/ngữ về tính-số-cách.

Một số ví dụ về khnpt.

Dadāti = √dā+tabba = dātabba (đáng được cho)
Neti = √nī+tabba = netabba (đáng được dẫn dắt)
Suṇāti = √su+tabba = sotabba (đáng được nghe)

Karoti = √kar+anīya = karanīya (đáng được làm)
Pacati = √pac+anīya = paccanīya (đáng được nấu)
Bhuñjati = √bhuj+anīya = bhojanīya (đáng được ăn)

Karoti = √kar+tabba = kattabba (đáng được làm)
Gacchati = √gam+tabba = gantabba (đáng được đi)
Vadati = √vad+tabba = vattabba (đáng được nói)
Bhuñjati = √bhuj+tabba = bhottabba (đáng được ăn)

Labhati = √labh+tabba = laddhabba (đáng được có)

Pivati = √pā+anīya = pānīya (đáng được uống).
Bhavati = √bhū+anīya = bhavanīya (nên trở thành)
Suṇāti = √su+anīya = savanīya (đáng được nghe)

Uggaṇhāti = uggaṇhā+(i)+tabba = uggaṇhitabba (đáng được học)
Chindati = chinda+(i)+tabba = chinditabba (đáng bị cắt/chặt)
Nisīdati = nisīda+(i)+tabba = nisīditabba (đáng được ngồi)
Pacati = paca+(i)+tabba = pacitabba (đáng được nấu)
Bhavati = bhava+(i)+tabba = bhavitabba (đáng được là)
Bhuñjati = bhuñja+(i)+tabba = bhuñjitabba (đáng được ăn)
Rakkhati = rakkha+(i)+tabba = rakkhitabba (đáng được hộ trì)
Vandati = vanda+(i)+tabba = vanditabba (đáng được đảnh lễ)

ĐẠI TỪ (sabbanāma)

Đại từ là từ dùng để xưng hô hay để thay thế cho danh từ, tính từ trong câu để khỏi lặp lại các từ ấy. Có nhiều loại đại từ trong Pāḷi ngữ

1. Nhân xưng đại từ:

gồm 3 đại từ chính (amha, tumha, ta) đại diện cho 3 ngôi. Amha dùng cho ngôi thượng (uttamapurrisa), tức ngôi thứ nhất trong tiếng Việt. Tumha dùng cho ngôi trung (majjhimapurrisa), tức ngôi thứ hai trong tiếng Việt. Ta dùng cho ngôi nhất (paṭhamapurisa), tức ngôi thứ ba trong tiếng Việt. Chúng không được phân tính và chỉ có 7 biến cách (trừ Hô cách).

Amha (tôi)
Cách	Số ít	Số nhiều
1	ahaṃ	mayaṃ, amhe, no
2	maṃ, mamaṃ	amhe, amhākaṃ, no
3	mayā, me	amhebhi, amhehi, no
5	mayā	amhebhi, amhehi
4&6	mama, mayhaṃ, mamaṃ, me	amhaṃ, amhākaṃ, no
7	mayi	amhesu.

Tumha (bạn)
Cách	Số ít	Số nhiều
1	tvaṃ, tuvaṃ	tumhe
2	taṃ, tvaṃ tavaṃ, tuvaṃ	tumhe, tumhākaṃ, vo
3	tvayā, tayā, te	tumhehi, tumhebhi, vo
5	tayā	tumhehi, tumhebhi
4 & 6	tava, tuyhaṃ, tumhaṃ, te	tumhaṃ, tumhākaṃ, vo
7	tvayi, tayi	tumhesu

Lưu ý: Te, me, vo, và no không được dùng ở đầu câu.

Ta (hắn, nó)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	so	ne, te	naṃ, taṃ	nāni, tāni	sā	nā, tā, nāyo, tāyo
2	naṃ, taṃ				naṃ, taṃ
3	nena, tena	ne(b)hi, te(b)hi	nena, tena	ne(b)hi, te(b)hi	nāya, tāya	nā(b)hi, tā(b)hi
5	asmā, nasmā, tasmā, namhā, tamhā		asmā, nasmā, tasmā, namhā, tamhā
4&6	assa, nassa, tassa	nesaṃ, nesānaṃ, tesānaṃ, tesaṃ	assa, nassa, tassa	nesaṃ, nesānaṃ, tesānaṃ, tesaṃ	tissāya, tassāya, assāya, nassāya, assā, nassā, tissā, tassā, nāya, tāya	nāsaṃ, (nāsānaṃ), tāsaṃ, (tāsānaṃ)
7	asmiṃ, nasmiṃ, tasmiṃ, namhi, tamhi	nesu, tesu	asmiṃ, nasmiṃ, tasmiṃ, namhi, tamhi	nesu, tesu	assaṃ, nassaṃ, tissaṃ, tassaṃ, nāyaṃ, tāyaṃ	nāsu, tāsu

2. Chỉ thị đại từ:

gồm các từ chỉ người hay vật có vị trí xác định như ima (này), ta (ấy, đó), eta (đó), amu (như vậy)

Ima (này, cái này)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	ayaṃ	ime	idaṃ, imaṃ	imāni	ayaṃ	imā, imāyo
2	imaṃ				imaṃ
3	anena, iminā	e(b)hi, ime(b)hi	anena, iminā	e(b)hi, ime(b)hi	imāya	imā(b)hi
5	asmā, imasmā, imamhā		asmā, imasmā, imamhā
4&6	assa, imassa	esaṃ, esānaṃ, imesaṃ, imesānaṃ	assa, imassa	esaṃ, esānaṃ, imesaṃ, imesānaṃ	assāya, imissāya, assā, imissā, imāya	imāsaṃ, imāsānaṃ
7	asmiṃ, imasmiṃ, imamhi	esu, imesu	asmiṃ, imasmiṃ, imamhi	esu, imesu	assaṃ, imissaṃ, imissā, imāyaṃ	imāsu

Eta (đó, cái đó)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	eso	ete	etaṃ	etāni	esā	esā, esāyo
2	etaṃ				etaṃ
3	etena	ete(b)hi	etena	ete(b)hi	etāya	etā(b)hi
5	etasmā, etamhā		etasmā, etamhā
4&6	etassa	etesaṃ, etesānaṃ	etassa	etesaṃ, etesānaṃ	etissāya, etissā, etāya	etāsaṃ, etāsānaṃ
7	etasmiṃ, etamhi	etesu	etasmiṃ, etamhi	etesu	etissaṃ, etāyaṃ (etāya)	etāsu

Amu (như vậy)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	assu, amu	amū	aduṃ	amū, amūni	asu, amu	amū, amuyo
2	amuṃ				amuṃ
3	amunā	amū(b)hi, amu(b)hi	amunā	amū(b)hi, amu(b)hi	amuyā	amū(b)hi, [amu(b)hi]
5	amusmā, amumhā		amusmā, amumhā
4&6	amussa, adussa	amūsaṃ, amūsānaṃ, amusaṃ, amusānaṃ	amussa, adussa	amūsaṃ, amūsānaṃ, amusaṃ, amusānaṃ	amussā, amuyā	amūsaṃ, amūsanaṃ
7	amusmiṃ, amumhi	amūsu, amusu	amusmiṃ, amumhi	amūsu, amusu	amussaṃ, amuyaṃ, amuyā	amūsu (amusu)

3. Phiếm chỉ đại từ:

gồm các từ chỉ người hay vật mà không xác định rõ như ya (ai, cái nào), añña (khác, cái khác), aññatara (nọ, cái nọ),…

Ya (ai, cái nào)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	yo	ye	yaṃ	yāni	yā	yā, yāyo
2	yaṃ				yaṃ
3	yena	ye(b)hi	yena	ye(b)hi	yāya	yā(b)hi
5	yasmā, yamhā		yasmā, yamhā
4&6	yassa	yesaṃ, yesānaṃ	yassa	yesaṃ, yesānaṃ	yassā, yāya	yāsaṃ, yāsānaṃ
7	yasmiṃ, yamhi	yesu	yasmiṃ, yamhi	yesu	yassaṃ, yāyaṃ	yāsu

Các đại từ sau đây có biến cách như đại từ ‘ya’

Añña: khác, cái khác
Aññatara: cái nọ, cái nào đó
Para: cái khác
Pubba: cái trước
Sabba: tất cả, mọi
Ubhaya: cả hai
Apara: cái khác nữa
Itara: cái kia

4. Nghi vấn đại từ:

gồm các từ dùng trong ý nghĩa hỏi như ka (cái gì? ai?), kati (bao nhiêu?)

Ka (cái gì? ai? cái nào?)
Cách	Nam tính		Trung tính		Nữ tính
	Si	Sn	Si	Sn	Si	Sn
1	ko	ke	kiṃ	kāni	kā	kā, kāyo
2	kaṃ	ke	kiṃ	kāni	kaṃ	kā, kāyo
3	kena	ke(b)hi	kena	ke(b)hi	kāya	kā(b)hi
5	kasmā, kamhā		kasmā, kamhā
4&6	kassa, kissa	kesaṃ, kesānaṃ	kassa, kissa	kesaṃ, kesānaṃ	kāya, kassā	kāsaṃ, kāsānaṃ
7	kasmiṃ, kismiṃ, kamhi, kimhi	kesu	kasmiṃ, kismiṃ, kamhi, kimhi	kesu	kassaṃ, kāyaṃ	kāsu

Kati (bao nhiêu?)
Cách	Số nhiều
1	kati
2	kati
3&5	katī(b)hi
4 & 6	katinaṃ
7	katisu

Đọc Hiểu và Bài Tập

Phần đọc hiểu 

Itipi^{iti (bbt) như vậy+api (bbt) cũng} so(^{đat, cc, si) ấy/đó} bhagavā,^{(tt, cc, si) Thế Tôn} 1. arahaṃ^{(tt, cc, si)} 2. sammāsambuddho^{sammā+sambuddho (qkpt, cc, si) bậc đã chánh giác} 3. vijjācaraṇasampanno^{vijjā (nut) trí+caraṇa (trut) hạnh+sampanno (qkpt, cc, si) bậc đã thành tựu} 4. Sugato^{su+gato (qkpt, cc, si) bậc đã đi} 5. lokavidū^{loka+vidū (tt, cc, si) bậc trí giả} 6. Anuttaro^{(tt) cao quý} purisadammasārathi^{purisa (nt) nam nhân+damma (tt) điều phục+sārathi (nt, cc, si) phu xa} 7. satthā^{(nt, cc, si) bậc Đạo sư} devamanussānaṃ^{deva (nt) chư Thiên+manussānaṃ (nt, shc, sn) của nhân loại} 8. Buddho^{(nt, cc, si) đức Phật} 9. bhagavā^{(nt, cc, si) Thế Tôn}. (Ngài là bậc Thế Tôn, A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Ðiều Ngự Trượng Phu, Vô Thượng Sĩ, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.)

1. Svākkhāto^{su+akkhāto (qkpt, cc, si) được khéo thuyết} bhagavatā dhammo 2. Sandiṭṭhiko^{(saṃ+diṭṭha+ika, tt, cc, si) rõ để thấy} 3. akāliko^{(a+kāla+ika, tt, cc, si) ngoài thời gian} 4. Ehipassiko^{ehi (đt) hãy đến+passa (đt) hãy thấy+ika} 5. Opaneyyiko^{upa (ttô) gần+neyya (tt) được hướng đến+ika} 6. paccattaṃ^{(tt, cc, si) tự mình} veditabbo^{(khnpt, cc, si) đáng biết} viññūhi^{(nt, ccc, sn) bởi các trí giả}. (Pháp được Thế Tôn khéo thuyết giảng, thiết thực hiện tại, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người có trí chứng hiểu.)

1. Suppaṭipanno^{su (ttô) khéo+paṭipanno (qkpt, cc, si) đã tròn đủ} Bhagavato sāvakasaṅgho^{sāvaka (nt) đệ tử+saṅgho}, 2. Ujuppaṭipanno^{uju (tt) thẳng} Bhagavato sāvakasaṅgho, 3. ñāyappaṭipanno^{ñāya (nt) phương pháp} Bhagavato sāvakasaṅgho, 4. sāmīcipaṭipanno^{sāmīci (nut) đúng} Bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ^{(trt) tức là} cattāri purisayugāni^{purisa+yugāni (trut, cc, si) đôi/cặp}, aṭṭha purisapuggalā. Esa bhagavato sāvakasaṅgho 5. āhuneyyo^{(tt, cc, si) đáng được cung kính} 6. pāhuneyyo^{(tt, cc, si) đáng được tôn trọng} 7. Dakkhiṇeyyo^{(tt, cc, si) đáng cúng dường} 8. añjalikaraṇīyo^{añjali (nut) chắp tay+karaṇīyo (tt, cc, si) đáng được làm}, 9. anuttaraṃ puññakkhettaṃ^{puñña (trut) phước+khettaṃ (trut, cc, si) ruộng}  lokassa. (Diệu hạnh là chúng Tăng, đệ tử Thế Tôn; Trực hạnh là chúng Tăng, đệ tử Thế Tôn; Như lý hạnh là chúng Tăng, đệ tử Thế Tôn; Chánh hạnh là chúng Tăng, đệ tử Thế Tôn. Tức là bốn đôi tám vị. Chúng Tăng, đệ tử Thế Tôn, đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được cúng dường, đáng được chắp tay, là phước điền vô thượng ở đời.)

Bài tập số 6

1. Ahaṃ hiyyo gāmamhā idhāgato. 

2. Buddho bhikkhūhi ca upāsakehi ca vandito pūjito ca atthi.

3. Kuhiṃ ṭhito tvaṃ gehaṃ āgataṃ coraṃ passasi? 

4. Suriyo uggato hoti, tumhe pana idāni pi sayatha.

5. Puttehi dhītarehi ca pitaro mātaro ca vanditabbā honti.

6. Senāpatinā arīhi muñcitaṃ bhātikaṃ disvā gahapati atīva tuṭṭho hoti.

7. Mayā dīyamānaṃ bhuñjitabbaṃ bhuñjituṃ bahū yācakā āgacchanti

8. Tumhehi dānāni dātabbāni, sīlāni rakkhitabbāni, puññāni kātabbāni (honti)

9. Bhante imasmiṃ sāsane kati dhurāni honti?

10. Therena anusiṭṭhā manussā pāṇātipātā viratā honti.

Ngữ vựng:

Hiyyo, hīyo (trt): hôm qua

Gāma (nt, trut): làng

Idhāgato = idha + āgato [idha (trt) ở đây]

Upāsako (nt) cận sự nam

Vandati (√vand+a+ti): đảnh lễ

Pūjeti (√pūj+e+ti): cúng dường

Kuhiṃ (trt): ở đâu?

Tiṭṭhati (√ṭhā+a+ti): đứng

Coro (nt): tên trộm

Passati (√dis+a+ti): nhìn thấy

Suriyo (nt): mặt trời

Uggachati (ud+√gam+a+ti): nổi lên

Sayati (√si+a+ti): ngủ

Putto (nt): con trai, nam tử

Dhītu (nut) con gái, nữ tử

Pitu (nt) cha

Mātu (nut) mẹ

Senāpati (nt) tướng quân

Ari (nt) kẻ thù

Bhātiko (nt) anh trai

Disvā (danh động từ của passati): sau khi thấy

Gahapati (nt) gia chủ

Atīva (trt) rất nhiều

Tussati (√tus+a+ti): được hoan hỷ

Hoti (√bhū>hū+ti): thì, là

Bhuñjati (√bhuj+ṃ-a+ti): ăn

Bahu (tt) nhiều

Yācako (nt) kẻ ăn xin

Āgacchati (ā+√gam+a+ti): đi về/lại 

Dāna (trut): vật thí

Sīla (trut) giới

Rakkhati (√rakkh+a+ti): hộ trì, bảo vệ

Puñña (trut): phước báu

Karoti (√kar+o+ti): làm, tác tạo

Sāsanaṃ (trut) giáo Pháp

Dhura (trut): gánh nặng, phận sự

Thero (nt): vị trưởng lão

Anusāsati (anu+√sās+a+ti): giáo huấn, chỉ dạy

Viramati (vi+√ram+a+ti):  kiêng tránh, chế ngự