9. Navamo paricchedo
Puññavipākapaccayaniddeso
560.
Bāttiṃsa pākacittāni, lokikāneva yāni hi;
Etesaṃ pākacittānaṃ, paṭisandhipavattisu.
561.
Puññāpuññādisaṅkhārā, yathā yesañca paccayā;
Bhavādīsu tathā tepi, viññātabbā vibhāvinā.
562.
Tayo bhavā catasso ca, yoniyo gatipañcakaṃ;
Viññāṇaṭṭhitiyo satta, sattāvāsā naveritā.
563.
Kāme puññābhisaṅkhāra-saññitā aṭṭha cetanā;
Navannaṃ pākacittānaṃ, kāme sugatiyaṃ pana.
564.
Nānākkhaṇikakammūpa-nissayapaccayehi ca;
Dvedhā hi paccayā tesaṃ, bhavanti paṭisandhiyaṃ.
565.
Upekkhāsahitāhetu-manoviññāṇadhātuyā ;
Vinā parittapākānaṃ, honti dvedhā pavattiyaṃ.
566.
Tāyeva cetanā rūpa-bhave dvedhāva paccayā;
Pañcannaṃ pākacittānaṃ, bhavanti hi pavattiyaṃ.
567.
Aṭṭhannaṃ tu parittānaṃ, kāme duggatiyaṃ tathā;
Pavatte paccayā honti, na honti paṭisandhiyaṃ.
568.
Honti vuttappakārāva, kāme sugatiyaṃ tathā;
Soḷasannaṃ vipākānaṃ, pavatte paṭisandhiyaṃ.
569.
Rūpe puññābhisaṅkhārā, rūpāvacarabhūmiyaṃ;
Pañcannaṃ pākacittānaṃ, paccayā paṭisandhiyaṃ.
570.
Hontimāpuññasaṅkhārā, kāme duggatiyaṃ dvidhā;
Viññāṇassa panekassa, paccayā paṭisandhiyaṃ.
571.
Channaṃ pana pavatteva, honti no paṭisandhiyaṃ;
Sattannampi bhavanteva, pavatte paṭisandhiyaṃ.
572.
Kāme sugatiyaṃ tesaṃ, sattannampi tatheva ca;
Pavatte paccayā honti, na honti paṭisandhiyaṃ.
573.
Viññāṇānaṃ catunnampi, tesaṃ rūpabhave tathā;
Pavatte paccayā honti, na honti paṭisandhiyaṃ.
574.
So ca kāmabhaveniṭṭha-rūpādiupaladdhiyaṃ;
Aniṭṭharūpādayo pana, brahmaloke na vijjare.
575.
Tathevāneñjasaṅkhāro , arūpāvacarabhūmiyaṃ;
Catunnaṃ pākacittānaṃ, pavatte paṭisandhiyaṃ.
576.
Evaṃ tāva bhavesvete, paṭisandhipavattisu;
Yathā ca paccayā honti, tathā ñeyyā vibhāvinā.
577.
Eseva ca nayo ñeyyo, yoniādīsu tatridaṃ;
Ādito pana paṭṭhāya, mukhamattanidassanaṃ.
578.
Avisesena puññābhi-saṅkhāro dvibhavesupi;
Datvāna paṭisandhiṃ tu, sabbapākaṃ janeti so.
579.
Tathā catūsu viññeyyo, aṇḍajādīsu yonisu;
Bahudevamanussānaṃ, gatīsu dvīsu eva ca.
580.
Tathā nānattakāyādi-viññāṇānaṃ ṭhitīsupi;
Tathā vuttappakārasmiṃ, sattāvāse catubbidhe.
581.
Evaṃ puññābhisaṅkhāro, bhavādīsu yathārahaṃ;
Ekavīsatipākānaṃ, paccayo hoti ca dvidhā.
582.
Kāme apuññasaṅkhāro, bhave catūsu yonisu;
Tīsu gatīsu ekissā, viññāṇaṭṭhitiyāpi ca.
583.
Sattāvāse panekasmiṃ,
Uhoti so paccayo dvidhā;
Sattannaṃ pākacittānaṃ,
Pavatte paṭisandhiyaṃ.
584.
Tathevāneñjasaṅkhāro, ekārūpabhave puna;
Ekissā yoniyā ceva, ekissā gatiyāpi ca.
585.
Tīsu cittaṭṭhitīsveva, sattāvāse catubbidhe;
Catunnaṃ pākacittānaṃ, dvedhā so hoti paccayo.
586.
Paṭisandhipavattīnaṃ , vaseneva bhavādisu;
Vijānitabbā saṅkhārā, yathā yesañca paccayā.
587.
Na rūpārūpadhammānaṃ, saṅkanti pana vijjati;
Saṅkantibhāve asati, paṭisandhi kathaṃ siyā.
588.
Natthi cittassa saṅkanti, atītabhavato idha;
Tato hetuṃ vinā tassa, pātubhāvo na vijjati.
589.
Suladdhapaccayaṃ rūpā-rūpamattaṃ tu jāyati;
Uppajjamānamevaṃ tu, labhitvā paccayaṃ pana.
590.
Bhavantaramupetīti, samaññāya pavuccati;
Na ca satto na ca jīvo, na attā vāpi vijjati.
591.
Tayidaṃ pākaṭaṃ katvā, paṭisandhikkamaṃ pana;
Dassayissāmahaṃ sādhu, nibodhatha sudubbudhaṃ.
592.
Atītasmiṃ bhave tassa, āsannamaraṇassa hi;
Haritaṃ tālapaṇṇaṃva, pakkhittaṃ ātape pana.
593.
Sussamāne sarīrasmiṃ, naṭṭhe cakkhundriyādike;
Hadayavatthumattasmiṃ, ṭhite kāyappasādike.
594.
Vatthusannissitaṃ cittaṃ, hoti tasmiṃ khaṇepi ca;
Pubbānusevitaṃ kammaṃ, puññaṃ vāpuññameva vā.
595.
Kammaṃ kammanimittaṃ vā, ālambitvā pavattati;
Evaṃ pavattamānaṃ taṃ, viññāṇaṃ laddhapaccayaṃ.
596.
Avijjāya paṭicchannā-dīnave visaye pana;
Taṇhā nameti saṅkhārā, khipanti sahajā pana.
597.
Na mīyamānaṃ taṇhāya, taṃ santativasā pana;
Orimā pana tīramhā, ālambitvāna rajjukaṃ.
598.
Mātikātikkamovetaṃ , purimaṃ jahati nissayaṃ;
Aparaṃ kammasambhūtaṃ, lambitvā vāpi nissayaṃ.
599.
Taṃ panārammaṇādīhi, paccayehi pavattati;
Purimaṃ cavanaṃ ettha, pacchimaṃ paṭisandhi tu.
600.
Tadetaṃ nāpi purimā, bhavatopi idhāgataṃ;
Kammādiñca vinā hetuṃ, pātubhūtaṃ na ceva taṃ.
601.
Ettha cetassa cittassa, purimā bhavato pana;
Idhānāgamanetīta-bhavahetūhi sambhave.
602.
Paṭighosadīpamuddādī, bhavantettha nidassanā;
Yathā āgantvā aññatra, honti saddādihetukā.
603.
Evameva ca viññāṇaṃ, veditabbaṃ vibhāvinā;
Santānabandhato natthi, ekatā vāpi nānatā.
604.
Sati santānabandhe tu, ekantenekatā siyā;
Khīrato dadhisambhūtaṃ, na bhaveyya kadācipi.
605.
Athāpi pana ekanta-nānatā sā bhaveyya ce;
Khīrasāmī naro neva, dadhisāmī bhaveyya so.
606.
Tasmā ettha panekanta-ekatānānatāpi vā;
Na ceva upagantabbā, viññunā samayaññunā.
607.
Nanu evamasaṅkanti-pātubhāve tassa sati;
Ye imasmiṃ manussatta-bhāve khandhābhisambhavā.
608.
Tesaṃ idha niruddhattā, kammassa phalahetuno;
Paratthāgamato ceva, idha tassa katassa hi.
609.
Aññassa aññato ceva, kammato taṃ phalaṃ siyā;
Tasmā na sundaraṃ etaṃ, vidhānaṃ sabbameva ca.
Etthāha –
610.
Santāne yaṃ phalaṃ etaṃ, nāññassa na ca aññato;
Bījānaṃ abhisaṅkhāro, etassatthassa sādhako.
611.
Ekasmiṃ pana santāne, vattamānaṃ phalaṃ pana;
Aññassātipi vā neva, aññato vā na hoti taṃ.
612.
Bījānaṃ abhisaṅkhārā, etassatthassa sādhako;
Bījānaṃ abhisaṅkhāre, kate tu madhuādinā.
613.
Tassa bījassa santāne, paṭhamaṃ laddhapaccayo;
Madhuro phalaso tassa, hoti kālantare pana.
614.
Na hi tāni hi bījāni, abhisaṅkharaṇampi vā;
Pāpuṇanti phalaṭṭhānaṃ, evaṃ ñeyyamidampi ca.
615.
Bālakāle payuttena, vijjāsipposadhādinā;
Dīpetabbo ayaṃ vuddha-kālasmiṃ phaladāyinā.
616.
Evaṃ santepi taṃ kammaṃ, vijjamānampi vā pana;
Phalassa paccayo hoti, atha vāvijjamānakaṃ.
617.
Vijjamānaṃ sace hoti, tappavattikkhaṇe pana;
Bhavitabbaṃ vipākena, saddhimeva ca hetunā.
618.
Atha vāvijjamānaṃ taṃ, niruddhaṃ paccayo bhave;
Pavattikkhaṇato pubbe, pacchā niccaphalaṃ siyā.
Vuccate –
619.
Kaṭattā paccayo kammaṃ, tasmā niccaphalaṃ na ca;
Pāṭibhogādikaṃ kammaṃ, veditabbaṃ nidassanaṃ.
620.
Kaṭattāyeva taṃ kammaṃ, phalassa pana paccayo;
Na cassa vijjamānattaṃ, tassa vāvijjamānatā.
621.
Abhidhammāvatāroyaṃ, paramatthapakāsano;
Sotabbo pana sotūnaṃ, pītibuddhivivaḍḍhano.
Iti abhidhammāvatāre puññavipākapaccayaniddeso nāma
Navamo paricchedo.
